تحلیل و مقایسه ی رسوب معلق در حوضه های آبخیز خزر و ایران مرکزی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
فرسایش خاک یکی از مهم ترین مخاطرات طبیعی در هر کشور بشمار می آید که پیامدهایی چون کاهش حاصلخیزی، کاهش محصول و بیابان زایی به ویژه در مناطق خشک را به همراه دارد. هدف این تحقیق، مقایسه رسوب معلق در حوضه های آبخیز دریای خزر با اقلیم مرطوب و ایران مرکزی با اقلیم خشک کشور است. جهت انجام پژوهش از داده های باران سنجی، دبی سنجی و رسوب سنجی به همراه شیب، توپوگرافی، کاربری اراضی و سنگ شناسی استفاده شده است. برای تحلیل داده ها از روش های تحلیل آماری در نرم افزاSPSS استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون همبستگی نشان داد که رابطه و همبستگی قوی بین دو پارامتر بارش و رسوب وجود دارد. با توجه به نتایج حاصله از مدل رگرسیون چندمتغیره، بین متغیر های بارش، دبی و رسوب سالانه در حوضه های مورد مطالعه رابطه ی معنادار و مستقیم وجود داشته و مدل های نسبتاً خوبی از روابط متغیر های بارش، دبی و رسوب معلق به دست آمد. بر اساس توزیع فضایی رسوب، در حوضه ی آبخیز ایران مرکزی بیشترین میزان رسوب در غرب حوضه در ایستگاه های قلعه ی شاهرخ و چمریز و کمترین میزان رسوب در شمال و جنوب حوضه مشاهده می شود. در حوضه ی آبخیز خزر، بیشترین میزان بار رسوبی در حوضه ی آبخیز قره سو و ران در ایستگاه قزاقلی سپس در حوضه ی سفیدرود در ایستگاه قره گونی مشاهده می گردد. کمترین میزان بار رسوبی نیز مربوط به حوضه ی آبخیز خزر در حوضه ی تالش و ایستگاه های جنوبی خزر است.The Analysis and Comparison of the Suspended Sediment in the Caspian Sea and Central Iran Drainage Basins
Introduction
Soil erosion as one of the most important natural hazards of each country usually results in reduced fertility, crop reduction, and desertification, particularly in arid and semi-arid areas. Two-thirds of Iran is located in the arid and semi-arid areas and one of its climatic features is flood. Consequently, soil erosion is one of its environmental problems. Nowadays, since soil is important for the life of products and is directly related to the balance of the ecosystem and the water cycle, its protection and fertility are two important factors that shouldn't be ignored. The purpose of this study was to compare the suspended sediment in two drainage basins of the Caspian Sea, with a humid climate, and central Iran, with an arid climate.
Methodology
For research surveys, pluviometersdata, sediment and discharge assessment, slope, topography with land use, and lithology were used. Maps were obtained from survey organization, geological survey and mineral exploration, and Natural Rescues of Iran. To this end, land use maps, based on the land use type, were classified into six categories including urban area, forests land, pasture land, agricultural land, swamp land, and arid land, without vegetation cover. In addition, the geological maps, based on the stone resistance and amount of sediment production, were classified into ten categories including the hardest stones, very hard stones, so hard stones, enough hard stones, mediocre stones, enough soft stones, partly soft stones, powder stones, loose stones, and so loose stones. Finally, the data was analyzed using the SPSS software.
Results and Discussion
The results indicated a high and significant correlation between the rainfall and sediment. There was also a direct and significant correlation between the rainfalls, discharge, and yearly sediment of the field. In addition, a fairly good model was achieved from the rainfall, discharge, and sediments variables.
Considering the distribution of the sediment in central Iran, the highest sediment volume was seen in the west of the basin at Shahrokh, Chamriz station. The lowest sediment volume, in contrast, was seen in its north and south. In the Caspian basin, the highest sediment volume was seen in Gharasou and Ran basin at Ghezaghli station. The second highest sediment volume was seen in Gharaghoni station at Sefidrood basin. The lowest sediment volume was seen in Talesh basin and in the southern stations of the Caspian Sea.
تبلیغات
