بررسی حس مکان میدان راه آهن از نگاه سالمندان (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

با توجه به مزایای حس مکان برای فرد و جامعه، رو به رشد بودن روند سالمندی در ایران، اهمیت حضور آنان در فضاهای شهری به عنوان سرمایه ی اجتماعی و تاثیر محیط بر سطح عملکردی و حس مکان آنان توجه به ترجیحات محیطی این گروه جمعیتی حائز اهمیت است. هدف این پژوهش، بهبود رابطه مکان و سالمندان و شناسایی عوامل موثر بر شکل گیری حس مکان سالمندان است. تحقیق حاضر در چارچوب روش شناسی کیفی و از نوع تحلیل محتوی است. داده ها با کمک تکنیک مصاحبه ی عمیق نیمه ساختاریافته جمع آوری شده و حجم نمونه با اشباع نظری مشارکت کنندگان مشخص شده است. مورد پژوهش در تحقیق میدان راه آهن تهران است؛ این میدان به عنوان پلازای ساختمان تاریخی راه آهن و یکی از دروازه های کلیدی پایتخت ایران، در منطقه ی 16 شهرداری تهران واقع شده است. داده های گردآوری شده در قالب 19 شناسه، 5 مفهوم و 3 مقوله کدگذاری شده اند. مقولات شامل ارتباط با مردم، کارایی فضا و هویت مندی فضا می باشند. مفاهیم عمده نیز عبارتند از: جامعه ی استفاده کننده از فضا، مدیریت فضا، امکانات و تسهیلات فضا، انسجام فضایی و پیشینه ی فضا. نتایج این پژوهش نیز نشان داد که نگاه سالمندان تنها به کالبد فضا محدود نیست و استفاده کنندگان از فضا نیز بر حس مکان آن ها تاثیر می گذارند. همچنین مدل پیشنهادی این تحقیق می تواند راهنمایی برای طراحان و برنامه ریزان شهری باشد تا با توجه به شناسه های استخراج شده، بر حس مکان این گروه جمعیتی تاثیر مثبت گذارند.