خبرگزاری صداوسیما

این پژوهش با هدف دستیابی به میزان و نحوه بازتاب اخبار مفاسد اقتصادی در وب سایت خبرگزاری صداوسیما، ایرنا و وب سایت بی بی سی فارسی است. محقق اخبار رسانه های مذکور را در شش ماهه اول سال 1395 به صورت تمام شماری و درمجموع 372 خبر(158 خبر از خبرگزاری صداوسیما، 140 خبراز خبرگزاری ایرنا و 74 خبر از وب سایت بی بی سی فارسی) را به روش تحلیل محتوای کمی مورد بررسی و تحلیل قرارداد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که بیشترین موضوعی که رسانه ها به آن پرداخته اند موضوع حقوق های نجومی بوده است و در موضوعات جزئی هرکدام از رسانه ها موضوعی را که در راستای سیاست های خبری رسانه بوده برجسته کرده اند و همچنین در نوع خبر رسانه های مذکور بیشتر از اخبار فرایند مدار استفاده شده و بیشترین قالب مورد استفاده رسانه ها گزارش بوده است. از لحاظ ارزش خبری و عناصر خبری، ارزش خبری شهرت و عناصر خبری (که و چه) بیشترین فراوانی را در رسانه های مذکور داشته است. همچنین در مقوله دستگاه مرتبط با مفاسد اقتصادی، خبرگزاری صداوسیما، ایرنا و وب سایت بی بی سی فارسی بیشترین فراوانی را به بانک و مؤسسه مالی اختصاص داده اند. طبق یافته های این پژوهش دلایل مفاسد اقتصادی مطرح شده در خبر، در خبرگزاری ایرنا، دولتی بودن اقتصاد، در خبرگزاری صداوسیما، خلأ قانونی و در وب سایت بی بی سی فارسی، خلأ قانونی و ضعف دستگاه های نظارتی بیشترین فراوانی را داشتند.

یکی از عرصه های نوظهور فعالیت رسانه های خبری جریان اصلی، حضور در زیست بوم جدید رسانه ای یعنی شبکه های اجتماعی مجازی است. خبرگزاری صداوسیما نیز از این قاعده مستثنا نیست و برای رقابت با سازمان های خبری رقیب ملزم به حضور و فعالیت مطلوب در این زیست بوم است. در این پژوهش بر آنیم تا مؤلفه های مؤثر بر فعالیت خبرگزاری صداوسیما در شبکه های اجتماعی را شناسایی کنیم. برای رسیدن به این مهم با استفاده از روش دلفی و بهره مندی از آرای 22 نفر از صاحب نظران که به صورت هدفمند انتخاب شدند در سه راند متغیرهای مؤثر در فعالیت خبرگزاری صداوسیما شناسایی شدند. تأسیس تحریریه ویژه، اتخاذ سیاست های حمایتی، بازیگری فعال، ترویج متقابل، درج تیک آبی، سئو کردن صفحات، تجاری کردن اکانت، گزارشگری منبع باز، استفاده از قالب های کاربرپسند، زمان شناسی انتشار خبرها، رفع محدودیت های زمانی و مکانی، توجه به پرسونای کاربران و هشتگ گذاری مناسب برخی از مهم ترین متغیرهای مورد اجماع کارشناسان بود که در قالب چهار مقوله؛ تولید (11 گویه)، توزیع و انتشار (9 گویه)، جذب و مشارکت (23 گویه) و سیاست گذاری و مدیریت (6 گویه) تفکیک شدند. بر این اساس متغیرهای دو  حوزه تولید و  مشارکت کاربران بیشترین فراوانی و توافق را بر اساس آرای صاحب نظران داشتند؛ بنابراین به نظر می رسد توجه به این متغیرها برای فعالیت مطلوب خبرگزاری صداوسیما در زیست بوم جدید رسانه ای راهگشا باشد.

برجام، توافقنامه ای بین ایران، آمریکا و کشورهای اروپایی برای حل و فصل مناقشات هسته ای ایران بود. اما با خروج ترامپ از برجام، این توافقنامه به اهداف خود دست نیافت. ایران، یکسال پس از خروج آمریکا نیز به تعهدات خود عمل کرد ولی پس از یکسال به تدریج اجرای تعهدات خود را کاهش داد. رسانه های گوناگون بر مبنای گفتمان خود، نسبت به پوشش اخبار کاهش تعهدات برجامی ایران، اقدام کردند. العربیه فارسی و خبرگزاری صداوسیما، دو رسانه مهم منطقه هستند که هرکدام از زاویه نگاهی متفاوت و بر اساس گفتمان های خود، این اخبار را برای مخاطبان فارسی زبان خود پوشش دادند و ما در این پژوهش به مطالعه، بررسی و تحلیل گفتمان این دو رسانه پرداخته ایم. روش پژوهش این مقاله، تحلیل گفتمان بر مبنای رویکرد گفتمان کاوی ون دایک است. بازه زمانی مورد مطالعه در این پژوهش، از روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ تا 20 آبان ماه 1398 است. متون موردمطالعه 8 خبر از مجموع 141 خبر العربیه فارسی و 7 خبر از بین 329 خبر خبرگزاری صداوسیما است که در بازه زمانی مذکور به پوشش اخبار کاهش تعهدات برجامی ایران پراخته اند، نمونه ها، به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. یافته های مقاله نشان می دهد در العربیه فارسی، ایران عامل ناامنی منطقه خاورمیانه و تهدیدی برای جامعه جهانی معرفی می شود گفتمان ایران هراسی ترویج می شود. در مقابل خبرگزاری صداوسیما برگفتمان مقاومت، اقتدار و ضداستکباری تاکید دارد و معتقد است ایران به منظور حفظ منافع ملی اقدام به کاهش تعهدات برجامی خود کرده است.

خبرگزاری صداوسیما، به عنوان رسانه جریان اصلی در کشور، برای عقب نماندن از رسانه های رقیب در حوزه خبر و اطلاع رسانی باید از تمام ظرفیت های روز دنیا، ازجمله شبکه های اجتماعی مجازی، استفاده کند. لذا، شناخت نحوه فعالیت رسانه های خبری رقیب در این حوزه ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش، ضمن مطالعه تطبیقی اینستاگرام خبرگزاری صداوسیما و بی بی سی فارسی، سعی شد تا رابطه میزان تعامل کاربران با نحوه پرداخت سوژه های خبری در اینستاگرام این دو سازمان خبری شناسایی شود. پژوهشگران، برای دستیابی به این مهم، سوژه های خبری یکسان را در بازه زمانی 9 ماه (پاییز 98 تا بهار 99) به صورت هدفمند شناسایی کردند. درمجموع، 180 پست انتخاب شد و با استفاده از روش تحلیل محتوای کمّی بررسی و تحلیل شد. مهم ترین یافته های این مطالعه حاکی از آن است که خبرگزاری صداوسیما در تعداد پست های روزانه منتشرشده عرصه را به رقیب خود واگذار کرده است؛ اما، بین این دو سازمان خبری از منظر عناصر خبری مورداستفاده در تنظیم اخبار تفاوت معناداری وجود نداشت و در قالب های خبری مورداستفاده نیز اختلاف و تفاوت ضعیفی وجود داشت. در بی بی سی فارسی میان متغیرهای ارزش های خبری ترکیبی شهرت/برخورد، سوژه های خبری سیاسی و ویدئوهای سیاسی با میزان تعامل کاربران در مؤلفه های لایک و کامنت رابطه معناداری وجود دارد. درواقع، به نظر می رسد بی بی سی فارسی با شناسایی نیازهای خبری کاربران و انتظاراتی که ایشان در حوزه سوژه های سیاسی دارند و با افزایش کمیت انتشار پست های مرتبط توانسته میزان تعامل صفحه اینستاگرام خود را افزایش دهد.