مدل کارول

مسئولیت اجتماعی شرکتها موضوعی است که در کسب و کارهای امروزی بحث و جدلهای بسیاری درباره آن انجام شده است به گونه ای که در سالهای اخیر به عنوان یک بخش مهم و حیاتی در توسعه پایدار مطرح شده است. به دلیل رشد و توسعه سازمان ها و و تاثیر آنها بر جامعه و ذینفعان مختلف اهمیتی روز افزون یافته است. به گونه ای که این مبحث در گفتگو میان حکومت ها، سازمانهای عمومی، سمن ها و حتی سازمانهای بین حکومتی و بین المللی همچون سازمان ملل متحد، بانک جهانی، سازمان بین المللی کار و صندوق پول نیز همواره مطرح شده است. با توجه به اینکه شرکتها می بایستی در مقاصد استراتژیک خود رویکرد خود را در خصوص مسئولیت اجتماعی بیان کنند لذا در این مقاله تلاش شده است تا بر مبنای مدل کارول (1991) که چهار بعد مسئولیت اقتصادی، قانونی، اخلاقی و بشردوستانه را به عنوان ابعاد مسئولیت اجتماعی شرکتها مطرح کرده، "چشم انداز، ماموریت و ارزشهای محوری" شرکتهای صنعت نفت، گاز و پتروشیمی به عنوان مقاصد استراتژیک این شرکتها تحلیل محتوا گردد. در این راستا 38 شرکت صنعت نفت، گاز و پتروشیمی کشور که مقاصد استراتژیک آنها در دسترس بود بررسی گردید. یافته ها نشان می دهد بر روی ابعاد مسئولیت اقتصادی بیشترین تاکید و بر روی ابعاد مسئولیت اخلاقی کمترین تاکید شده است. همچنین در "ارزشهای محوری" بیشترین تاکید بر ابعاد چهار گانه مسئولیت اجتماعی مشاهده گردید.

خیر و صلاح اجتماعی فراتر از کارکرد متعارف سازمان ها بر پایه الزامات قانونی است، به طوری که برخی آن را تأثیر رفتار سازمان ها بر جامعه و برخی نیز به منزله فرایند آمیزش سازمان و جامعه توصیف می نمایند، لذا بانکداری اسلامی که منبعث از عقود اسلامی و فقهی است مسئولیت پذیری را به عنوان یک اصل اساسی برای درک جامع از پیوند درونی میان بانک و جامعه بنیان می نهد. این تعهد پایدارِ ناشی از رفتار اخلاقی، به توسعه کیفیت زندگی آحاد مردم و توسعه اقتصادی کشور منجر می شود که متأسفانه به این موضوع تاکنون توجه بایسته ای نشده است. هدف مقاله حاضر، تبیین این مفهوم در نظام بانکداری اسلامی در جمهوری اسلامی ایران است. یافته های تحقیق نشان می دهد در میان ابعاد چهارگانه موردبررسی (قانونی، اقتصادی، خیرخواهانه و اخلاقی)، بُعد مسئولیت اخلاقی بیشترین بار عاملی را به خود اختصاص داده که نشان دهنده انتظارات محیطی است.