معماری اسلامی آناتولی در دوره گذار: استمرار و تحول در معماری امیرنشین های ترکمن (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
با آغاز دوره موسوم به امیرنشین های ترکمن در آناتولی، معماری اسلامی این منطقه نیز دوره متفاوتی را تجربه کرد. می توان از تحولات معماری این دوره به مثابه دوره گذار یاد کرد. به رغم اینکه سبک معماری به جای مانده از عهد سلاجقه روم، به شکلی رایج در بنای آثار و ابنیه استفاده می شد، اما به تدریج تغییراتی ملموس در معماری برخی امیرنشین های ترکمن پدیدار شد. نکته قابل توجه در این تغییرات در امیرنشین های آناتولی مرکزی ازجمله قره مانیان، چندان چشمگیر نبود، اما در امیرنشین های غرب آن مانند آیدین و منتشا نوآوری های ملموسی در معماری به وقوع پیوست. ازاین رو، پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی معماری اسلامی این دوره از تاریخ آناتولی اسلامی و ترسیم ویژگی های آن، تحولات صورت گرفته را تبیین نماید. یافته های مقاله نشان می دهد که، اگرچه سبک معماری مسجد و مدرسه در شهرهایی مانند قونیه، مغنیسیا (مانیسا)، ارمناک و تیره، مبتنی بر سبک معماری دوره سلجوقیان بود، اما در امیرنشین های ترکمن غرب آناتولی، با وجود استمرار ویژگی های کلی سبک دوره پیشین، معماران این دوره تغییراتی مانند افزایش مساحت زیر گنبد در بناها و مساجد را به انجام رسانده اند. بر این اساس، می توان از معماری دوره ملوک الطوایفی امیرنشین های ترکمن به واسطه ویژگی استمرار و تحول در معماری این منطقه، به عنوان حلقه وصل معماری دو دوره مهمِ تاریخی سلجوقیان و عثمانیان در آناتولی یاد کرد.The Islamic Architecture of Anatolia in Transition Period: Continuity and Development in the Architecture of Turkmen Beyliks
With the beginning of the era known as Turkmen Beyliks in Anatolia, the Islamic architecture of the region was introduced to some changes, which can be referred to as the transition period. Although the architectural style of the Sultanate of Rum was still commonly present in this era’s monuments, the architecture of some Turkmen Beylik buildings gradually underwent considerable change. These changes were not very noticeable in the Turkmen Beylik architectures of central Anatolia like Qarihm ā n ī y ā n , but major architectural innovations occurred in western Beyliks including Āyd ī n and Mantsh ā . The present study aims at analyzing the Islamic architecture of this period of Muslim Anatolia in order to illustrate its characteristics and trace its developments. Results show that although the architectural style of mosques and schools in cities like Konya, Magnesia ( M ā n ī s ā ), Armin ā k an Tire followed the style dominant during Seljuk era, and although the general characteristics of the previous era remained still, architects of Turkmen Beyliks introduced some changes, including an increase in the surface area beneath the domes of buildings and mosques. As such, and based on the continuity and development in the architecture of the era, the Mul ū k-u- ṭ av ā yif ī Turkmen Beyliks era can be considered as the connecting link between the architectures of two important historical eras in Anatolia: the Seljuk era, and the Ottoman era.