مطالب مرتبط با کلیدواژه

نوواقع گرایی


۱.

رهیافت مقایسه ای پول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نوکارکردگرایی مطالعه موردی رهیافت مقایسه ای بول مطالعه متغیر محور نوواقع گرایی نهادگرایی نولیبرال همکاری سیاسی اروپا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱۵ تعداد دانلود : ۱۱۰۵
نظریه های مختلف روابط بین الملل بخشی از واقعیت این رشته هستند. علی رغم اختلافات و تعارضات موجود بین دیدگاه این نظریات به روابط بین الملل، همه آنها ادعا دارند که از قدرت تبیین بیشتری برخوردارند. در حقیقت همه آنان مدعی صحت و صدق می باشند. اما سوال بنیادی این است که چگونه می توان صدق و کذب نظریه های متعارض بین الملل را تعیین کرد. بر اساس نظریه تناظر صدق در فلسفه علم، نظریه هایی صادقند که از آزمایشات و آزمون های منطقی و واقعی با موفقیت بیرون آیند.هدف این مقاله معرفی و توضیح روش مقایسه ای بول برای آزمون و ارزیابی نظریات روابط بین الملل است. روش مقایسه ای بول تلفیقی از دو استراتژی تحلیلی مطالعه موردی با کیفی و متغیر محور یا کمی است. در چارچوب این روش امکان آزمون خارجی نظریه های مختلف در ارتباط با موارد متعدد وجود دارد. بنابراین، در این نوشتار، برای نمونه، تبیینات نظری و فرضیه های نظریه های نو واقع گرایی، نوکارکردگرایی و نهادگرایی نولیبرال بر پایه 12 مورد یا مرحله مهم در فرآیند همکاری سیاسی اروپا (1992-1969) مورد سنجش قرار می گیرد.
۲.

عمل گرائی در سیاست خارجی و گسترش روابط اقتصادی ایران و چین (1999-1979)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران سیاست خارجی واقع گرایی روابط اقتصادی چین عمل گرایی نوواقع گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰۱ تعداد دانلود : ۱۳۳۴
مقاله حاضر به بررسی علل گسترش مناسبات تجاری و اقتصادی ایران و چین در فاصله زمانی 1979 تا 1999 می پردازد. استدلال اصلی مطرح شده آن است که گسترش روابط دو کشور در نتیجه اتخاذ خط مشی های عمل گرایانه و واقع بینانه توسط دولتمردان تهران و پکن است. به ویژه سیاست اصلاحات و نوسازی «دنگ شیائوپینگ» در دهه 1970 نقشی مهم در افزایش مبادلات اقتصادی دوجانبه داشته است. عمل گرایی در سیاست خارجی باعث شده است تا دو کشور با وجود ایدئولوژی و نظام های سیاسی کاملاً متفاوت به همدیگر نزدیک شده و با وجود مخالفت ایالات متحده به گسترش همکاری های فیمابین در زمینه های مختلف مبادرت ورزند.
۳.

تحول نظریه های منطقه گرایی

کلیدواژه‌ها: نوکارکردگرایی سازه انگاری نوواقع گرایی نهادگرایی نولیبرال نظریه انتقادی و جهان گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۷۸ تعداد دانلود : ۲۷۵۵
منطقه گرایی به عنوان تجلی و نمود همکاری بین المللی پس از جنگ جهانی دوم در اروپا آغاز شد. ولی به تدریج این فرایند در حوزه های جغرافیایی دیگر مانند آمریکای لاتین و آسیای جنوب شرقی گسترش یافت. پایان جنگ سرد و نظام دو قطبی فرصت ها و امکانات جدیدی را برای تثبیت، تقویت و توسعه منطقه گرایی نوین فراهم ساخت. منطقه گرایی نوین از چهار جهت کارگزاری، انگیزه کارگزاران، جهت و گستره همکاری و همگرایی با منطقه گرایی کهن متفاوت است. از آنجا که تعامل وثیق و رابطه تنگاتنگی بین نظریه و عمل، به ویژه در تجریه همگرایی اروپایی وجود دارد، هدف این مقاله واکاوی تحول و تغییر در نظریه های منطقه گرایی در واکنش به تحول در فرایند منطقه گرایی است. در این نوشتار توضیح داده خواهد شد که براساس تحولات چهارگانه در ماهیت و انگیزه کارگزاران و جهت گیری و قلمروی منطقه گرایی، نظریه های منطقه گرایی نیز دستخوش تغییر و تحول شده اند. این تغییر و تحول به دو صورت دگرگونی و دگردیسی هریک از نظریه ها و تحول نظریه پردازی در مطالعات منطقه ای تجلی یافته است. به طوری که از یک سو اصل و مفروض های نظریه های منطقه گرایی موجود مورد بازبینی و بازسازی قرار گرفته و از سوی دیگر نظریه های منطقه گرایی نوینی پردازش شده اند که بر مبانی فرانظری متفاوتی استوار هستند. برای نشان دادن و تبیین تحولات احتمالی مذکور، نظریه های نوکارکردگرایی، نهادگرایی نولیبرال، نوواقع گرایی، سازه انگاری، نظریه انتقادی و جهان گرایی مورد بحث و بررسی قرار می گیرند.
۴.

تبیین رویکرد نو واقع گرایی در روابط بین الملل(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: ساختارگرایی واقع گرایی منافع ملی موازنه قوا نوواقع گرایی آنارشی واحدهای نظام بین الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱۸۳ تعداد دانلود : ۷۴۷۹
نوواقع گرایی که همچنان دولت را به عنوان بازیگر اصلی صحنه سیاست بین الملل می داند روایتی قدرتمند از واقع گرایی است که می گوید تا وقتی نظام بین الملل اقتدارگریز باشد کشمکش بر سر قدرت و امنیت ادامه خواهد داشت. نو واقع گرایی عمیق ترین و دقیق ترین نقدها را بر پروژه های اصلاح طلبانه در سیاست بین الملل وارد ساخته است. از همین رو شگفتاور نیست که این مکتب آماج اصلی حمله کسانی قرار گرفته است که چارچوب ذهنی شان اصلاح طلبانه یا انتقادی است. این نظریه که محصول چالش نظریه رفتاری و نظریه وابستگی متقابل است به رغم انتقاداتی که از منظرهای گوناگون بر آن شده است، کماکان توانسته سلطه خود را را حفظ نماید. نوشتار حاضر تلاش دارد ضمن پرداختن به چگونگی ظهور نو واقع گرایی، مبانی فکری- فلسفی و نیز عناصر اصلی این نظریه، دیدگاه های منتقدان نظریه واقع گرایی را مطرح و بررسی نماید.
۵.

قبض و بسط مفهوم قدرت در سامان فکری جوزف نای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نولیبرالیسم قدرت نرم نوواقع گرایی قدرت سخت سیاست خارجی امریکا جوزف نای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳۷ تعداد دانلود : ۸۴۶
جوزف نای از متفکران و بنیان گذاران اصلی نظریه نولیبرالیسم در روابط بین الملل است. آثار و نوشته های نای در باب سرشت قدرت، جایگاه ایالات متحده در سلسله مراتب قدرت جهانی و آیندة قدرت در عصر اطلاعات باعث شده است که بسیاری وی را در شمار نظریه پردازان مفهوم قدرت به حساب آورند. این مهم به ویژه با طرح ایدة «قدرت نرم» از جانب نای در دهة 1990 تقویت شد. مقالة حاضر ضمن معرفی دیدگاه نای پیرامون قدرت، قبض و بسط این مفهوم در سامان فکری وی، کاستی های فلسفی، نظری و عملی دیدگاه او و نسبت اندیشه هایش با بحث های تئوریک قدرت را در روابط بین الملل واکاوی می کند. مدعای پژوهش این است که تکاپوی نای در حوزه قدرت امکانات جدیدی را برای فهم قدرت ورای نظریه پردازی اندیشمندان کلاسیک از این مفهوم ارائه نمی دهد، بلکه پویش فکری وی در حد بازتعریف و بسط سازوکارهای اعمال اراده گرایانة قدرت قابل فهم است.
۶.

تأثیر تحولات روابط ارمنستان و ترکیه بر روابط ارمنستان و ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران ترکیه ارمنستان قفقاز جنوبی نوواقع گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱۸ تعداد دانلود : ۱۰۳۵
هزاره سوم مسیحی، بویژه بعد از حادثه 11 سپتامبر در حوزه ها و مناطق مختلف با تغییرهای بسیار روبه رو بوده است. ترکیه، ایران و ارمنستان نیز به عنوان سه همسایه هم مرز، تغییرات داخلی، منطقه ای و بین المللی چشمگیری را تجربه کرده اند. اشغال منطقه کوهستانی قره باغ در آغاز دهه 1990 روابط ترکیه –ارمنستان را به شدت تحت تأثیر قرار داد و سبب شد تا موضوعاتی چون نسل کشی ارامنه از سوی عثمانی بار دیگر مطرح شود. پس از دو دهه قطع رابطه، به قدرت رسیدن حزب عدالت و توسعه فصل جدیدی در سیاست خارجی ترکیه در رابطه با همسایگانش از جمله ارمنستان گشود. البته مؤلفه های دیگری چون امنیت انرژی، ادامه نزاع-های حل نشده و قدرت نمایی روسیه در جنگ با گرجستان، سبب توجه بیشتر ترکیه به منطقه قفقاز شد. به نظر می رسید توافقنامه 22 آوریل 2009 ارمنستان و ترکیه در زوریخ، اوج تجلی اراده دو طرف برای بهبود روابط باشد، اما گذشت زمان اوضاع را به گونه ای دیگر رقم زد. از سوی دیگر، قفقاز از گذشته تاکنون، چه به عنوان بخشی از ایران و چه به عنوان حوزه نفوذ آن، همواره مورد توجه ایران بوده است. هرچند روابط تیره ترکیه - ارمنستان فرصت تحرک بیشتری را به ایران می داد، اما با تجدید روابط ترکیه –ارمنستان این پرسش به وجود آمد که: آیا روابط ترکیه –ارمنستان روابط ایران و ارمنستان را تحت تأثیر قرار خواهد داد؟ برای پاسخ به آن نخست به بررسی روابط ترکیه –ارمنستان پرداخته می شود که در قالب دیدگاه های احمد داوود اوغلو قابل تحلیل است، سپس با نگاهی به روابط ایران- ارمنستان، تأثیر حضور دوباره ترکیه را در معادلات مربوط به روابط ایران- ارمنستان مورد بررسی قرار گیرد. فرضیه مقاله حاضر این است که: بهبود روابط ترکیه –ارمنستان تأثیر منفی بر روابط ایران- ارمنستان نخواهد داشت. برای تبیین این روابط از پارادایم نوواقع گرایی استفاده شده است.
۷.

نقش اخلاق در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اسلام ایران اخلاق سیاست خارجی نوواقع گرایی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی اندیشه سیاسی اسلام فلسفه سیاسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی فقه سیاسی حکومت اسلامی امور خارجی و روابط بین الملل
تعداد بازدید : ۱۲۸۲ تعداد دانلود : ۵۴۶
در دنیای امروز، کشورها در سیاست خارجی خود، اغلب همسو با نظریهٴ نوواقع گرایی، برای افزایش قدرت و منافع، تلاش می کنند. آن ها در شرایط حاکمیت هرج و مرج و جدایی اخلاق از سیاست، در عرصهٴ بین الملل، اقدام و عمل می کنند. برخلاف این رویهٴ حاکم، در اسلام، اخلاق اساس سیاست را تشکیل می دهد. به همین دلیل، هدف اصلی سیاست خارجی ایران بر اساس قانون اساسی آن، فقط کسب منافع ملی نیست، بلکه تحقق منافع بشریت است؛ اگرچه چنین هدفی به فداکردن منافع اقتصادی منجر شود. هدف اصلی این مقاله، مقایسهٴ سیاست خارجی ایران و سیاست خارجی مبتنی بر نظریه های حاکم بر روابط بین الملل از منظر «نوواقع گرایی»، «لیبرالیسم» و «سازه انگاری» است. روش تحقیق در این مطالعه، توصیفی تحلیلی است و اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعهٴ کتابخانه ای گردآوری شده است. این مطالعه نشان می دهد که همهٴ دولت ها با وجود تفاوت در شرایط سیاسی، اقتصادی، ارزش های فرهنگی و ایدئولوژی، اهداف مشابهی را دربارهٴ منافع ملی در عرصهٴ بین الملل دنبال می کنند. حال آن که در اسلام، ملت مبنای تصمیم گیری نیست و یک دولت اسلامی، به منافع همهٴ انسان های روی زمین، توجه دارد.
۸.

بررسی رابطه حزب الله لبنان با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از منظر سازه انگاری و نوواقع گرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سازه انگاری سیاست خارجی امنیت ملی امنیت فیزیکی نوواقع گرایی امنیت هویتی حزب الله لبنان و جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۸۳ تعداد دانلود : ۶۷۲
هدف این تحقیق بررسی دلایل حمایت ایران از حزب الله و تأثیرات آن بر ابعاد مختلف امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران با استفاده از نظریه های سازه انگاری و نوواقع گرایی است. از این رو این تحقیق به دنبال پاسخ به این سؤال اصلی است که چرا جمهوری اسلامی ایران از حزب الله لبنان حمایت می کند؟ فرضیه مقاله نیز عبارت است از اینکه حمایت جمهوری اسلامی ایران از حزب الله در راستای تأمین ابعاد مختلف امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، یعنی امنیت فیزیکی و امنیت هویتی آن است. نتایج مقاله با استفاده از روش توصیفی تحلیلی حاکی از آن است که در عین ضروری بودن استفاده از دو نظریه برای تحلیل موضوع، با نظریه سازه انگاری و نوواقع گرایی به ترتیب می توان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری ابعاد امنیت هویتی و امنیت فیزیکی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را از این رابطه تحلیل کرد.
۹.

فهم روابط ایران و گرجستان از زمان اعلام استقلال بر اساس نظریه های روابط بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران سازه انگاری گرجستان قفقاز جنوبی نوواقع گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶۶ تعداد دانلود : ۵۲۱
با دگرگونی نظام توزیع قدرت در سطح جهانی و فروپاشی شوروی به عنوان همسایه مهم شمالی ایران و تشکیل جمهوری های متعدد در مرزهای شمالی ایران، دوران جدیدی برای جمهوری اسلامی ایران و روابط آن با جمهوری های تازه تأسیس از جمله جمهوری گرجستان به وجود آمد. با اعلام استقلال گرجستان و شناسایی آن کشورتوسط جمهوری اسلامی ایران فصل نوینی در روابط دو کشور آغاز شد. البته در دو دهه گذشته روابط دو کشور به دلایل مختلف مانند شرایط حاکم بر دو کشور، شرایط منطقه ای، شرایط بین المللی و همچنین نقش تصمیم گیران و کارگزاران فراز و نشیب داشته است. به گونه ای که در مقاطعی روابط دو کشور به اوج و در مقاطعی هم این روابط به حد پایین نزول کرد. در این نوشتار نقش عواملی مانند ساختار و یا نظام بین المللی، زمامداران و نخبگان ایران و گرجستان به عنوان کارگزاران، اشتراک ها و یا تفاوت های فرهنگی و تاریخی و یا هنجارها و ارزش ها که در فراز و فرود روابط دو کشور مهم بودند، بر اساس دو نظریه نوواقع گرایی و سازه انگاری بررسی و تأکید شده است که بر اساس نظریه سازه انگاری بهتر می توان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و روابط ایران و گرجستان را توضیح داد و ارزیابی کرد.
۱۰.

حوزه های همکاری و اختلاف روسیه با ناتو پس از جنگ سرد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روسیه جنگ سرد ناتو نوواقع گرایی منافع اختلاف زا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۰
اگرچه روسیه و ناتو در سال های پس از جنگ سرد در زمینه هایی همچون تروریسم، مسئله افغانستان، سلا ح های کشتارجمعی و راهزنی دریایی همکاری هایی با همدیگر داشته اند، اما از سوی دیگر، افزایش منافع اختلاف زا ناشی از چالش هایی مانند سپر دفاع موشکی، گسترش ناتو به شرق و جهانی شدن فعالیت های ناتو نقش تعیین کننده ای را در روابط این دو بازیگر ایفا می کند. تلاش برای دستیابی به توازن راهبردی از سوی روسیه با هدف احیای نظام دوقطبی و جستجوی برتری راهبردی از سوی ناتو برای حفظ هژمونی غرب به رهبری آمریکا، بازی با حاصل جمع صفر را برای دو طرف تداعی می کند که هرگونه همکاری راهبردی در این مسایل را تحت تأثیرخود قرار داده است. بنابراین، روسیه در زمینه همکاری در این حوزه ها کاملاً به ناتو بی اعتماد بوده و تلاش خواهد کرد ترتیبات امنیتی را با محوریت خود و در چارچوب سازمان همکاری شانگهای، پیمان امنیت دسته جمعی و متحدانی چون چین مدیریت کند تا از این راه، ضمن جلوگیری از نفوذ ناتو و ایالات متحده در اوراسیا و آسیای مرکزی به توازن راهبردی با مجموعه غرب و ناتو دست یابد.
۱۱.

آمریکا و تأثیر آن بر دستیابی ایران به هدف های خود در منطقه قفقاز (مطالعه موردی جمهوری آذربایجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایران ایالات متحده آمریکا قفقاز جمهوری آذربایجان نوواقع گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۸۷ تعداد دانلود : ۵۶۹
بعد از فروپاشی اتحاد شوروی، آمریکا که خود را در عرصه جهان بی رقیب می دید خواهان ایفای نقشی فعال و مؤثر در کشورهای استقلال یافته از اتحاد شوروی بود و تمایل این کشورها به ویژه جمهوری آذربایجان به غرب - به خصوص به آمریکا- این نفوذ را آسان تر می کرد. در اندیشه نخبگان سیاست خارجی آمریکا این فکر پیدا شده بود که با تجزیه اتحاد شوروی و خروج جهان از نظام دو قطبی، این کشور قادر است برای اولین بار حضور سیاسی خود را در کشورهای نو استقلال تا مرزهای چین حاکم کرده و با این حضور سیاسی در ابعاد دیگر نیز به موفقیت هایی برسد. در بین کشورهای منطقه قفقاز، حضور آمریکا در جمهوری آذربایجان بر روابط ایران با این جمهوری – مانند انتقال انرژی، تعیین رژیم حقوقی دریای خزر، مباحث امنیتی- تأثیر منفی داشته است. در این نوشتار کوشش شده است تا به بررسی منافع ایران در منطقه قفقاز (مطاالعه موردی آذربایجان) پرداخته شود و دلایل عدم موفقیت ایران به عنوان یکی از مهمترین همسایگان را دریافت. این مقاله دلیل این حضور و ایجاد موانع در موفقیت ایران در دستیابی به هدف های خود در منطقه قفقاز را بر اساس تضاد موجود بین ایران با آمریکا، قابل فهم می داند.
۱۲.

تحول عملی و تئوریک در سیاست خارجی عربستان پس از2003

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: سیاست خارجی خلیج فارس عربستان نوواقع گرایی محافظهکاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۲ تعداد دانلود : ۳۶۸
عربستان سعودی در طی دهه های متمادی با توجه به سنت ها و ویژگی های نظام سیاسی این کشور سیاست خارجی محافظه کارانه ای داشته ولی در سال های اخیر به ویژه پس از سقوط صدام حسین در عراق در سال 2003 و تغییر در موازنه قوا سیاست خارجی عربستان از قالب سنتی خارج شده است.حملات گسترده به یمن، دخالت نظامی در بحرین و حمایت همه جانبه از مخالفان دولت سوریه و مسلح کردن آنها؛ در کنار تقابل مستقیم سیاسی- امنیتی با ایران در منطقه و فراتر از آن، نمونه هایی از این رفتار است. این پژوهش تلاش دارد تا با واکاوی سیاست خارجی عربستان تحول نظری و عملی در سیاست خارجی این کشور را نشان دهد و ابعاد نظری شکل دهنده به این رفتار به صورت تحلیلی با رویکرد مبتنی بر نمونه های تاریخی با تمرکز بر دو دوره قبل از سرنگونی صدام و پس از سرنگونی صدام مورد بررسی قرار دهد.
۱۳.

جایگاه سازمان ملل متحد در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نوواقع گرایی دیپلماسی چندجانبه سیاست خارجی سازمانهای بین المللی و سازمان ملل متحد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۸۲ تعداد دانلود : ۴۲۲
در نظام جهانی نقش ساختاری سازمان های بین المللی و به ویژه سازمان ملل متحد در زمینه هنجارسازی بین المللی و تأثیرگذاری بر سیاست های خارجی نقش بی بدیلی محسوب می شود. به طوری که، دولت ها با وجود دیدگاه ها و اشکال متفاوت حاکمیت، تلاش دارند رفتار خود را منطبق با هنجارها و قوانین و مقررات سازمان ملل متحد نشان دهند. نظریه نوواقع گرایی که در این مقاله نقش رویکرد نظری پژوهش را ایفا می کند این موضوع را توضیح می دهد که چگونه ساختارها بدون توجه به مختصاتی که به قدرت و موقعیت مربوط می شود، بر رفتار و نتایج تأثیر می گذارند. سازمان ملل متحد با آنکه در عرصه نظام بین المللی دارای موجودیت مستقلی فرض می شود، لیکن کشورهای قدرتمند جهانی همواره با استفاده از نفوذ و قدرت خود، این سازمان را درجهت اهداف و منافع خود، مورد بهره برداری قرار داده اند. این نوشتار روند سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را در قبال شورای امنیت، آژانس بین المللی انرژی اتمی و نهادهای حقوق بشر سازمان ملل متحد مورد بررسی قرار داده است. روندی که بیانگر فراز و فرود در روابط آن با این سازمان بوده است. ارتقای جایگاه جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد با برخی موانع و مشکلات مواجه است که ازجمله آنها می توان به مخالفت قدرت های بزرگ، رقابت کشورهای در حال توسعه، نگاه متضاد و متعارض نخبگان اجرایی و عدم برنامه ریزی لازم در کشور اشاره کرد.
۱۴.

ساختارهای مادی و معرفتی تأثیرگذار بر روابط ایران و عربستان سعودی در دوران پهلوی (با تأکید بر دهه های 1950 تا 1970 میلادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روابط ایران و عربستان سعودی ژئوپلتیک هویت سازه انگاری نوواقع گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۴
ایران و عربستان سعودی از آغاز شکل گیری روابط، مناسبات پر فراز و نشیبی را تجربه کرده اند. این نوسان در روابط هم در دوران پهلوی و هم در دوران جمهوری اسلامی به چشم می خورد. این مقاله عوامل موثر بر روابط ایران و عربستان در دوران پهلوی و پیامدهای این عوامل برای این روابط را مورد سوال قرار داده است، و این پاسخ اولیه را مطرح می کند که به رغم رقابت های منطقه ای و ژئوپلتیکی ایران و عربستان در این دوره، هم پوشانی نسبی هویتی و مواجهه با تهدیدات هویتی مشترک در سطح منطقه ای و بین المللی در کنار الزامات ساختاری نظام بین الملل، به همکاری دو کشور منجر گردید. به عبارت دیگر، در ساختار آنارشیک نظام بین الملل دوقطبی، ایران و عربستان سعودی بر اساس ساختار اجتماعی میان «خود»، از یکدیگر به عنوان «دوست» برداشت نموده و بر این اساس روابط میان خود را سامان دادند. در این مقاله از روش توصیفی-تحلیلی و دو رویکرد اجتماعی و مادی برای انجام تحقیق استفاده شده است.
۱۵.

تحول در مفهوم نظم بین الملل

کلیدواژه‌ها: نظم بین الملل نظریه واقع گرایی نوواقع گرایی لیبرالیسم و مکتب انگلیسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶۴ تعداد دانلود : ۶۳۹
مفهوم نظم بین الملل در نظریات مختلف روابط بین الملل تعاریف متفاوتی را به خود گرفته است. هر کدام از این نظریات بر مبنای مفاهیم هستی شناسی و معرفت شناسی خود تعریف از نظم بین الملل را ارائه می دهند. پارادایم واقع گرایی موازنه قدرت و هژمونی را از عوامل تعیین کننده و شکل دهنده نظم بین الملل می داند؛ در حالی که پارادایم لیبرال نظم بین الملل را بر گرفته از بازار آزاد، رژیم ها، نهادها و سازمان های بین المللی می داند. مکتب انگلیسی از یک طرف بر مفاهیم واقع گرایی از قبیل جنگ، موازنه قوا و مدیریت قدرت های بزرگ در شکل دهی به نظم بین الملل تأکید می نماید و از طرف دیگر بر مفاهیمی از قبیل هنجارها و ارزش های مشترک در شکل دهی به نظم بین الملل تأکید می نماید و نظم بین الملل را یک نوع برساخته اجتماعی در بین دولت ملت ها بر می شمرد. بر مبنای این تغییر و تحولات سوالی که مطرح می شود این است که تحول مفهوم نظم بین الملل بر اساس عوامل شکل دهنده و دامنه آن، چگونه بوده است؟ فرضیه این پژوهش بر این است که در تحول مفهوم نظم بین الملل عامل شکل دهنده آن علاوه بر دولت ها به سمت بازیگران دیگر نیز کشیده شده است و دامنه آن نیز از قدرتهای بزرگ به سمت دیگر دولت ها و حتی بازیگران فروملی و انسان ها کشیده شده است.
۱۶.

نقش دیپلماسی و راهبرد امنیت انرژی روسیه در سیاست خارجی روسیه (2015-2000)

کلیدواژه‌ها: نوواقع گرایی انرژی سیاست خارجی روسیه خطوط لوله انتقال انرژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۵ تعداد دانلود : ۴۴۴
انرژی دارای ارزش و اهمیت بسیار تعیین کننده ای در روابط بین الملل می باشد و وجود آن در هر منطقه جغرافیایی می تواند آن منطقه را تبدیل به عرصه ای برای رقابت و کشاکش نموده و صف بندی ها و آرایش های سیاسی را حول آن شکل دهد. در راستای دکترین فوق روسیه به دنبال استفاده حداکثری از انرژی و تسلط بر مناطقی است که دارای منابع انرژی می باشند تا قدرت خود را بازیابد وبیشترین تأثیر را بر سیاست های کشورهای وابسته به انرژی خود به ویژه اتحادیه اروپا و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز برجای بگذارد. بنابراین پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به بررسی دیپلماسی و راهبرد امنیت انرژی روسیه و جایگاه و اهمیت آن در سیاست خارجی روسیه بین سال های 2000 تا 2015 می پردازد. که براساس یافته های پژوهش روسیه با بهره گیری از دیپلماسی و راهبرد امنیت انرژی تهاجمی در سیاست خارجی خود از انرژی به عنوان ابزاری برای بازگشت این کشور به صحنه بین المللی و بازیابی قدرت خود در سطح جهانی و وابسته نگه داشتن جمهوری های شوروی سابق و اتحادیه اروپا به خود است.
۱۷.

مبادلات نفت و گاز و همکاری بین المللی (با) ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خودکفایی انرژی مبادلات نفت و گاز نوواقع گرایی نهادگرایی نولیبرال وابستگی متقابل انرژی همکاری های بین المللی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۲۱۷
یکی از تفاوت های جدی مکاتب نوواقع گرایی و نهادگرایی نولیبرال در روابط بین الملل به موضوع همکاری مربوط می شود. پیروان نهادگرایی نولیبرال بر خلاف طرفداران نوواقع گرایی معتقدند که در روابط بین الملل، حتی در شرایط هرج ومرج و فقدان حاکمیت مرکزی در سطح جهان، می توان با کمک نهادهای بین المللی به همکاری های بین المللی دست یافت. این تفاوت نگاه به همکاری حاصل اختلاف نظر این دو مکتب درباره دستاوردهای مطلق و نسبی است. از این رهگذر، با به کارگیری این دو دیدگاه در حوزه مبادلات انرژی به دو نگاه متفاوت «خودکفایی انرژی» و «وابستگی متقابل انرژی» رسیده ایم. در قدم بعدی، با عملیاتی کردن این نظرگاه ها در مبادلات نفت و گاز ایران طی سال های 1995 تا 2005 به عنوان نمونه پژوهشی، و نیز با استفاده از آمار و ارقام منتشر شده، درستی این فرضیه را نشان داده ایم که مبادلات نفت و گاز در چارچوب نظام مبتنی بر وابستگی متقابل انرژی به همکاری های بین المللی (با) ایران منجر شده است.
۱۸.

انگیزه های همکاری امنیتی ایران و روسیه در آسیای مرکزی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آسیای مرکزی ایران روسیه سیاست امنیتی نوواقع گرایی همکاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۰ تعداد دانلود : ۳۴۳
نوشتار حاضر در پی بررسی سیاست امنیتی ایران و روسیه در منطقه آسیای مرکزی و انگیزه های همکاری دو کشور در این منطقه است. این نوشتار در پی پاسخ گویی به این پرسش اصلی است که مهم ترین عامل مؤثر بر همکاری ایران و روسیه در منطقه آسیای مرکزی در دوره پس از 11 سپتامبر 2001 چه بوده است؟ فرضیه نوشتار این است که تهدیدهای مشترک برآمده از سطح نظام بین الملل یا مرتبط با این سطح، مهم ترین انگیزه همکاری ایران و روسیه در منطقه آسیای مرکزی است. بر این اساس، اگرچه عامل های منطقه ای و داخلی نیز در همکاری دو کشور در این منطقه نقش آفرین هستند؛ اما مهم ترین سطح تحلیل مؤثر در این موضوع، سطح بین المللی است. ایران و روسیه فعالیت های آمریکا در  منطقه آسیای مرکزی را بر نمی تابند و از حضور و فعالیت آمریکا در منطقه احساس نگرانی می کنند؛ زیرا گسترش چتر امنیتی آمریکا در آسیای مرکزی بعد از 11 سپتامبر 2001 به بهانه مبارزه با تروریسم بر منافع ایران و روسیه در منطقه تأثیر منفی دارد. این نوشتار با استفاده از نظریه نوواقع گرایی نشان می دهد که به موازات گسترش تمایل آمریکا به حضور فعال در آسیای مرکزی بعد از رویداد تروریستی یازده سپتامبر، در کنار عامل هایی همچون جلوگیری از گسترش تروریسم، قاچاق مواد مخدر، جرائم سازمان یافته، انگیزه همکاری ایران و روسیه در منطقه برای مقابله با نفوذ ایالات متحده بیشتر می شود. در این نوشتار از روش توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری داده ها از منابع کتابخانه ای و اسنادی استفاده کرده ایم. برای نظام مندکردن یافته های نوشتار، از رویکرد نظری نوواقع گرایی بهره گیری گرفته ایم.
۱۹.

بحران سوریه و تقابل دو راهبرد متفاوت ایران و ترکیه در مدیریت بحران در منطقه غرب آسیا

کلیدواژه‌ها: بحران سوریه نوواقع گرایی سیاست خارجی ترکیه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۲ تعداد دانلود : ۳۸۶
نوشتار حاضر در پی بررسی رویکرد سیاست خارجی ایران و ترکیه در بحران سوریه بر مبنای نظریه نوواقع گرایی با تمرکز بر دو شاخه ی آن یعنی واقع گرایی تدافعی و تهاجمی است. این مقاله در پی پاسخ گویی به این پرسش اساسی است که عوامل موثر بر رویکرد سیاست خارجی ایران و ترکیه در بحران سوریه چه بوده است؟ فرضیه برای پاسخ به این پرسش عبارت است از این که سیاست خارجی ایران در بحران سوریه مبتنی بر حفظ بشاراسد، حفظ وضع موجود، مبارزه با گروه های تروریستی، حمایت از راه حل های مسالمت آمیز برای حل بحران است؛ در حالی که سیاست خارجی ترکیه در بحران سوریه مبتنی بر تغییر وضع موجود با کنار گذاشتن بشاراسد و حمایت از گروه های تروریستی و حمایت از مخالفان بشاراسد است. در این مقاله، از منابع کتابخانه ای و اسنادی با روش پژوهش توصیفی- تحلیلی برای تببین موضوع بهره گیری شده است.در این مقاله، از منابع کتابخانه ای و اسنادی با روش پژوهش توصیفی- تحلیلی برای تببین موضوع بهره گیری شده است.
۲۰.

تجزیه و تحلیل همگرایی سیاسی- امنیتی اتحادیه اروپا در چارچوب رویکردهای واقع گرایی

کلیدواژه‌ها: واقع گرایی نوواقع گرایی اتحادیه اروپا همگرایی امنیتی سیاست خارجی و امنیتی مشترک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۶ تعداد دانلود : ۳۶۲
گام نهادن اتحادیه اروپا به عنوان یک بازیگر فرا دولتی به حوزه مسائل سیاسی- امنیتی اتفاق نادری است که نظریه واقع گرایی را به عنوان مهم ترین نظریه دولت- محور در عرصه بین المللی به چالش کشیده است. از این رو، از آنجایی که نظریه واقع گرایی به عنوان اصلی ترین نظریه در حوزه مسائل امنیتی برای بازیگران غیردولتی در این عرصه هیچ نقشی قائل نیست، این پرسش مطرح می شود که این نظریه و شاخه های مختلف آن کنشگری و نقش آفرینی پدیده ای به نام اتحادیه اروپا را در مسائل سیاسی- امنیتی چگونه تحلیل و ارزیابی می کنند؟ در پاسخ می توان گفت، این نظریه ابتدا به علت اینکه اتحادیه اروپا را یک بازیگر غیردولتی می دانست به تحولات امنیتی آن توجه چندانی نداشت، اما به موازات شکل گیری سیاست خارجی و امنیتی مشترک، سیاست دفاعی و امنیتی مشترک و ایجاد نیروی واکنش سریع اروپایی ناگزیر به ارائه دیدگاه هایی در این زمینه شد. اگرچه تمامی شاخه های واقع گرایی به سبب اعتقاد به انحصار بازیگری دولت ها در عرصه بین المللی و تأکید بر مؤلفه هایی همچون منافع ملی و حاکمیت ملی چشم انداز روشنی را برای همگرایی سیاسی و امنیتی اتحادیه اروپا نمی بینند؛ اما نو واقع گرایان تدافعی به دلیل اهمیت دادن به نقش نهادها در ایجاد همکاری های امنیتی میان دولت ها، دیدگاه روشن تر و خوش بینانه تری نسبت به تکامل همگرایی سیاسی و امنیتی در سطح اتحادیه اروپا دارند.