سید احمد طباطبایی

در عصر حاضر نظام های منطقه ای حقوق بشری ضمن برخورداری از مکانیسم های مناسب حقوق بشری، اولویت خویش را در رصد کردن وضعیت حقوق بشر در دولت های عضو و اتخاذ تدابیری مناسب برای رویارویی با نقض های حقوق بشری در این کشورها قرار داده اند. سازمان همکاری اسلامی نیز به عنوان یک نهاد منطقه ای در سال های اخیر در زمینه توجه به حقوق بشر شاهد تحولاتی بوده است که می توان آن ها را در قالب تهیه اسناد حقوق بشری و طرح ریزی مکانیسم های حداقلی برای ارتقای حقوق بشر در دولت های اسلامی مورد ارزیابی قرار داد. در مقاله پیشِ رو ضمن پرداختن به چگونگی توجه سازمان به حقوق بشر، بررسی خواهد شد که رویکرد سازمان همکاری اسلامی در زمینه حقوق بشر برون گرا بوده یا اینکه در اسناد و رویه حقوق بشری سازمان درون گرایی نیز جایگاهی را به خود اختصاص داده است. درنهایت مشخص می شود با آنکه اسناد و رویه سازمان عمدتاً با تأکید بر وضعیت حقوق بشر مسلمانان در کشورهای غیرعضو رویکردی برون گرا بوده، اما رویه اخیر در رصد کردن وضعیت حقوق بشر در برخی دولت های عضو ضمن عدول از رویه سنتی سازمان، بیانگر نشانه هایی از گرایش به رویکردی درون گرا در زمینه حقوق بشر است؛ هرچند واکنش تبعیض آمیز سازمان به نقض های حقوق بشری در دولت های عضو از ایرادهای بزرگ این رویه است.

این مقاله با بررسی روشهای سنجش یادگیری سازمانی درصدد طراحی الگوی جامعی در این زمینه است. بدین منظور با نگرشی نظام یافته، یادگیری سازمانی در سه بخش توانمندساز ، نتایج و پیامدهای عملکرد طبقه بندی شده است. راهبرد پژوهش، پیمایش با هدف کاربردی و توسعه ای است. ابزار آن پرسشنامه ای دارای 73 گویه است که از طریق آن یازده سازه اصلی در طیف شش درجه ای لیکرت مورد سنجش قرار گرفته است. این پرسشنامه با اعمال تغییراتی برگرفته از پرسشنامه اصلاح شده ابعاد سازمان یادگیرنده (DLOQ) واتکینز و مارسیک (2004) و مقیاس بونیتس و همکاران (2002) است. به طوری که از پرسشنامه واتکینز و مارسیک به منظور سنجش فرایندها و تسهیل کنندگان یادگیری سازمانی و از ابزار بونیتس به منظور سنجش پیامدهای یادگیری استفاده شده است. نوآوری این پژوهش در تلفیق رویکردهای فرایند محور و نتیجه گرا در حوزه یادگیری سازمانی است که در مطالعات قبلی مغفول واقع شده است. جامعه پژوهش تعدادی از نیروگاههای بخش حرارتی هند و نمونه آن 502 نفر از کارکنان سطوح مدیریت میانی و ارشد هستند. از آلفای کرونباخ به منظور سنجش پایایی پرسشنامه بهره گرفته شده است که ارزش محاسبه شده 0.7 سنجه مناسبی برای آن محسوب است. هم چنین اعتبار همگرا و تمایز به کمک روشهای PLS , AVE سنجیده شده است. در پایان با توجه به تجزیه و تحلیلهای آماری الگویی نظام مند به منظور سنجش نظام یادگیری سازمانی ارائه شده به طوری که تلفیق توانمندسازها و نتایج یادگیری در سطوح فردی، گروهی و سازمانی و مرتبط نمودن آن با عملکرد سازمانی، ویژگی منحصر به فردی به الگو به عنوان اولین مطالعه صورت گرفته داده است که می تواند در فهم و تبیین ابعاد مبهم سازمانهای یادگیرنده و یادگیری سازمانی بسیار راهگشا باشد.

«سپهر نشانه ای» اصطلاحی ابداعی در نظریه یوری لوتمان است و بر فضای انتزاعی محصوری دلالت دارد که نشانه ها تنها درون آن معنا می یابند. آنچه درون مرزهای این سپهر قرار می گیرد واجد فرهنگ و نظم درونی است و خارج از آن فضای فرانشانه ای یا غیرنشانه ای را تشکیل می دهد که دچار بی نظمی و آشوب است و نشانه-معناشناسی در آن تعریف پذیر نیست. لوتمان معتقد است بر اثر سازوکارهایی همچون طرد و جذب در مرزها، سپهر نشانه ای همواره در حال تغییر است. «در آستانه» از احمد شاملو شعر بلندی است که در اواخر عمر او سروده شده است و جمع بندی فلسفی و اعتقادی او را در خصوص زندگی، مرگ و وضعیت پس از مرگ در خود جای داده است. در مقاله حاضر با به کارگیری نظریه نشانه شناسی فرهنگی لوتمان به تحلیل سپهر نشانه ای این اثر پرداخته شده است. تحلیل های انجام شده نشان می دهد شاملو عناصر متافیزیکی را از سپهر نشانه ای طرد کرده، مرز تمایز خود با طبیعتِ غیرانسانی را پررنگ نموده و با تهی کردن سپهر نشانه ای از عناصر طبیعی و فراطبیعی، میدان را برای محوریت یافتن نقش انسان و برجسته نمودن جایگاه او مهیا کرده است.