محبوبه خدایی

در این پژوهش پیدایش و تحول کتابخانه های عمومی ایران در مقایسه با جنبش کتابخانه های عمومی در کشورهای آمریکا و انگلیس (به لحاظ تاریخی) و همچنین رهنمودهای ایفلا و یونسکو مورد بررسی قرار گرفته است. مهم ترین یافته پژوهش حاضر این است که جنبش کتابخانه های عمومی ایران مانند کشورهای پیشگام در این راه یعنی آمریکا و انگلیس، توسط مردم و روشنفکران شکل گرفت. اما در ایران بر عکس کشورهای آمریکا و انگلیس قوانین روز به روز از مشارکت مردم و کتابداران در امور کتابخانه های عمومی کاسته و باعث برخی مشکلات و نارسایی ها شده است. یکی دیگر از یافته های این پژوهش این است که چارچوب قانونی و مالی کتابخانه های عمومی کشور ایران نیز هم اکنون با رهنمودهای ایفلا و یونسکو در سال 2001 هم خوانی چندانی ندارد. و به دلیل عدم توجه به نیازهای محلی، کودکان و گروه های خاص، کتابخانه های عمومی ایران از کارکردها و ماهیت و رسالت اصلی خود دور شده اند. بنابراین به نظر می رسد قوانین مربوط به کتابخانه های عمومی ایران نیاز به بازنویسی دارد، به گونه ای که مشارکت مردم از طریق شوراهای محلی و متخصصان علوم کتابداری و اطلاع رسانی پررنگ تر شود. مقاله ی حاضر علاوه بر ارائه یافته های پژوهش، می تواند مقدمه ای برای تحقیقات کیفی و تاریخی بیشتر در این زمینه باشد.