سجاد بازوند

خانوارای روستایی به دلیل وجود مشکلات فراوان همچون خشکسالی، سیل و گاها مشکلات اقتصادی همچون بیکاری جوانان و بهداشت نامناسب همواره نشاط و سرزندگی آنان دستخوش تغییر و تحولاتی می گردد که با مدیریت مناسب و حکمروایی خوب می-توان از این مشکلات کاست و سرزندگی را به روستاییان هدیه نمود. هدف این پژوهش ارزیابی اثرات حکمروایی خوب روستایی بر سرزندگی خانوارهای روستایی در شهرستان زاهدان است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی است که به دو روش مطالعه کتابخانه ای و پیمایشی میدانی انجام می پذیرد. جامعه آماری تحقیق را خانوارهای روستایی شهرستان زاهدان تشکیل می دهد که با توجه به پراکندکی روستاها و تعداد زیاد آن ها تعداد 20 روستا به صورت تصادفی به عنوان روستای نمونه انتخاب شدند که بر طبق سرشماری سال 1395، این روستاها جمعا 4456 خانوار برابر با 18365 تن جمعیت داشته است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 354 تن به عنوان نمونه انتخاب شده است. مقدار آلفای کرونباخ بدست آمده برای شاخص های حکمروایی برابر 80/0 و برای شاخص های سرزندگی 85/0 بدست آمده است. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از آزمون تحلیل رگرسیون چندمتغیره و آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که حکمروایی خوب روستایی با میانگین 839/2 و سرزندگی خانوارهای روستایی با میانگین 773/2 پایین تر از وضعیت مطلوب ارزیابی شده اند. بررسی اثرات حکمروایی خوب روستایی بر سرزندگی خانوارهای روستایی نشان داد که حکمروایی خوب روستایی بیشترین تاثیر را با ضریب بتای 398/0 برمتغیر سرزندگی اقتصادی و کمترین تاثیر را با ضریب بتای 147/0 بر متغیر سرزندگی محیطی دارد. همچنین حکمروایی بر متغیر سرزندگی اجتماعی و سرزندگی فرهنگی به ترتیب با ضریب بتای 321/0 و 256/0 تاثیر دارد.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی روستاییان از نگاه جامعه میزبان در روستاهای افرینه، پران پرویز و ولیعصر شهرستان پلدختر است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را مردم محلی روستاهای افرینه، پران پرویز و روستای ولیعصر تشکیل می دهند که براساس سرشماری سال 1395 جمعیت این سه روستا 4084 نفر بوده است. برای انتخاب حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است که به وسیله آن تعداد 351 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق از آزمون تی تک نمونه ای و تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج نشان داد که اثرات گردشگری در بعد اقتصادی با میانگین 539/3، بعد اجتماعی با میانگین 469/3، بعد زیست محیطی با میانگین 592/3، بعد کالبدی- فضایی با میانگین 562/3 و بعد سلامت و بهزیستی فردی با میانگین 562/3 مطلوب بود است. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که گردشگری بیشترین تأثیر را بر بعد اقتصادی با مقدار بتای 355/0 داشته است. همچنین بر بعد اجتماعی با ضریب بتای 278/ 0، کالبدی فضایی با ضریب بتای 239/0، سلامت و بهزیستی فردی با ضریب بتای 183/0 و زیست محیطی با ضریب بتای 113/0 تأثیرگذار بوده است.

امروزه گردشگری به عنوان یکی از مه م ترین صنعت های اقتصادی در سرتاسر دنیا شناخته می شود که رشد و گسترش آن اثرات بسیار زیادی بر جامعه محلی می گذارد. این پژوهش با هدف بررسی اثرات اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیرساختی گردشگری بر جامعه میزبان از نگاه مسئولان و مردم محلی در روستاهای شهرستان پلدختر انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی است که به دو روش مطالعه کتابخان ه ای و پیمایشی میدانی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را دو گروه مسئولین و مردم محلی تشکیل داده اند. در گروه اول تعداد 30 نفر از مسولین شهرستان و مسئولین روستاهای مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. همچنین در گروه مردم محلی براساس سرشماری سال 1395 جمعیت سه روستای افرینه، پران پرویز و ولیعصر برابر با 4084 نفر بوده است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 351 نفر به عنوان حجم نمونه به صورت تصادفی طبقه بندی شده انتخاب گردید. جهت تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از آزمون تی تک نمونه ای، آزمون دانکن و تحلیل مسیر استفاده شده است. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که مهم ترین اثر گردشگری از نگاه مسئولین  بر جامعه میزبان بر بعد اقتصادی با میانگین 544/3 است ولی از نظر مردم محلی بیشترین تأثیر بر بعد کالبدی با میانگین 224/3 است. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که بعد اقتصادی با مقدار اثر کلی 734/0 بیشترین تأثیر را بر توسعه روستایی جامعه میزبان داشته است و بعد کالبدی با مقدار اثر کلی 321/0 کم ترین تأثیر را داشته است. همچنین نتایج آزمون میزان اثرگذاری گردشگری بر ابعاد مختلف در روستاهای مورد مطالعه متفاوت بوده است.

هدف پژوهش حاضر ارزیابی اثرات حکمروایی خوب روستایی بر زیست پذیری روستاهای گردشگرپذیر تمندان است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش کار توصیفی- تحلیلی است که به دو روش مطالعه کتابخانه ای و پیمایشی میدانی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش را تمام مردم روستای تمندان که بر طبق سرشماری سال 1395، 272 نفر است تشکیل می دهد که با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 160 پرسشنامه به صورت تصادفی ساده تکمیل شده است. جهت روایی پرسشنامه از نظرات اساتید و کارشناسان مربوطه استفاده شده است. همچنین جهت بدست آوردن پایایی پرسنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. مقدار آلفای کرونباخ بدست آمده برای شاخص های حکمروایی برابر 84/0 و برای شاخص های زیست-پذیری 81/0 بدست آمده است.برای تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از آزمون تحلیل رگرسیون چندمتغیره، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است.نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که وضعیت حکمروایی خوب روستایی با میانگین 884/2 در روستای تمندان پایین تر از حد مطلوب و وضعیت زیست پذیری با میانگین 100/3 بالا تر از حد مطلوب ارزیابی شده است. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین شاخص های حکمروایی و زیست پذیری ارتباط قوی و معناداری برقرار است شاخص برابری با ضریب همبستگی 676/0 بیشترین رابطه و همبستگی را با زیست پذیری و شاخص آگاهی اجتماعی با ضریب همبستگی 556/0 کمترین رابطه و همبستگی با زیست پذیری را دارد.همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که حکمروایی بیشترین تاثیر را با ضریب بتای 365/0 برمتغیر اجتماعی دارد و کمترین تاثیر را با ضریب بتای 132/0 بر متغیر زیست محیطی دارد.

مقدمه : در چند دهه اخیر، کیفیت زندگی به عنوان یکی از موضوعات مورد علاقه بسیاری از علوم، مورد توج ه محقق ان، برنام ه ری زان و دولت ها قرار گرفته است. هدف پژوهش : هدف پژوهش حاضر، سنجش کیفیت زندگی مناطق روستایی شهرستان زرین دشت است. روش شناسی تحقیق : تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش انجام کار، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق را تمام سرپرستان خانوارهای روستایی شهرستان زرین دشت(7927نفر) تشکیل می دهد که از میان آنها حجم نمونه ای با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 310 پرسشنامه به صورت تصادفی ساده تکمیل شده است. همچنین تعداد30پرسشنامه توسط کارشناسان جهت وزن دهی شاخص ها تکمیل شده است. برای وزن دهی شاخص ها از تحلیل سلسله مراتبی فازی و برای رتبه بندی سکونتگاه های روستایی از مدل های تاپسیس فازی و ویکور فازی استفاده شده است. قلمروجغرافیایی پژوهش : شهرستان زرین دشت یکی از شهرستان های استان فارس می باشد که برطبق سرشماری 1395 جمعیتی معادل 72951 نفر داشته است. فاصله این شهرستان با مرکز استان ۲۵۵ کیلومتر است. از نظر جغرافیایی در جنوب شرقی فارس بین شهرستان های داراب-لار-جهرم-فسا واقع شده است. یافته ها و بحث : نتایج پژوهش براساس مدل تاپسیس فازی نشان می دهد که روستای زیرآب با مقدار 855/0 در رتبه نخست و روستای چاه انجیر با مقدار221/0 در رتبه آخر جای می گیرند. همچنین برطبق نتایج ویکور فازی روستای زیرآب با مقدار 000/0 رتبه نخست و روستای چاه انجیر با مقدار 000/1 رتبه آخر را از نظر کیفیت زندگی کسب کرده اند. نتایج : نتایج پژوهش بیانگر این واقعیت است که روستاهای شهرستان زرین دشت دریک سطح از نظر شاخص های کیفیت زندگی قرار ندارند.

حفظ محیط زیست روستاها ازجمله ضرورت های توسعه روستایی محسوب می شود. یکی از مسائلی که در مناطق روستایی اهمیت دارد مکان مناسب جهت دفع زباله است. هدف اصلی مطالعه حاضر ، اعمال انواع عملیات تحلیل های مکانی با بهره گیری از فناوری سیستم اطلاعات جغرافیایی  و تکنیک FAHP به منظور مکان یابی محدوده های بهینه برای دفن زباله های شهرستان زرین دشت هست. به همین منظور، در مرحله اول، با استفاده از 9 لایه اطلاعاتی که شامل؛  لایه های اطلاعاتی  فاصله از گسل، فاصله از مسیل ها، زمین شناسی، جنس خاک، فاصله از جاده، فاصله از سکونتگاه ها، ارتفاع، شیب و کاربری اراضی تشکیل شد. سپس پرسش نامه ای به این منظور طراحی شد و توسط مهندس ین مشاور تهیه طرح هادی روستایی و کارشناسان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تکمیل گردید. در آخر 20 نف ر ب ه ای ن پرسش نامه جواب کامل دادند . نتایج نشان می دهد بهینه ترین مکان دفن زباله ها در نزدیکی راه های ارتباطی و نامناسب ترین مکان در نزدیکی سکونتگاه های انسانی می باشند. همچنین نتایج به دست آمده با استفاده از FAHP نشان می دهد که معیار فاصله از سکونتگاه های انسانی بیشترین وزن را با ضریب 232/0 به خود اختصاص داده است و معیار ارتفاع کمترین وزن را به خود اختصاص داده است. از وسعت 4626 کیلومترمربعی شهرستان زرین دشت، 83/3 درصد برای دفن زباله کاملاً مناسب، 98/48 درصد مناسب، 82/35 درصد نسبتا ً مناسب، 03/9 درصد نامناسب و 33/2 درصد کاملاً نامناسب می باشند.

توزیع عادلانه امکانات و ثمرات توسعه در میان اکثریت جمعیت از خصیصه های مهم اقتصادی پویا و سالم است. برنامه ریزان جهت تحقق این امر در کاهش نابرابری ها و عدم تعادل از طریق تدوین و اجرای برنامه های متعدد محرومیت زدایی و گسترش همه جنبه های مثبت توسعه یافتگی تآکید دارند . پژوهش حاضر با هدف تعیین سطوح برخورداری دهستان های شهرستان زرین دشت تدوین شده است. با توجه به مولفه های مورد بررسی و ماهیت موضوع، رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی-تحلیلی است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی بوده و در بخش ادبیات تحقیق، برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی و کتابخانه ای و پرسش نامه استفاده شده است . جامعه آماری این پژوهش را مهندسین مشاور، کارشناسان جهاد کشاورزی و کارشناسان بنیاد مسکن تشکیل می دهد که به طورتصادفی حجم نمونه ای به تعداد 24 نفرازبین آن ها تعین شده است . برای تجزیه وتحلیل داده ها ازتکنیک F TOPSIS استفاده شده است و همچنین وزن شاخص ها با استفاده از تکنیک F AHP بدست آمده است. نتایج پژوهش نشان می دهدکه دهستان خسویه بامقدار 593/0 بیشترین وزن را به خود اختصاص داده است و در رتبه اول قرار می گیرد. دهستان زیرآب بامقدار 591/0 در رتبه دوم قرار می گیرد. همچنین دهستان ایزدخواست غربی با مقدار428/0، دهستان دبیران بامقدار 241/0 و دهستان ایزدخواست شرقی با مقدار 126/0 در رتبه های سوم تا پنجم قرار می گیرند. از نظر توسعه یافتگی دهستان های خسویه و زیرآب به عنوان دهستان های توسعه یافته انتخاب گردیدند. دهستان های ایزدخواست غربی و دبیران در حال توسعه و دهستان ایزدخواست شرقی در سطح محروم قرار می گیرند.

شاخص های مسکن پایدار به عنوان یک برنامه و ابزار ضروری برای بیان پایداری ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی وکالبدی مسکن از جایگاه ویژه ای در امر برنامه ریزی مسکن روستایی برخوردار هستند. لذا تدوین یک برنامه در بخش مسکن پایدارروستایی نیازمند شناسایی و تجزیه و تحلیل ابعاد و اجزای مختلف مسکن پایدار است. از این رو هدف پژوهش حاضرتحلیل عوامل مؤثر بر شاخص های پایداری مسکن روستایی شهرستان زرین دشت می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از پنج شاخص خدماتی- رفاهی، اقتصادی، استحکام بنا، همسازی با محیط زیست وبهروری انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل سرپرستان خانوارهای واحدهای مسکونی روستاهای شهرستان زرین دشت می باشد که با استفاده از فرمول-کوکران حجم نمونه ای معادل 300 نفر به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب گردیده و با ابزار پرسشنامه مطالعه شده اند. نتایج بانرم افزار spss تجزیه و تحلیل شده است. پایایی پرسشنامه ها با ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردیده است که در این پژوهش بیش از 84/0 درصد به دست آمده است که حاکی از مناسب بودن ابزار پژوهش بوده است. نتایج حاصل تحلیل عاملی نشان می دهد که پنج عامل خدماتی- رفاهی، 434/21 درصد اقتصادی 695/10 درصد، استحکام بنا626/9 درصد، بهره وری557/8 درصد و همسازی با محیط زیست587/7 درصد و درمجموع 917/57 درصد از واریانس متغیرهای تحقیق را قادرند تبیین کنند و توجه به این عوامل در برنامه ریزی مسکن پایدار ضروری به نظر می رسد.