فاطمه نرماشیری

پایداری نظام های انسان- محیط زیست در گرو توانمندی جامعه محلی است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی پیشران های مؤثر بر توسعه کسب و کارهای خانگی زنان روستایی و به صورت پیمایشی انجام شده است. از بین جامعه آماری 265 نفری زنان روستایی شهرستان اسلام آباد غرب، 161 نفر با استفاده از فرمول کوکران و نمونه گیری تصادفی انتساب متناسب طبقه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده برای جمع آوری داده ها پرسش نامه ای بود که روایی صوری آن توسط اساتید گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا و دانشگاه تهران و متخصصین حوزه توانمندسازی و توسعه روستایی تأیید شد. پایایی آن نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (0/70=α) نشان داد که از قابلیت بالایی برای جمع آوری اطلاعات برخوردار است. جهت انجام آزمون های آماری و توصیفی از نرم افزارهای SPSS وLISREL  بهره گرفته شد. یافته های پژوهش بیانگر بیشترین اثرگذاری عوامل آموزشی و اقتصادی به عنوان پیشران های توسعه کسب و کار است. همچنین تمایل زنان به استقلال مالی و بهبود وضعیت مالی خود و خانواده شان بیشترین محرک آن ها در مسیر راه اندازی یک کسب و کار خانگی است، که بر اساس نتایج، مورد توافق اکثریت جامعه مورد مطالعه نیز بود. از سویی کم رنگ ترین عامل محرک یا پیشران در توسعه کسب و کار، مرتبط با شرایط اجتماعی و فرهنگی ارزیابی شده است. طبق نتایج، مربی آموزشی زنان روستایی از دانش و تخصص لازم برخوردار نبودند، ازاین رو پیشنهاد می شود در گام اولیه از طریق نیازسنجی، آموزش های مورد نیاز آن ها، مشخص و سپس از مربیانی که تخصص و صلاحیت لازم را دارند استفاده شود.

یکی از چالش های پایداری، شکاف بین دستورالعمل های پایداری و تصمیم گیری همراه با عمل از سوی جوامع هدف است. رفتار کشاورزان نیز به عنوان عامل تصمیم گیرنده از عوامل اثرگذار بر آینده پایداری است. دراین بین رویکردهای فرارشته ای همچون نظام های انسان- محیط زیست جهت مدیریت پایدار و رفع چالش های پایداری مؤثر هستند. بدین منظور این تحقیق با هدف اصلی بررسی رفتار پایدار بهره برداران کشاورزی و به قصد سنجش توانایی تفکیک رفتار کشاورزان بر اساس شاخص های پایداری در قالب پنج سرمایه و همچنین بر اساس خصوصیات فردی کشاورزان انجام پذیرفته است. جامعه آماری پژوهش متشکل از 5024 بهره-بردار کشاورزی شهرستان قلعه گنج بوده که ازاین بین به روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب به شمار 389 نفر به عنوان نمونه انتخاب و دو پیشایند رفتاری سودمندی و سازگاری درک شده موردسنجش قرار گرفته اند. ابزار پژوهش پرسش نامه ای بود که روایی و پایایی آن توسط ضریب آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی تأییدی با استفاده از نرم افزار Lisrel 8.80 موردبررسی قرار گرفت. روش آماری جهت تفکیک و پیش بینی وضعیت پیشایندهای رفتاری رگرسیون لجستیک دو جمله ای بر پایه نرم افزار SPSS 25 بوده است. نتیجه کلی تحقیق گویای آن است که شاخص های پایداری فیزیکی متغیری مهم در پیش بینی رفتار بهره برداران است. همچنین مشخص شد محل سکونت نیز در پیش بینی رفتار مؤثر است. در رابطه با مؤلفه سودمندی درک شده از سوی افراد شاخص های انسانی و نوع منبع آب نیز معنی دار هستند درحالی که برای مؤلفه سازگاری درک شده از سوی افراد شاخص های اجتماعی و نوع فعالیت کشاورزی تأثیر پیش بینی کننده معنی دارتری دارند.

رودخانه ها سیستم هایی کاملاً پویا بوده و مشخصه های مورفولوژیکی آن ها به طور پیوسته تغییر می کند در این پژوهش پیامدهای برداشت شن و ماسه بر مورفولوژی رودخانه ده بالا در استان کرمان با استفاده از روش مقایسه زمانی- مکانی، موردبررسی قرارگرفته است. جهت مقایسه زمانی از عکس های هوایی و جهت مقایسه مکانی، طول رودخانه به چهار بازه تقسیم و پارامترهای هندسی رودخانه مانند طول موج، ضریب خمیدگی، شعاع نسبی و زاویه مرکزی اندازه گیری شد. تغییرات زاویه مرکزی نشان دهنده افزایش پیچان رودی شدن از سال 1367 الی 1384 می باشد. بر اساس شاخص ضریب خمیدگی میزان خمیدگی رودخانه در طول این دوره افزایش داشته است. افزایش طول موج و طول دره در این دوره نشان از افزایش قدرت مانور رودخانه دارد. کاهش زاویه مرکزی در این دوره نشان از تحت فشار قرار گرفتن رودخانه و متعاقباً افزایش ناپایداری، توسعه و گسترش فرسایش کناری می باشد. عرض بستر دارای بیشترین تغییرات نسبت به سایر پارامترها می باشد. درمجموع میزان تغییرات مورفولوژی رودخانه اندک بوده و ممکن است به علت وجود شن و ماسه زیاد اثرات برداشت مصالح کوتاه مدت بوده باشد اما به علت روند کاهشی بارش و کاهش آورد رسوبی لزوم احتیاط بیشتر در میزان برداشت شن و ماسه ضروری می باشد.