تأثیر قرائت ابن مسعود بر شکل گیری و تثبیت ایده «واو مقحمة» در میان نحویان کوفه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مطالعه مصاحف و قرائات غیر رسمی قرآن، اکنون، نه تنها برای شناخت تاریخ جمع قرآن، بلکه برای شناخت چگونگی شکل گیری قرائات و آرای نحوی حول آن ها ضرورتی بایسته دارد و در این راستا مصحف و قرائت ابن مسعود، حائز توجهی دوچندان است. مطابق گزارشات تاریخی، این مصحف تا بیش از دو قرن به عنوان مرجعی در قرائت، برای اهالی کوفه شناخته می شده است. مصحف ابن مسعود، نه تنها بر قاریان کوفی پس از او، بلکه بر شکل گیری آرای نحویان مکتب کوفه نیز تأثیر شایانی داشته و گاه سبب ایجاد منازعاتی میان دو مکتب نحوی کوفه و بصره گشته است. این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی – تحلیلی، در جستجوی تأثیر قرائت ابن مسعود بر شکل گیری ایده «واو مقحمه» در نزد نحویان کوفه است. نتایج پژوهش نشان می دهد که فرّاء نحوی با تأثیرپذیری از قرائت ابن مسعود از آیه 70 یوسف، ایده «واو مقحمه» را نخست، در بحث جواب شرطِ «لمّا» و «حتّی إذا» در آیات 15 یوسف، 104 صافات، 73 زمر و 97 انبیاء طرح و سپس آن را به مبحث وصف در آیات 177 بقره و 162 نساء تسرّی می دهد که این توسعه را باید در ضمن قرائتی دیگر از ابن مسعود از آیه 50 احزاب جستجو کرد. در نهایت باید اذعان نمود که مهم ترین عامل تثبیت ایده «واو مقحمه» در مکتب نحوی کوفه، التزام و توجه این مکتب به مصحف و قرائت ابن مسعود به عنوان یک مرجع نحوی است؛ منبعی که بصریان چنین جایگاهی را برای آن قائل نیستند.The Effect of Ibn Masʿūd’s Reading on the Formation and Consolidation of the Idea of “Wāw Muqḥamah” among Grammarians of Kufa
The study of non-canonical Maṣāḥif and readings of the Quran is now necessary for knowing not only the collection of the Quran but also the history of the formation of readings and syntactic opinions around them, and in this regard, Ibn Mas'ud's Muṣḥaf is more important. According to historical reports, this Muṣḥaf has been known as a source for readings to Kufis for more than two centuries. It has had a great influence not only on the Kufi reciters but also on the formation of the opinions of the grammarians of Kufa. It has sometimes brought about conflicts between Kufi and Basri grammatical schools. Using the descriptive-analytical method, this research investigates the effect of Ibn Mas'ud's reading on the creation of the idea of "Wāw Muqḥamah" in the opinion of the Kufi grammarians. The results show that Al-Farrāʼ, influenced by Ibn Mas'ud's reading of verse Q:12/70, first used the idea of "Wāw al-Muqḥamah" in the discussion of the answer to the condition "Lammā" and "Ḥattā idhā" in the verses Q:12/15, Q:37/104, Q:39/73, and Q:21/97, and then "al-Waṣf" in the verses Q:2/177 and Q:3/162; This development should be sought in another reading of Ibn Mas'ud from Q:33/50. Finally, it must be acknowledged that the most important factor in establishing this idea in the Kufi grammarians is the commitment and attention of this school to Ibn Mas'ud's Muṣḥaf as a grammar reference, while Basri grammarians did not consider such a great position for it.
تبلیغات
