آیدا اسدافروز

آسمان در تطور تاریخ از زمان اسطوره ای تاکنون، در تمامی ملت ها، بار سنگینی از معانی و رمز و رازها را بر دوش کشیده است. بی کرانگی، وسعت، رفعت، رمزگونگی، گستردگی و غیر قابل دسترس بودن، وجود خورشید به عنوان اصیل ترین منبع نوری و بی شمار عامل دیگر، تصور حضور خدایان را در آسمان قوت بخشیده است. در ایران این باور از دیرزمان در مکتب زرتشت وجودداشته و در دوران اسلامی نیز به نوعی دیگر به حیات خویش ادامه می دهد. آسمان و مفهوم آن در هنر، ادبیات، فلسفه، و هنرهای کاربردی، معماری و دیگر رشته ها بازتاب داشته و توصیفات بسیاری از آن به صور گوناگون متن، تصویر و غیره وجود دارد. آسمان به عنوان بخش از طبیعت که دارای ابعاد وسیعی است در سرشت انسان ریشه دار بوده و چگونگی ترجمان این خلقت در آثار هنری خلق شده توسط انسان، زیبایی شناسی منظر آسمان را پدید می آورد. منظر آسمان به عنوان پدیده ای عینی-ذهنی یکی ازناب ترین، پویاترین و متغیرترین و زیباترین مناظر طبیعی است که بر ادراک انسان از منظر بسیار موثر می باشد. زیبایی شناسی منظر آسمان از خلال بازتاب های آن در هنرها در طول تاریخ به استناد نقوش زیرگنبدها و ایوان ها و در عصر حاضر به استناد عکس های گوگل با توجه به سازو کار موتور جستجوگر گوگل قابل بررسی می باشد. در این مقاله با بررسی 15 نمونه از نقوش گنبدها و ایوان ها، در مقام قیاس با نتایج حاصل از بررسی نمودار درختی حاصل از نام گذاری های عکس های آسمان در گوگل، مشاهده شد که عناصر خورشید، ابر، ستارگان در زیبایی شناسی منظر آسمان نقش دارد که چگونگی آن به تفصیل در مقاله توضیح داده شده است. اما آن چه دراین میان حائز اهمیت است این است که زیبایی شناسی منظر آسمان در نتیجه تغییر نگاه انسان، و کمرنگ شدن وجوه ذهنی در نسبت با عینیت آن، دستخوش تغییراتی نسبت به ویژگی هایش در طول تاریخ شده است.