انحلال فرزندپذیری

مقدمه: با رشد تعداد خانواده های فرزندپذیر و روند رو به رشد تعداد فرزندپذیری در ایران (افزایش هر ساله 1000 خانواده فرزندپذیر)؛ علاقه مندی فراوانی در حال شکل گیری است که به شناخت این خانواده ها، چالشهای پیش رو و خدمات و حمایتهای مورد نیاز آنها توجه دارد. با این حال ناشناخته های این حوزه در ایران به مراتب بیشتر از کشورهایی است که مطالعات گسترده تری بر روی این پدیده انجام داده اند. هدف این مقاله، بررسی چالش های پیش روی خانواده های فرزندپذیر ایرانی و نیازهای پژوهشی در این حوزه است. روش: این مطالعه یک مرور سیستماتیک است که بر اساس جستجوی کلید واژه های انگلیسی و فارسی مرتبط در پایگاه های انگلیسی زبان و پایگاه های فارسی زبان انجام گرفت. یافته ها: مرور مقالات و مطالعات در حوزه فرزندپذیری در ایران مشخص می کند که اغلب مقالات و منابع مرتبط به بررسیهای حقوقی و مطالعات تطبیقی فقهی و قانونی اختصاص یافته است. فقط چند مطالعه اخیر به عوامل موثر در انتخاب گزینه فرزندپذیری در میان زوج های نابارور، موانع انتخاب فرزندپذیری در میان این زوج ها و نیازهای آموزشی متقاضیان فرزندپذیری پرداخته است. یکی دیگر از موضوعات مهم، عوامل مهم مؤثر بر شکست و انحلال فرزندپذیری است. این عوامل در سه دسته طبقه بندی شده است: (1) ویژگیهای مرتبط با کودک (2) ویژگیهای مرتبط با والدین و خانواده (3) ویژگیهای مرتبط با بهزیستی. یافته ها نشان می دهند که در نبود آمار و اطلاعات مبتنی بر شواهد، مطالعاتی که فرزندپذیری را پس از نهایی شدن در خانواده های فرزندپذیر ایرانی دنبال کند، بسیار محدود است. بحث: اگر چه یک طبقه بندی موضوعی، مباحث عمده فرزندپذیری در ایران را معرفی کرده است، اما در مجموع مطالعات فرزندپذیری در ایران بیشتر به مباحث حقوقی پرداخته و فقط چند مطالعه اخیر به عوامل مؤثر در انتخاب گزینه فرزندپذیری در میان زوج های نابارور توجه داشته است. موضوع مهم دیگر این است که مطالعات پس از فرزندپذیری در خانواده های فرزندپذیر ایرانی موجود نیست. از طرف دیگر نتایج حاصل ازبررسی های انجام گرفته نیز بر این ادعا صحه می گذارند که پاسخگویی به نیازهای خانواده های فرزندپذیر و کودکان در مراحل مختلف تصمیم گیری، پذیرش و پرورش فرزند نیازمند برنامه ریزی علمی و توسعه ساختارهای حمایتی و حرفه ای است و این افراد و خانواده ها، نیازمند بهره گیری از خدمات روان شناسی قبل و بعد از فرزندپذیری هستند. اما مادامی که به شیوه ای نظام مند، مسائل و مشکلات این خانواده ها و عوامل مؤثر بر موفقیت و ثبات فرزندپذیری بررسی نشود، سازماندهی و اثربخشی این خدمات می تواند با ابهام روبه رو باشد. این موضوع آنجا اهمیت می یابد که فرزندپذیری در ایران از عوامل فرهنگی خاصی نیز متأثر است و توجه به بهزیستی و رفاه این خانواده ها مستلزم بررسیهای علمی و جهت گیریهای منظمی است که کمبود آن یه طور جدی احساس می شود.