بررسی سیر تحولات و تغییرات سازمان فضایی شهر مشهد (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
شهر مشهد به عنوان یکی از شهرهای تاریخی ایران، در قرن 3 هجری قمری در حاشیه روستای طوس و تابران پدیدار گشت. توسعه و گسترش شهر مشهد در طول تاریخ همواره به مرکزیت حرم مطهر امام رضا (ع) بوده است. در واقع حرم به عنوان هسته و مرکز شهر نقشی تعیین کننده جهت چگونه شکل گیری سازمان فضایی شهر را داشته است. این پژوهش با دیدگاه کل نگر به شهر از منظر تحولات سازمان فضایی، قصد داشته که به بررسی تاریخی-تحلیلی چگونگی تغییرات شالوده کلی شهر مشهد بپردازد و پیامد های آن را در از بین رفتن اجتماع هویت مند شهری در ارکان سازمان فضایی شامل : مرکز، ساختار، محلات و قلمرو شهری، مورد بررسی قرار می دهد. در نگاه کل نگر، شهر نظامی منسجم از اجزای مرتبط با هم است که هر جزء نقشی بر عده داشته و همه در راستای تحقق هدفی واحد نقش خود را ایفا می کنند. با توجه به مطالعات کتابخانه ای و بررسی تحولات تحلیلی صورت گرفته در پژوهش، به نظر می رسد تحولات سازمان فضایی شهر مشهد از دوران صفوی تا به امروز، به خصوص در نیم قرن اخیر پیامدهای مخربی مانند از بین رفتن بافت منسجم شهر مشهد در مرکز و توسعه لجام گسیخته و بی مرزی در قلمرو شهری را به دنبال داشته است. مداخلاتی که به واسطه طرح های توسعه شهری و توسعه مرکز مذهبی به مثابه عنصر قدرتمند، موجبات تخریب اجتماع و بافت هویت مند ساکنان قدیمی مشهد و مهیا کردن آن برای زائر به جای مجاور شده است.Investigation of developments and changes in Mashhad Spatial Organization
AbstractA city is a socializing process that creates civilization, so mere physical formation and development cannot lead to the development of a town. Cities are a collection of interconnected organs formed by an identity community. The city is a cohesive and relative whole; each part plays an important role. Every sector plays its part in achieving a unique goal. In systematic analysis, the city consists of the elements that make up its spatial organization. In Iran's traditional cities, for example, bazaars have formed a longitudinal structure along the direction of the town. In contrast, religious centers such as shrines and mosques have included circular designs in the middle of cities.As one of Iran's historical cities, Mashhad emerged in the 3rd century AH on the outskirts of the Toos and Tabaran villages. The development and expansion of Mashhad throughout history have always been affected by the town's religious center (the holy shrine of Imam Reza ). During the city's development, the sacred shrine of Imam Reza played a decisive role in how the city's spatial organization was formed and changed. Since Mashhad's formation, urban development has always originated in the central zone. Consequently, a cohesive and homogeneous relationship with the surrounding environment has been a characteristic of holy shrines during the urban development. The city constituents always served this place, such as neighborhoods and access roads. Since the Safavid era, the continuous organic relationship between the center and other Mashhad Urban Spatial Organization components has been broken due to fundamental changes in urban development plans and governmental interventions, which this study try to clarify.This study seeks to conduct a historical-analytical investigation of how Mashhad's broad foundation formed, changed, and contributed to the destruction of Mashhad's urban identity community within the region's constituent parts, including its center, structure, neighborhoods, and urban realm.
تبلیغات
