پژوهش عملی مشارکتی

در دانش جامعه شناسی مدرسه فضایی اجتماعی مبتنی بر روابط قدرت نابرابر تعریف می شود که در آن دانش آموزان به لحاظ سلسله مراتب قدرت در پایین ترین سطح قرار دارند. پیامد قدرت نداشتن برای گروهی از دانش آموزان ترک تحصیل، افت تحصیلی، بی رغبتی به حضور در مدرسه، و انواع خشونت هاست که نوعی واکنش درمقابل وضعیت موجود است. سه پدیده اصلی بر حضور کودکان در مدرسه اثر دارد که عبارت اند از: شنیده شدن صدای آنان، توانمندسازی ومشارکت آنان. برای تحقق سه اصل مزبور در مدرسه ها روش پژوهشی عملی مشارکتی پیشنهاد شده است که اجرای آن در مراحل ""نگاه کنید، فکر کنید و عمل کنید""، امکان شنیده شدن بیشتر صدای دانش آموزان وتوانمندسازی افزون تر و مشارکت بیشتر آنا ن را فراهم می آورد. این مقاله تجربة اجرای این روش رویکرد آموزشی را در مرکز دوستدار کودک مشتاق گزارش کرده است. این مرکز از سال 1385 به مثابة پروژة آموزشی، پژوهشی و اطلاع رسانی برای سوادآموزی به کودکان بازمانده از تحصیل توسط انجمن دوستداران کودک کرمان در شهر کرمان راه اندازی شده است. نتایج نشان داد برای ایجاد زمینة حضور مؤثر کودکان در فضای اجتماعی مدرسه، روش پژوهش عملی مشارکتی مفید و کارساز است.

در این مقاله، گزارش کاربرد روش پژوهش عملی مشارکتی در قالب رویکرد پروژه ای، برای آموزش دوره ابتدایی  در دو پروژه سوپرمارکت و بدن انسان با 26 کودک (پسر) 10 تا 16 ساله ارائه شده است. در روش پژوهش عملی مشارکتی معلم به عنوان تسهیل گر در کنار کودکان بوده و دسترسی کودکان به منابع و دانش مورد نیاز را تسهیل می کند. رویکرد پروژه ای شامل سه مرحله می باشد که عبارتند از: انتخاب عنوان؛ اجرای پروژه؛ مستندسازی یافته ها. در این روش – رویکرد کودکان از تمامی امکانات موجود در مرکز و فضای اطراف مرکز استفاده کرده و سعی بر این است که عرصه های گوناگون دانش مورد نیاز کودکان (فارسی آموزی، ریاضی و ...) با یکدیگر ترکیب شده و در قالب پروژه منسجم شود.