تحلیل فقهی لزوم یا جواز بیع معاطاتی در صورت تلف عوضین (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
از شیوه های متداول معاملات، بیع معاطاتی است که محل اختلاف نظرهای فقهی قرار گرفته است. از جلوه های مهم چالش برانگیزْ دو دیدگاه اباحه تصرف (نظر مشهور) و ملکیت جایز، در صورت تلف عوضین یا یکی از آن ها یا جزئی از آن، است. بررسی مسئله لزوم یا جواز معامله در هر دو دیدگاه، آثار مهمی همچون سرانجام رجوع مالک به بدل حقیقی یا جعلی را دربردارد. رویارویی دو نظریه اباحه تصرف و ملکیت جایز و تبیین ناسازگاری مبانی این دو دیدگاه در حالت های تلف عوضین با رویکرد اصل لزوم در قراردادها، تقریری نوین از این مسئله به حساب می آید. هدف نوشتار حاضر تجمیع صورت های گوناگون تلف عوضین مبتنی بر هر دو دیدگاه و ارائه ضابطه دقیق برای گره گشایی از چالش ها و تعارض های مبانی دو دیدگاه در پرتو اصل لزوم در قراردادها است. ازاین رو، سؤال اصلی پژوهش این است که مبانی حکم لزوم یا جواز بیع معاطاتی، در صورت تلف عوضین یا یکی از آن ها یا جزئی از آن، چیست؟ بر اساس دیدگاه ملکیت جایز، قدر متیقن وجود عوضین و امکان بازگرداندن آن است و در صورت تلف عوضین یا یکی از آن ها یا جزئی از آن، بر اساس اصالت لزوم در قراردادها، معاطات لازم خواهد بود. در دیدگاه اباحه تصرف، جواز تصرف شرعی به سبب اذن شارع است؛ لذا تلف عوضین یا جزئی از آن دو از مال مالک خواهد بود و موجب ضمان مثل یا قیمت نیست. در این دیدگاه، هنگامی که یکی از عوضین یا جزئی از آن تلف گردد، نیز لزوم معاطات مورد پذیرش قرار می گیرد.A Jurisprudential Analysis of the Binding (Luzūm) or Permissibility (Jawāz) of Bayʿ Muʿāṭātī (Sale by Conduct) in Cases of Loss (Talaf) of Considerations (ʿIwaḍayn)
Bayʿ Muʿāṭāt (sale by conduct; sale without verbal / or written) is a common method of trade that has been the subject of differing fiqh (Islamic jurisprudence) opinions. A significant and challenging aspect of these differences arises in the context of ibāḥat al-taṣarruf (permission of possession – the dominant view) and milkiyyat jāʾiz (permissive ownership) when two considerations (ʿawaḍayn) are destroyed, or when part of either is destroyed. Investigating the necessity (luzūm) or permissibility (jawāz) of the transaction in both perspectives have important implications, such as determining whether the owner can claim a real consideration or substitute compensation. The theories of ibāḥat al-taṣarruf and milkiyyat jāʾiz, and clarifying the incompatibility of their foundations in cases of ʿawaḍayn destruction – guided by the principle of aṣl al-luzūm (presumption of bindingness) in contracts – constitutes a novel approach to the issue. The purpose of this paper is to consolidate different scenarios of destruction concerning ʿawaḍayn, based on both perspectives, and to provide a precise criterion for understanding the challenges and conflicts in the foundations of these two views, in light of the aṣl al-luzūm. Therefore, the main question of this research is: What are the foundations for ruling bayʿ muʿāṭāt to be either binding (lāzim) or permissible (jāʾiz) when one or both of the ʿawaḍayn, or a part of either, is destroyed? According to the milkiyyat jāʾiz perspective, the certainty lies in the existence of the ʿawaḍayn and the possibility of their return. In the event of the destruction of one or both ʿawaḍayn, or a part of either, muʿāṭāt will be deemed binding, based on aṣālat al-luzūm in contracts. From the viewpoint of ibāḥat al-taṣarruf, the permissibility of lawful disposal is due to the shari’a’s (Islamic law) permission. Thus, the destruction of the ʿawaḍayn will be considered a loss from the owner’s property, without entailing a guarantee of equivalent or price. In this view, luzūm of muʿāṭāt is accepted even when one of the exchanged items, or part of it, is destroyed
تبلیغات
