وظیفه گرایی و غایت گرایی اخلاقی در قرآن (نسبت سنجی وحی و عقل عملی)
آرشیو
چکیده
اخلاق و دین دو رکن اساسی زندگی بشر است، اگرچه برخی از دین رویگردان بوده ولی اخلاقی زیستن را ترک نکرده و بر اساس معیارهای عرفی یا شخصی افعال اخلاقی را لاجرم دانسته اند. اسلام در پرتو سخن (إنی بعثت لأتمم مکارم الأخلاق) مدعی ارائه نظام اخلاقی است؛ نظامی که منبع استنطاق آن، آیات قرآن و روایات معصومین علیهم صلوات الله می باشد. از میان نظام های اخلاقی برگرفته از اخلاق هنجاری، دو نظام وظیفه گرایی و غایت گرایی بیشترین شباهت را به نظام اخلاقی اسلام دارد. در این نوشتار براساس روش توصیفی- تحلیلی برای تشخیص نظام اخلاقی اسلام و این همانی آن، با دو نظام اخلاقی مذکور و یا عدم این همانی به بررس ی ماهیت دو نظام اخلاقی وظیفه گرایی و غایت گرایی بر اساس آیات قران پرداخته شد. در نهایت به دست آوردیم که نظام اخلاقی قرآن، تلفیقی از وظیفه گرایی و غایت گرایی اخلاقی است، که همان رسیدن به سعادت آخرت و کسب رضایت الهی است بدین صورت که خدای متعال انسان ها را برای رسیدن به سعادت اُخروی و کسب رضایت الهی در قالب برخی اوامر وظیفه گرایانه در این دنیا راهنمایی نموده است. از این رو اگر اوامر وظیفه گرایانه ای نیز در آیات و روایات مطرح گردیده است، بیانگر وظیفه گرا بودن انسان در دنیا بوده و در آخر به همان غایت گرایی مذکور خت م می شود.Deontology and Teleological Ethics in the Quran
Ethics and Religion are the two pillars of human life. Whether some people turned away from the religion and adhered to ethical life, they have considered ethical acts inevitable, based on customary or personal standards. According to the Statement “I have been designated as a prophet to perfect moral standards”, Islam has presented a moral system which is based on the inquest from holy Quranic verses and Narrations of Ahl-ul-Bayt (pbut). Among the moral systems taken from the normative ethics, deontology and teleological systems have the highest degrees of similarity to the Islamic ethics. In this paper, these two moral systems are investigated based on the descriptive-analytical method in order to find similarities and dissimilarities with the Islamic ethics system derived from Quranic verses. In final, it is concluded that Quranic ethical system is a combination of deontology and teleological systems that pursues the otherworldly bliss and divine consent by means of doing some deontological duties ordered by Allah the almighty. As a result, deontological orders in Quranic verses and Narrations are a symptom of human deontology in the world that ends to teleology in the otherworld.
تبلیغات
