سمیه سادات نقوی

درک رفتار نیروی کار در مواردی که مربوط به تصمیم افراد به انجام اضافه کاری است، در ارزیابی دقیق اثرات سیاست های اشتغال زایی، از اهمیت اساسی برخوردار می باشد؛ با توجه به اینکه موضوع اضافه کاری در تحلیل های مربوط به منابع انسانی و نظام بازارکار در اقتصاد کلان، تا حدودی نادیده گرفته شده است، این مقاله به بررسی این موضوع از طریق تحلیل رفتار نیروی کار ایران با استفاده از آمار هزینه و درآمد خانوارهای شهری برای دوره زمانی 99-1384 پرداخته و عواملی که بر تصمیم گیری فرد در خصوص اضافه کاری تأثیرگذار هستند را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد. روش مورد استفاده در این مطالعه، الگوریتم داده کاوی درخت تصمیم می باشد که به ما این امکان را می دهد تا با پی بردن به توزیع زیربنایی داده های اخذ شده از مجموعه افراد مورد بررسی، بتوانیم رفتار آن ها را مطالعه کرده و در مورد آن استنتاج منطقی و مفید داشته باشیم. نتایج حاکی از این است که اضافه کاری به سختی با ویژگی های سطح فردی مانند سن، تحصیلات، جنسیت، نگرش های کاری و یا هر عامل غیرقابل مشاهده ای که این متغیرها نماینده آن هستند، تعریف می شود، اما می توان آن را به وضعیت شغلی و مهارتی که نیروی کار دارد، ویژگی های ساختاری بازار کار و همین طور دهک هزینه ای که خانوار در آن قرار دارد نسبت داد. این نتایج می تواند پیامدهای قابل توجهی هم برای افراد و هم برای سیاست گذاران، به جهت تخصیص بهینه نیروی کار داشته باشد.

برای شناخت توانمندی ها و استعدادهای مناطق در راستای اهداف برنامه ریزی منطقه ای، نظریه مزیت نسبی از اهمیت بالایی برخوردار است. مزیت نسبی یکی از معیارهای مهم اقتصادی جهت برنامه ریزی در امر تولید، صادرات و واردات و به معنای توانایی یک کشور یا یک منطقه در تولید یک کالا با هزینه کمتر است. این مقاله به بررسی مزیت های نسبی فعالیت های اقتصادی منطقه خراسان (شامل سه منطقه خراسان رضوی، شمالی و جنوبی) از دیدگاه ارزش افزوده ای مبتنی بر آخرین ویرایش سیستم حساب های ملی ، با استفاده از شاخص مزیت نسبی آشکار و در دو مقطع زمانی سال های 1379 و 1383 می پردازد. نتایج بررسی حاضر بر اساس عملکرد برنامه سوم نشان می دهد طی دوره مورد بررسی، از میان 4 بخش عمده اقتصادی، بخش کشاورزی نسبت به بخش های دیگر اقتصادی دارای مزیت نسبی بیشتری بوده و بخش صنعت به کلی فاقد مزیت نسبی در منطقه خراسان است. اما در بین 72 رشته فعالیت اقتصادی، فعالیت های مرتبط با خدمات گردشگری نظیر هتل و خوابگاه و فعالیت های مربوط به برخی فعالیت های صنعتی خاص نظیر صنایع محصولات غذایی دارای مزیت نسبی در خراسان هستند. در انتها مقاله پیشنهاد می کند که تمرکز سرمایه گذاری در منطقه خراسان به سمت فعالیت های مرتبط با گردشگری و صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی جهت دهی گردد.