سید فرهاد موسوی

نظریه آشوب ابزاری مناسب برای تحلیل داده های دبی جریان رودخانه ها درنظر گرفته می شود. به دلیل ماهیت دینامیک و غیرخطی جریان رودخانه ها، یکی از چالش های مهمْ تشخیص رفتار جریان در مقیاس های زمانی مختلف است. در تحقیق حاضر، به منظور بررسی آشوب پذیری دبی جریان رودخانه کارون در سه مقیاس زمانی روزانه، ماهانه، و فصلی، از آمار 45ساله (1346- 1390) ایستگاه هیدرومتری ملّاثانی استفاده شده است. برای تعیین آشوبناکی جریان، سه روش 1. بازسازی فضای فاز؛ 2. بُعد همبستگی؛ 3. بزرگ ترین نمای لیاپانوف به کار رفته است. به منظور برآورد دو پارامتر زمان تأخیر و بُعد محاط، از روش میانگین اطلاعات متقابل و روش نزدیک ترین همسایه کاذب استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که در مقیاس ماهانه، به دلیل بُعد همبستگی غیرصحیح (704/2)، دبی جریان رودخانه آشوبناک و پیش بینی شدنی است. مقادیر بزرگ ترین نمای لیاپانوف برای مقیاس های روزانه، ماهانه، و فصلی به ترتیب 0017/0، 0093/0، و 0334/0 به دست آمده است. مثبت بودن این مقادیر نیز نشان دهنده آشوب و حساسیت نسبت به شرایط اولیه سیستم است. در مقیاس های روزانه و فصلی، روند تغییرات بُعد همبستگی در برابر بُعد محاط نشان داد که رفتار جریان تصادفی است و بنابراین جریان رودخانه پیش بینی نشدنی است.

یکی از مهم ترین مشکلات برای اجرای کشت دوم کلزا در شالیزارهای استان گیلان، غرقاب بودن این اراضی در نیمهی دوم سال است. برای بررسی اثر غرقابی (زهکشی ناکافی) برعملکرد کلزا، یک مطالعه گلدانی با مدت های غرقابی 2، 5، 7 و 10 روز و اعماق ایستابی 10- ، 5- ، 0 ، 5+ سانتیمتری از سطح خاک، در سه مرحلهی رشد گیاه شامل مراحل گیاهچه ای، آغاز گلدهی و 50 درصد گلدهی به صورت طرح فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی مورد آزمایش قرار گرفتند. رقم کلزا در این مطالعه Hyola 308 بود. افزایش مدت غرقابی باعث کاهش معنیدار عملکرد، اجزای عملکرد و صفات گیاهی بجز وزن هزار دانه شد. بطوری که افزایش مدت غرقابی از 2 روز به 10 روز باعث به ترتیب 2/19% و 8% کاهش عملکرد دانه و درصد روغن گردید. هرچند که کاهش عملکرد دانه در سه روز اول چندان چشمگیر نبود ولی به طور متوسط با هر روز افزایش مدت غرقابی از 2 روز به 10 روز عملکرد دانه و درصد روغن به ترتیب94/0 گرم و 44/0 درصد کاهش یافت. همچنین عملکرد و وزن هزار دانه با کاهش عمق ایستابی از 5+ به 10- سانتیمتری از سطح خاک افزایش معنیدار یافتند. عملکرد دانه و درصد روغن با کاهش عمق ایستابی تا 10- سانتیمتری خاک به ترتیب 7/11 و 4/7 درصد افزایش یافت. ضمن اینکه به طور متوسط هر سانتیمتر کاهش عمق ایستابی از 5+ تا 10- سانتیمتری خاک، عملکرد دانه و درصد روغن را به ترتیب 23/0 گرم و 15/0 درصد افزایش داد. بین غرقابی در دوره های مختلف رشد از نظر عملکرد و تعداد خورجین ها تفاوت معنیدار وجود نداشت. اما صفات تعداد دانه در خورجین و درصد روغن به غرقابی در مرحلة سوم (50% گلدهی) و صفت وزن هزار دانه به غرقابی در مرحلة اول (گیاهچه ای) حساس تر نشان داده اند.