محمد تقیب زاده

قرآن کریم در ابعاد گوناگون، خدمات شایانی به فرهنگ و ادبیات عربی کرده است؛ خدماتی مانند حفظ زبان و ادبیات عرب و تدوین، شکوفایی و انتشار آن. این مقاله به نقش آفرینی قرآن در این زمینه میپردازد. و نتایج به دست آمده عبارت اند از: 1. در علم لغت، قرآن قلمرو مفهومیِ واژگانِ محدود در امور مادی را به حوزة ارزش های انسانی و معنوی ارتقا داده و دامنة واژگان عربی را وسعت بخشیده و با پیرایش زبان عربی از الفاظ مبتذل، مجموعه ای از کلمات فاخر و ادبی را گرد آورده است. 2. در علم نحو به دلیل اهتمام مسلمانان به درست خوانی قرآن، زمینة تأسیس این دانش را پدید آورده و با ارائة ترکیب های کلامی متنوع در حد اعجاز، موجب غنای زبان عربی شده و فهم، یادگیری و حفظ قواعد ادبی را آسان نموده است. 3. در علوم بلاغی با فراهم آوردن زمینة تدوین این علوم و با استفاده از تشبیهات و تمثیلات ابتکاری خود، بستر کاربردهای فصیح تر و بلیغ تر در زبان عربی را فراهم ساخته است. با این همه، در منابع ادبیِ عربی به منزلت واقعی قرآن عنایت لازم نشده و ادیبان در مرحلة تدوین، تنظیم قواعد و بیان شواهد ادبی، بدان کم توجهی کرده اند که این امر از مصادیق روشن مهجوریت قرآن در جوامع اسلامی است.