فعالیت فرهنگی

هدف از انجام این پژوهش بررسی روند برنامه ریزی فعالتی های فرهنگی دانشگاه های دولتی اصفهان طی برنامه دوم و وسم توسعه کشور است برای دستیابی به این هدف تلاش گردید تا پژوهش امکان دستیابی به چهار هدف جزیی را فراهم آورد که شامل بررسی مولفه های برنامه ریزی شاخص های کمی و کیفی شاخص ها و الگوهای برنامه ریزی و نهایت تفاوت عمکلرد مجریان فعالیت های فرهنگی در دانشگاه های دولتی اصفهان طی برنامه دوم و سوم توسعه کشور بوده است رونش انجام این پژوهش پیمایشی است نتایج به دست آمده بیانگر آْن است که میان مولفه های شاخص های کیفی در برنامه ریزی فعالتی های فرهنگی طی برنامه دوم و سوم توسعه تفاوکت چندانی وجود ندارد ولی در خصوص شاخص های کمی میان دو برنامه تفاوت اساسی مشاهده می شود میان عملکرد مجریان فرهنگی در برنامه دوم نیز تفاوت چندانی وجود ندارد ولی در برنامه سوم بیشترین تفاوت میان عملکرد اداره کل امور فرهنگی و جهاد دانشگاهی با مجریان دیگر فعالیت های فرهنگی مشا هده می شود.

مسکن روستایی به عنوان عنصری مادی و فرهنگی در دهه های اخیر از تغییرات و دگرگونی هایی وسیعی برخوردار شده است. در این میان، عده ای خواهان حفظ چهره سنتی مساکن روستایی و گروهی نیز چنین تحولاتی را اجتناب ناپذیر و نتیجه فرایند جهانی شدن می دانند. در این مقاله تلاش شد تا تأثیر تغییرات فرهنگی در زندگی روستاییان بر الگوی مسکن روستایی مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این مطالعه، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی و همبستگی است که بخش عمده ای از داده های آن بر اساس مطالعات میدانی و با روش نمونه گیری (کوکران) از سطح 232 خانوار نمونه ی منطقه جمع آوری شده است. یافته های مطالعه بر اساس نتایج به دست آمده از آزمون های همبستگی تیپ پیرسون نشان می دهد که ارتباط معنی دار و نسبتاً قوی با ضریب 473/0 بین شاخص های تغییرات فرهنگی و الگوی مسکن روستایی وجود دارد، به نحوی که شاخص های تغییرات فرهنگی حدود 1/35 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین می نماید. رواج فرهنگ مصرف گرایی به تنهایی 4/37 درصد بر تغییرات در الگوی مسکن روستایی را توجیه می نماید و بیشترین تأثیر را در تحلیل مسیر بر روی شاخص های پلان معماری و کیفیت مسکن با ضرایب 36/0 و 23/0 بر جای گذاشته است. در توزیع فضایی رابطه بین تغییرات اجتماعی و الگوی مسکن در هفت روستا، همبستگی مستقیم و نسبتاً کاملی وجود دارد. با توجه یافته ها، راهکارهایی شامل استفاده صحیح از مصالح بومی و تعمیر ساختمانهای قدیمی با وسایل رفاهی مدرن و امروزی، کوشش در حفظ و نگهداری از خانه های قدیمی و سنتی در روستاها، تدوین سند چشم انداز توسعه ای مسکن روستایی و غیره پیشنهاد شده است.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی دیدگاه اعضای هیئت علمی دانشگاه های تهران درباره تغییرات آیین نامه جدید ارتقا و اضافه کردن ماده ای در زمینه فعالیت های فرهنگی تربیتی اجتماعی است. روش پژوهش حاضر از نوع آمیخته کمی کیفی است، که بخش کمی آن توصیفی از نوع زمینه یابی است. نمونه در مرحله کیفی شامل 34 نفر و در مرحله کمی شامل 252 نفر از اعضای هیئت علمی 6 دانشگاه (تهران، شهید بهشتی، خوارزمی، تربیت مدرس، علامه طباطبایی، و صنعتی شریف) بود که در بخش کیفی با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس و در قسمت کمی با استفاده از روش هدفمند انتخاب شدند. برای انجام پژوهش در مرحله کیفی از مصاحبه نیمه ساختاریافته شامل 8 سؤال بازپاسخ، و در قسمت کمی نیز از یک پرسش نامه محقق ساخته شامل 35 سؤال و 3 بخش (1. دیدگاه ها و نظرات 2. مشکلات اجرایی 3. پیشنهادها) استفاده شده است. در مجموع می توان گفت که اعضای هیئت علمی به ضرورت توجه و پرداختن به مسائل فرهنگی اذعان دارند، اما در این که این فعالیت ها توسط چه کسانی و به چه نحوی انجام شود، و چگونه مورد ارزیابی قرار بگیرد، با یکدیگر و با برنامه ریزان امور فرهنگی در آموزش عالی اختلاف نظرهایی دارند. اعضای هیئت علمی فعالیت های فرهنگی و تربیتی را نهفته در بطن فعالیت های آموزشی و پژوهشی می دانند و به زعم بسیاری از آنها آموزش از تربیت و فعالیت فرهنگی تفکیک ناپذیر است.

هدف: تحلیل محتوای روزنامه های کثیرالانتشار اطلاعات، ایران، و جمهوری اسلامی در دوره های هشتم و نهم ریاست جمهوری اسلامی ایران از نظر انتشار مطالب مرتبط با کتاب و کتاب خوانی است. روش: پژوهش از نوع کاربردی است و با استفاده از روش تحلیل محتوا انجام شد. جامعة آماری، گزارش، معرفی، و نقدهای مرتبط با کتاب و کتاب خوانی در روزنامه های مورد نظر از خرداد 1380 تا مرداد 1388 (جمعاً 297 ماه و 8782 شماره) بود. ابزار مورد استفاده، کاربرگ و سیاهة وارسی بود و داده ها با استفاده از نرم افزار اکسل و SPSS تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: کل مطالب منتشرشده در روزنامه های مورد بررسی در دورة هشتم ریاست جمهوری کشور 70 مقاله، 2138 گزارش، 2553 معرفی کتاب، و 475 نقد بود. تعداد کل مطالب در دورة نهم 37 مقاله، 2164 گزارش، 2220 معرفی کتاب، و 253 نقد بود. فعالیت های فرهنگی مربوط به مقاله، گزارش، معرفی، و نقدهای مرتبط با کتاب و کتاب خوانی در دورة هشتم نسبت به دورة نهم افزایش بیشتری را نشان می دهد. روزنامة ایران با فعالیت فرهنگی 67/47 درصد در دورة هشتم نسبت به سایر روزنامه ها و نسبت به دورة نهم پیشی گرفته است. نتیجه گیری: با توجه به اهمیت کتاب و کتاب خوانی در جامعه و رسالت روزنامه ها به عنوان یک رسانة عمومی و ملی، نتایج به دست آمده رضایت مند نیست، زیرا روزنامه های کثیرالانتشار باید نقش فعال و پررنگ تری نسبت به انتشار مطالب مرتبط با کتاب و کتاب خوانی داشته باشند.

بدون تردید هر سازمان یا نهاد فرهنگی با اجرای مجموعه ای از برنامه ها به دنبال دستیابی به مجموعه ای از اهداف مشخص است که یا از وظایف ذاتی آن نهاد سرچشمه گرفته یا در راستای اهداف کلان و چشم اندازهای آن سازمان است. اما نکته مهم آن است که اصل وجودی هر نهاد فرهنگی، صرفاً اجرای مجموعه ای از فعالیت های فرهنگی نیست، بلکه مقصود اصلی، دست یابی به مجموعه ای از اهداف فرهنگی است که یا خود آن مورد نظر بوده یا زمینه ای برای دست یابی به مجموعه ای از اهداف کلان دیگر است. از این رو، بررسی میزان دست یابی به اهداف مورد نظر از اهمیت به سزایی برخوردار است و سنجش میزان اثربخشی فعالیت های فرهنگی این سازمان ها می تواند در ارزیابی عملکرد و نحوه ایفای نقش آنها در جامعه مؤثر باشد. در این پژوهش با استفاده از روش فراتحلیل بر روی پژوهش هایی که هر یک بخشی از فعالیت ها و اهداف سازمان را مورد مطالعه قرار داده است، تلاش می شود نتیجه اثربخشی فعالیت های دوره زمانی مورد مطالعه در این سازمان به طور کلان و جامع سنجش و اندازه گیری شود. همچنین به طور ضمنی استفاده از روش فراتحلیل در این نوع از پژوهش ها مورد آزمون قرار گرفته و نتیجه نشان داده است که از مجموع کل اهداف اساسنامه ای سازمان مورد بررسی تنها 71 درصد در 12 پژوهشی که فراتحلیل بر روی آنها انجام شد، مورد سنجش قرار گرفته و فعالیت های این سازمان در بازه زمانی مورد نظر تنها به 53 درصد از اهداف سنجش شده دست یافته است. همچنین کارامدی روش فراتحلیل در سنجش اثربخشی فعالیت های متنوع یک سازمان دارای اهداف متعدد به شرط وجود پژوهش های کافی و دقیق برای سنجش هریک از اهداف و اثربخشی فعالیت های همسان مورد تأیید قرار گرفت.

دیدگاه رایج در نظام آموزشی ایران آن است که یک آموزش خوب، به ویژگی های فردی معلم وابسته است.بنابراین دانش آموزان،خانواده ها و حتی نظام آموزشی در پی کشف معلم خوب و شناسایی معلم بد است.غافل از آن که شیوه ی آموزش یک معلم علاوه بر دانش و مهارت های حرفه ای، تحت تاثیر فرهنگ آن ملت است ، چنان که به تاسی از نگرش ها و دیدگاه های یک ملت است که تفسیرهای رایج از معلم "خوب" و "بد" شکل می گیرد.ممکن است در ایران معلمی خوب-اثربخش- باشد که  بتواند به خوبی ریاضی را تدریس کند و یا بتواند ضریب قبولی دانش آموزان را در مدارس نمونه بالا ببرد! . در حالی که در کشوری مانند فنلاند چنین تعبیری فرسنگ ها با تعریف از یک معلم خوب فاصله دارد. چیزی که اهمیت دارد آن است که نمی توان بدون شناخت از فرهنگ آموزش یک ملت به تغییر نظام آموزشی آن فکر کرد.در واقع تدریس نیز یک فعالیت فرهنگی است که مانند هر فعالیت فرهنگی دیگر نشانه هایی از فرهنگ آن ملت را در خود دارد.در همین رابطه،"درس پژوهی" به عنوان مدلی اثربخش در بهسازی آموزش و توانمند سازی معلم،معرفی شده است که برخاسته از فرهنگ کشور ژاپن است.این مدل چند سالی است که در نظام آموزشی ایران نیز به اجرا درآمده است اما به نتایج مشابه در ژاپن و یا حتی کشورهای دیگر دست نیافته است. در این مقاله با رویکردی "پدیدارشناسانه" مبتنی بر تجربه ی زیسته ی خود به عنوان "رابط درس پژوهی" ، با پرداختن به ویژگی های اصلی "درس پژوهی" همانند مشارکتی بودن،نظم،مطالعه،نقد ، ارزیابی و ... و جستجوی تفاوت ها و شباهت های آن در دو فرهنگ ایران و ژاپن؛ دلایل موفقیت یا عدم موفقیت این طرح ، با توجه به میزان آمادگی بستر فرهنگی در هر دو نظام آموزشی مورد تحلیل قرار گرفته است.

نگاهی اجمالی به ویژگی های فرهنگی قشر مذهبی نشان می دهد که فعالیت ها و برنامه ریزی های فرهنگی این قشر، بیشتر سویه مردانه پیدا کرده و اغلب مراکز فرهنگی یا اختصاص به مردان دارند و یا به صورت حاشیه ای به زنان می پردازند. این مسئله در درازمدت جامعه مذهبی را دچار آسیب کرده و موجب شکاف فرهنگی بین بانوان و همسرانشان شده است. پژوهش پیشرو که به روش دلفی انجام شده است با هدف دستیابی به الگوی مطلوب حضور بانوان در فعالیت های فرهنگی به عنوان کنشگر و یا مخاطب عام در جامعه ی اسلامی، بر آن است تا در گام نخست، وضعیت کنونی را از منظر مدیران مراکز فرهنگی مذهبی شناسایی و معرفی کند. برای این منظور، نشانگاه های اصلی پژوهش، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم و حوزه علمیه خواهران در نظر گرفته شد و با بیست مدیر فرهنگی در سطوح کلان و میانی مصاحبه ی عمیق به عمل آمد. برخی از مدیران بروز چنین مسئله ای را حاصل تصورات ذهنی و کلیشه های مرسوم در باب زنان می دانستند اما عده ای، مشکلات عملی این مسیر را، عامل کاهش تمایل به کار با بانوان و برای بانوان تلقی می کردند. برای این پژوهش چهار خرده گفتمان، ذیل گفتمان اصلی جامعه مذهبی تعریف شدند: گفتمان تفاوت، گفتمان برابری مجموعی، گفتمان برابری گزاره ای، گفتمان اتحاد.

هدف این مقاله بررسی این پرسش بود که آیا برنامه های درسی غیررسمی به عنوان یکی از بخش های اصلی برنامه های درسی دانشگاه، از نگاه دانشجویان در تربیت و آماده سازی نیروی انسانی برای اجرای سند برنامه درسی ملی در بخش «حوزه یادگیری فرهنگ و هنر»، موفق بوده است یا خیر؟ جامعه پژوهش شامل تمامی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان بود و با روش های اسنادی و مشاهده مشارکتی (مشارکت کننده در نقش مشاهده گر) و مصاحبه (روش هدایت کلیات) انجام شد. در مصاحبه، 35 نفر از دانشجویان دانشگاه و 5 نفر از مدیران فرهنگی دانشگاه، با نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. مصاحبه ها با روش نظام دار منسوب به استراوس و کوربین در 4 سطح مورد تحلیل قرار گرفت. در جریان تحلیل، 695 مفهوم پدیدار شد که ذیل 12 مقوله و در 3 عنوان کلی چیدمان یافتند. جهت تأمین اعتبار داده ها از معیارهای چهارگانه گابا و لینکلن استفاده شد که از چهار معیار باورپذیری، انتقال پذیری، اطمینان پذیری و تاییدپذیری در پژوهش کیفی نام می برند. یافته ها نشان می دهند برنامه درسی غیررسمی دانشگاه فرهنگیان، با کارکردهای مورد انتظار، هم سو بوده و دانشجومعلمان فعال در این برنامه ها، توانمندی لازم برای تحقق کارکردهای یادشده را به شیوه های محسوس و نامحسوس یا مستقیم و غیرمستقیم، دریافت و تجربه می کنند.  

داده های این تحقیق با مصاحبه های نیمه ساختاریافته با بیست و یک نفر از استادان حوزوی و دانشگاهی و برگزاری چهار جلسه توفان فکری با حضور هفت نفر از فعالان دانشجویی گردآوری شد و با استفاده از تجزیه و تحلیل مضمون (تِم) عواملی که در کاهش اثربخشی فعالیتهای فرهنگی در دانشگاه مؤثر بود شناسایی شد؛ این عوامل با توجه به اشتراکاتی که داشت به سه دسته (تم اصلی) "ضعف در هدف"، "ضعف در شناخت فرهنگ" و "ضعف در برنامه ریزی و سازماندهی" تقسیم بندی شد و هر کدام از این تمهای اصلی شامل تمهای فرعی است که به عنوان مؤلفه های تشکیل دهنده آن معرفی شده است؛ هم چنین در این مقاله بر اساس یافته ها، راهکارهایی برای حذف این عوامل پیشنهاد شده است.

یک فعال فرهنگی برای فعالیت نیازمند مدل ها و الگوهایی مدون است، اگر مدل و الگوی اسلامی در اختیار نداشته باشد، چه بسا از مدلهای رایجی استفاده کند که ساخته و پرداخته کارگاه های علم سازیِ فرهنگِ غربی است و غرب به خوبی از این محور حمله نرم خود را علیه فعالان تدارک دیده و مدل های آماده خویش را عرضه می کند. تحقیق حاضر به دنبال ارائه مدل مناسب برای فعالیت فرهنگی در دانشگاه است. با توجه به نوین بودن تحقیق در ارائه مدل نحوه صحیح فعالیت فرهنگی در دانشگاه، از روش تحقیق کیفی استفاده شده است. داده های تحقیق حاضر با انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته با بیست و یک نفر از اساتید حوزوی و دانشگاهی و برگزاری چهار جلسه توفان فکری با حضور هفت نفر از فعالان دانشجویی فراهم شد، مؤلفه های اصلی در الگوها و نمونه های موفق و ناموفق فعالیت های فرهنگی در دانشگاه گردآوری و با استفاده از تجزیه وتحلیل مضمون (تِم) دسته بندی شد. از میان این مؤلفه ها مفهوم «عملیات فرهنگی» با معنای «مجموعه ای از اقدامات و فعالیت های منسجم و هماهنگ فرهنگی برای تحقق یک هدفِ عینیِ اجتماعی، که بر اساس شناخت محیط طراحی و اجرا می شود» تعریف و به عنوان مدل مطلوب فعالیت فرهنگی معرفی گردید. سپس جهت تبیین ابعاد مختلف موضوع، 34 تم فرعی استخراج شد و این مضامین در سه تم اصلی: «محورهای عملیات فرهنگی در دانشگاه»، «اهداف عملیات فرهنگی در دانشگاه» و «اصول حاکم بر عملیات فرهنگی در دانشگاه» دسته بندی گردید.

هدف اصلی از انجام این پژوهش شناسایی راهکارهایی برای افزایش مشارکت دانشجویان دانشگاه فرهنگیان در فعالیت های فرهنگی و اجتماعی بود. برای این منظور، از روش پژوهش آمیخته اکتشافی متوالی استفاده شد. در بخش کیفی از رویکرد نظریه برخاسته از داده ها و طرح نوخاسته گلیزر استفاده شد. با کاربرد روش مصاحبه کانونی دو گروه کانونی متشکل از گروه کانونی دانشجومعلمان و گروه کانونی مدیران و خبرگان، مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گرفت. داده ها به شیوه تحلیل مضمون، تجزیه و تحلیل شدند. در بخش اول، 11 مؤلفه اصلی استخراج شدند که عبارت بودند از سیاست گذاری، نیازمحوری، جو و فرهنگ، روش ها، سیستم پاداش دهی، ساختار، آگاهی بخشی، کنشگری همیاران، بهینه سازی فرایندها، دانشجوشناسی و محتواسازی. از دیگر یافته های بخش کیفی، استخراج سیاست ها و اقدامات مرتبط با هر یک از مؤلفه ها بود که در این قسمت، 40 سیاست و اقدام تعیین شدند. الگوی جذب دانشجومعلمان به فعالیت های فرهنگی، پس از کدگذاری انتخابی تدوین و ارائه شد. به منظور اعتباربخشی به الگو، از روش کمی (پرسشنامه) بهره گرفته شد و پس از پیشنهادها، الگو به صورت مفروض ارائه شد. با توجه به مؤلفه ها و سیاست های بیان شده، پرسشنامه ای مشتمل بر 117 گویه تدوین شد که پایایی آن با اجرای مقدماتی و به روش آلفای کرونباخ 0.98 به دست آمد. این پرسشنامه برای تکمیل به افراد نمونه ارائه شد و تعداد 383 دانشجومعلم، 105 مدیر و 260 هیأت علمی آن را تکمیل کردند. تحلیل عاملی مرتبه دوم نیز حاکی از آن بود سیاست ها و اقدامات هریک از مؤلفه ها به طور معناداری مؤلفه ها را پیش بینی می کنند.

این مقاله پژوهشی، برگرفته از طرح پژوهشی نیازسنجی فرهنگی و اجتماعی خانوار در منطقه 6 شهرداری مشهد است و جامعه آماری این پژوهش را شهروندان ساکن در این منطقه در سال 1394 تشکیل می دهند. روش پژوهش، پیمایشی توصیفی و واحد تحلیل خرد (فرد) است. روش نمونه گیری نیز طبقه ای متناسب با استفاده از نقشه و فهرست خانوارها در بلوک ها و خوشه های نمونه است. تعداد کل جمعیت، 198782 نفر و تعداد حجم نمونه 638 نفر برآورد شده بود. در این پژوهش هشت مجموعه مفاهیم "تعالی فرهنگ شهروندی"، "ارتقای سرمایه اجتماعی و مشارکت های همگانی"، "ارتقای سلامت اجتماعی و کاهش ناهنجاری های شهری"، "ارتقای شادابی، نشاط و تندرستی شهروندان"، "افزایش و ارتقای سطح ارائه خدمات به زائران و گردشگران"، "تأثیرگذاری بر هویت و فضای کالبدی شهر از طریق بهره گیری از هنر اسلامی و ملی"، "توسعه مراکز و فضاهای فرهنگی، اجتماعی، هنری، ورزشی و گردشگری" و "نحوه ورود شهرداری به فعالیت های فرهنگی"، مورد سنجش قرار گرفت. برخی از نتایج این پژوهش نشان داد در زمینه حوزه های برگزاری آموزش ها، دو اولویت مهم عبارت اند از: حوزه فرهنگی مذهبی 8/43% و فنی مهارتی 5/24%، در زمینه موضوعات آموزش ها، دو اولویت مهم عبارت اند از: خانواده و مهارت های زندگی 3/26% و سلامت عمومی 7/16%، در زمینه شیوه ارائه آموزش ها، دو اولویت مهم عبارت اند از: کلاس های آموزشی 9/24% و تبلیغات رسانه ای 7/21%، در زمینه موضوعات نمایشگاه های فرهنگی، دو اولویت مهم عبارت اند از: خانواده 7/27% و رسانه و دیجیتال 3/21% و در زمینه موضوع نمادهای شهری و آثار هنری نیز دو اولویت مهم، موضوع مرتبط با امام رضا (ع) 5/30 % و موضوع نشاط افزا 3/30% بوده اند.

هدف: هدف محقق در این مقاله، تحلیل نیازسنجی شاخصهای توانمندساز ارتقای معرفت فرهنگی دانشجویان بود. روش: این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و به صورت کمّی و کیفی انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه در سه مقطع کارشناسی، ارشد و دکتری به تعداد 15000 نفر است و حداقل تعداد نمونه تحقیق بر اساس جدول مورگان، 375 نفر با رعایت روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شد. ابزار مقاله، پرسشنامه محقق ساخته با پایایی 84 درصد بود. داده ها نیز به وسیله آزمونهای تحلیل عاملی، تی تک نمونه ای، تی تست، تحلیل واریانس آنوا و آزمون تعقیبی فیشر آنالیز شد. یافته ها: نتایج نشان داد که مؤلفه های فعالیت فرهنگی، ارزش فرهنگی و نگرش فرهنگی، مهم ترین مؤلفه های معرفت فرهنگی تحقیق بوده و اینکه مؤلفه های معرفت فرهنگی در بین قومیت، وضعیت تأهل و جنسیت مختلف دانشجویان و نیز تحصیلات در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد تفاوت معناداری نشان نداد، اما در متغیّر تحصیلات در بین دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد با دانشجویان دکتری در خصوص رصد فرهنگی تفاوت معنادری یافت شد. نتیجه گیری: نتیجه کاربرد عوامل پژوهش حاضر، توسعه معرفت فرهنگی، ایجاد ذهنیت مثبت به این فعالیتها، رشد سلامت و شادابی روانی دانشجویان را به دنبال دارد.