علی قنبرپور

مساله هویت از موضوعات مهم و چالش برانگیزی است که نه تنها تک تک افراد در دوران حیات خود با آن مواجه می شوند، بلکه از جمله موضوعاتی است که طیف وسیعی از متفکران به انحای مختلف با آن درگیرند. صورت مساله هویت و ضمائم مربوط به آن، همواره در کانون توجه علوم مختلفی همچون جامعه شناسی، فلسفه، روان شناسی و... قرار گرفته است. نکته ای که در تلاش های صورت گرفته در این حیطه به چشم می خورد این است که پژوهش های انجام شده در زمینه ی هویت مکانی، به واسطه اغتشاش در تعریف مفهوم هویت مکانی و نبود یک شرح یکپارچه از فرایندهای اجتماعی و تعریف مردم از مکان ها، دچار اختلال شده است. در پژوهش حاضر که در شهر شیراز بر روی تعداد 138 نفر شرکت کننده با استفاده از پرسشنامه باز و بسته درباره مکان هایی که از دیدگاهشان باعث هویت بخشیدن به خود آنان و شهر شیراز می شود انجام گرفته است، سعی شده است با حذف شخصی سازی های صورت گرفته پیشین ، یک الگوی یکپارچه از تعریف هویت مکان ارائه شود. این پژوهش در دو سطح کیفی و کمی انجام گرفته و در آن از مدلسازی چند سطحی استفاده شده تا به کیفیت ابعادی و بیان تفاوت های درون فردی تعریف هویت مکان، در حوزه ادبیات انسان شناسی و روانشناسی بر اساس مطالعات و تحلیل ها و آنالیزهای انجام شده دست یابد. در راستای این هدف با مطالعه پژوهش های پیشین و یافته های محققان چهار بعد مشترک از میان نظریه ها در مورد هویت مکان استخراج و دامنه این ابعاد با مطرح کردن دو گروه از شاخص هایی که از لحاظ نظری برای تعیین هویت مردم از مکان ها ارائه گردیده بود بسط داده شد و به صورت سوالات سنجش پذیر؛ مطرح گردید و در اختیار مردم قرار گرفت. علاوه بر در نظر داشتن این شاخص ها، آیتم های دیگری نیز که می توانستند به عنوان شاخص در نظر گرفته شوند-که در گذشته لحاظ نشده بودند- آزموده شد و در پایان در مورد اثر بخشی هر یک با انجام تحلیل های آماری معتبر، نتیجه گیری گردید و شاخص هایی که روابط معناداری داشتند در یک دیاگرام کلی بیان شدند. در دیاگرام ارائه شده چهار بعد اصلی به سه بعد بهینه گردید و شاخص های جدیدی به مدل های پیشین اضافه گردید و دیاگرامی فراگیرتر در این راستا حاصل گردید.