موزه جنـگ مسـکو
حوزه های تخصصی:
دریافت مقاله
چکیده
متن
موزه جنگ مسکو یکی از زیباترین و تازه سازترین موزه های مسکو می باشد که در پارک بزرگی به نام پارک پابیه دوا (به معنای پیروزی) واقع شده است. این موزه که در سال 1993 ساخته شده، از دو بخش تشکیل یافته است: بخشی که شامل برخی تسلیحات و ادوات نظامی کوچک و نیز نمادهای جنگی مانند تابلوها و عکس هایی از صحنه های جنگ، ابزار و لوازم اتاق فرماندهی جنگ استالین، البسه و یادگارهای شخصی ناموران جنگی، نقشه ها و ماکت های مناطق عملیاتی، اسامی سرداران و مبارزان و …. می باشد و بخشی دیگر که به ادوات زرهی و تجهیزات سنگین نظامی مانند تانک ها، توپ ها، هواپیماهای جنگی و … اختصاص دارد. بخش اول موزه در داخل ساختمان زیبایی که در سه طبقه به شکل نیم دایره ساخته شده و سقف مرکز آن، به صورت گنبدی بزرگ می باشد ، قرار دارد و بخش دوم موزه که طبعاً در فضای آزاد و در میان پارک مستقر شده است.
این موزه از مراکزی است که توانسته همه روزه علاوه بر شهروندان روسیه ـ اعم از مردم عادی، نظامیان، دانشجویان، دانش آموزان مدارس که به صورت گروهی و طی برنامه ای مدون در طی سال از این موزه بازدید به عمل می آورند ـ جهانگردان و علاقمندان بسیاری از مردم کشورهای دیگر را نیز به سوی خود جلب نماید. زیبایی های فراوانی در عرصه هنری در این موزه یافت می شود. یکی از کارهایی که در این موزه خوب به آن پرداخته شـده اسـت، ثبـت اسامی دلاوران و فرماندهان جنگی بر روی لوح های سنگی بزرگی اسـت کـه دور تـا دور سـالن مـدور بسیـار بـزرگی نصـب شده است به صورتی که تنها خواندن همگی این اسامی یک نیم روز کامل به طول می انجامد. همچنین احداث سالن هایی که در داخل آن، بخشی از ماکت واقعی صحنه های جنگی با نقاشی پرسپکتیو به طور ماهرانه و هنرمندانه تلفیق شده به گونه ای که در برخی مواقع، مرز میان ماکت حقیقی ـ که در انتهای سالن قرار دارد ـ و ادامه صحنه جنگ ـ که بر روی دیوار مرتفع و نیم دایره ای به صورت سه بعدی نقاشی شده است، به سختی قابل تشخیص است. اگر در این سالن ها امکان پخش افکت ها (صداها) ی جنگی تدارک دیده می شد، قطعاً هر بازدید کننده ای پس از ورود به این سالن ها خود را در میان صحنه درگیری و جنگ تصور می نمود.
نکته مهمی که در این گزارش می تواند برای مدیران موزه ها و نیز مسؤلان ستادهای گرامیداشت هشت سال دفاع مقدس در جمهوری اسلامی ایران مفید واقع گردد، اطلاع از چگونگی به خدمت گرفتن هنر و جلوه ها و ابزارهای هنری و نیز امتزاج آن با خلاقیت و ابتکار به منظور حفظ آثار، یادمان ها و حماسه های دوران جنگ با توجه به ارزش های ملی و میهنی مردم این مرز و بوم می باشد.
بی شک احداث چنین موزه هایی در کشورمان می تواند در راستای حفظ و صیانت از دستاوردها و ارزشهای دوران هشت ساله حماسه دفاع مقدس بسیار مثمر ثمر واقع گردد. موزه هایی که حافظ میراث برجامانده از آن دورانند و نسل های آینده و جوان کشورمان را با دلاورمردی ها و جان فشانی های حافظان دین و میهن آشنا می سازند. امید است که مطالعه این گزارش، مفید و مثمر افتاده و رهگشا باشد.
موزه مرکزی جنگ میهنی کبیر
بیش از نیم قرن از پایان خونینترین جنگ در تاریخ بشریت گذشته است. 61 کشور با بیش از 80 درصد جمعیت کره زمین به عرصه عملیات جنگی کشانده شدند. نبردها در خاک 40 کشور اروپایی، آسیایی و آفریقایی و همچنین در خشکی و دریا جریان داشت. بیش از 110 میلیون نفر از ارتشهای طرفین درگیری در این جنگ خانمان سوز حضور داشتند. در این جنگ بیش از 57 میلیون نفر جان خود را از دست دادند که نیمی از آنها، مردم غیرنظامی بودند. آتش جنگ جهانی دوم طی شش سال در حال شعلهورشدن بود. مهمترین تحولات این جنگ طی 4 سال در جبهه شوروی ـ آلمان رخ داد که جریان جنگ را به طور ریشهای به نفع نیروهای ضد فاشیستی تغییر داد. راه به سوی پیروزی بس طولانی و دشوار بود. موزه مرکزی جنگ کبیر میهنی سال های 1945-1941 که باید یاد مدافعان وطن را زنده و جاودان نگهدارد، به عنوان مرکز علمی ـ پژوهشی و اطلاعاتی ـ خبری برنامهریزی شده بود. بخشی از بودجه ساخت این موزه از طریق کمکهای خیریه مردمی و بخش دیگر از طریق وزارت فرهنگ روسیه، شهرداری مسکو و نیز بودجه خزانه اصلی دولتی برای حفظ آثار مادی و معنوی مربوط به تاریخ جنگ تأمین شده است. در تالارهای این موزه که به تاریخ جنگ کبیر میهنی سالهای 1945-1941 اختصاص دارد، روزهای جنگ که برای شرکت کنندگان و شاهدان عینی آن بیپایان به نظر میرسیدند، به صورت دقایق و لحظات فشرده شدهاند؛ اما یاد گذشته که در ارتباط با سرنوشت هر کس و نیز سرنوشت کشور و جهان است، در دست زمان نیست. نه تنها درک عینی جریانات امروزی بلکه قابلیت پیشبینی تحولات آینده نیز به برداشت آگاهانه و صادقانه ما از تاریخ بستگی دارد. در هر موزهای از جمله موزه نظامی و تاریخی، قبل از همه کلکسیون اشیای نمایشی آن جالب نظر است. فرق موزه ما با موزههای دیگر این است که کلکسیون آن مطابق با معیارهای موزهای تازه است و همچنان در حال تکمیل شدن است.
کلکسیون موزه
کلکسیون موزه که با احتساب کتابخانه علمی شامل بیش از 100 هزار واحد نگهداری است، بسیار متنوع است. این کلکسیون کارنامه سالهای جنگ را به گونهای که در اذهان و اعمال سیاستمداران، فرماندهان ارتش و شرکت کنندگان عادی جنگ در جبههها و در پشت جبهه ثبت شده است، منعکس میکند. این موزه از مجموعه نادر وسایل شخصی و مدارک سربازان ارتش سرخ و کارگران کارخانههای پشت جبهه، فرماندهان معروف جنگ کبیر میهنی مانند «گ. ژوکوف»، «آ. واسیلفسکی»، «م.کیرپونوس»، «ن. ورونوف»، «آ. گولوفکو»، «م. لوکین» و نیز خلبانان، تانک سواران و تکتیراندازان معروف، مدیران صنایع و طراحان فنی برخورداراست. مواد مربوط به شهروندان شوروی که به اسارت درآمدند، چریکها، مهاجران بازگشته و کودکان جنگ که در موزه نگهداری میشود، منحصربه فرد است.
در این موزه اسلحه گرم ارتشهای اکثریت کشورهای شرکت کننده جنگ جهانی دوم، بجهای سینهای و مدالهای سربازان که در اماکن وقوع نبردهای جنگ کشف شد، جمعآوری شده است. لباس فرم (اونیفورم) شوروی، خارجی و وسایل معیشتی نظامی و غیرنظامی سالهای 1940 به صورت نسبتاً کاملی در معرض نمایش گذاشته شده است. «کاتیوشای» نامدار شوروی، توپ ضدهوایی انگلیسی، توپ ضدتانک آلمانی، تانک سبک ژاپنی و نمونههای متعدد دیگر سلاحهایی که در نبردهای جنگ جهانی دوم شرکت کرده و اکنون در موزه نگهداری میشوند، به کلکسیون این موزه به معنی واقعی کلمه اعتبار بیشتری می بخشد. مجموعه آثار نقاشی از ارزش زیادی برخوردار است. در سال 1987 «ن. پ. کوشلف»، گردآورنده معروف پوسترهای زمان جنگ از لنینگراد، این پوسترها را به موزه هدیه کرد و بنای این کلکسیون را نهاد. در حال حاضر در این موزه هزاران اثر گوناگون نگهداری میشود که توسط سازندگان یا دارندگان آنها و نیز توسط سازمانهای مختلف به موزه هدیه شده یا از مؤلفان یا ورثه آنها خریداری شده است. آثار تصویری و تجسمی این موزه شامل مجسمهها، نقشها و تابلوهای نقاشان حرفهای و غیرحرفهای است که در سال های جنگ و بعد از جنگ ساخته شد.
این موزه از مجموعه قابل توجه پوسترهای سیاسی شوروی دوران جنگ کبیر میهنی برخوردار است. آثار معروف استادان این هنر مانند «کوکرینیکسی»، «و. دنی»، «د. موئور»، «د. شمارینوف»، «و. ایوانوف»، «و.کورتسکی»، «ای. توئیدزه» و نیز آثار نه چندان معروفی که به دلایل مختلف در آلبومها و کاتالوگهای روسی که طی ده ها سال اخیر منتشر شدند، گنجانده نشد، در معرض نمایش گذاشته شده است. تقریباً نیمی از بنیاد نمایشی این موزه را آثار خطی و مستند تشکیل میدهند، از جمله خاطرات شرکت کنندگان جنگ، آرشیو افراد و سازمانها، نقشههای عملیاتی و جغرافیایی، روزنامه، مجله، کتاب، نت، کارت پستال، شب نامه و عکس. در میان این اسناد، نامههای مثلثشکل سربازان از جبههها جایگاه ویژهای دارند.
مجتمع یادبود
بازگشایی موزه مرکزی جنگ کبیر میهنی سال های 1945-1941 در کوه پاکلونایا روز 9 مه 1995 همزمان با جشن پنجاهمین سالگرد پیروزی صورت گرفت. کوه پاکلونایا در غرب مسکو، در انتهای خیابان »کوتوزوفسکی پراسپکت« واقع شده است. نام آن یادآورنده رسم قدیمی است: کسانی که وارد شهر میشدند یا از مسکو خارج میشدند، در این محل در برابر مسکو و مقدسات آن تعظیم میکردند.
رویدادهای تاریخی زیادی با کوه »پاکلونایا« ارتباط دارد. در سال 1610 در زمان هجوم لهستانیها به مسکو، امیر لهستانی »ژولکفسکی« پای این کوه اردوگاه خود را مستقر کرد. هیأت نمایندگی درباریان مسکو همین جا خدمت او رسیدند. در سال 1812 بعد از نبرد «بورودینو» ارتش روسی در این محل به ساخت استحکامات دفاعی پرداخت که به درد نخورد چرا که در شورای نظامی که در روستای »فیلی« واقع در نزدیکی کوه «پاکلونایا» تشکیل شد تصمیم گرفته شد از نبرد اجتناب شود. در سال های جنگ کبیر میهنی لشگرهای ارتش سرخ و بسیج مردمی از جاده »موژایسک« به سوی غرب حرکت میکردند. در 500 متری غرب کوه پاکلونایا ویلای »نزدیک» معروف استالین قرار داشت.
اولین مسابقه طرح بنای یادبود پیروزی در سال 1942، سال دشوار جنگ اعلام شده بود. در سال 1958 در کوه پاکلونایا در مراسم باشکوهی اولین کلنگ بنای یادبود به زمین زده شد. در سال 1961 پارک پیروزی ایجاد شد و در سال 1985 ساخت مجتمع یادبود پیروزی که شامل موزه مرکزی جنگ کبیر میهنی است، آغاز گشت. یکی از نمایشگاههای موزه این تاریخچه را منعکس میکند. مجتمع یادبود دربرگیرنده کلیسای ارتدوکس (معبد گئورگی پیروزمند مقدس)، مسجد یادبود و کنیسه یادبود است. بنای موزه بر اساس طرح گروهی از معماران تحت ریاست «آ. پولیانسکی» معمار معروف احداث شد. «زوراب تسرتلی» نقاش ارشد تمام مجتمع و سازنده بنای یادبود پیروزی (به صورت سرنیزه بزرگ با مجسمههای »نیکه«، الهه یونانی پیروزی با فرشتگان و پیکهای جارچی افتخار) است.
این موزه به برکت انعکاس مرحله طولانی تاریخی، کلکسیون چندبعدی اشیای نمایشی، متنوع و مجهز بودن نمایشگاه و کتابخانه غنی علمی در میان موزههای نظامی و تاریخی روسیه و کشورهای خارجی جایگاه خاصی به خود اختصاص داده است. شما از روی تراسهای سنگفرش شده خیابان مرکزی که به یک ردیف فوارههای چندسطحی تزیین شده است، به سوی بنای یادبود اصلی پیروزی هدایت می شوید که پشت آن ستون های مرمری سفید موزه دیده میشود. شما از دروازه باشکوهی وارد دهلیز اصلی میشوید و از پلکان اصلی وارد تالار افتخار میشوید که آنجا روی سنگ مرمر اسامی رزمندگان جنگ که لقب قهرمان اتحاد شوروی را به دست آوردند، حک شده است. در این تالار مجسمه »سرباز پیروز« کار مجسمهساز «و. زنوبا» قرار دارد.
دور تالار افتخار نمایشگاه نظامی-تاریخی مستقر شده است. این نمایشگاه که حال و هوا و رویدادهای آن زمان را منعکس میکند، امکان میدهد تا همه جزییات آن رویدادها بخوبی مجسم و اهمیت آنها درک شود. اشیای نمایشی موزه از آستانه جنگ و آمادگی برای جنگ، حمله آلمان هیتلری به اتحاد شوروی، جریان عملیات جنگی، جنبش چریکی، پشت جبهه شوروی، آزادسازی کشـورهای اروپا، همکاری اتحاد شوروی با متحدان در ائتلاف ضدهیتلری در مقابله با بلوک فاشیستی و محاکمه مجرمین جنگی آلمانی و ژاپنی حکایت میکنند.
یک سطح پایینتر، در تالار خاطره و ماتم،» کتاب های یادبود «قرار دارند که در آنجا اسامی رزمندگانی که در جنگ کبیر میهنی جان خود را از دست دادند، قید شده است. در این تالار مجسمه »زن عزادار« ساخت «ل. کربل» مجسمهساز معروف گذاشته شده است. همین جا سیستم اتوماتیزه شدهای وجود دارد که به بازدید کنندگان اجازه میدهد اطلاعاتی در باره هموطنانی که در نبردها و بیمارستان های نظامی جان خود را از دست دادند یا در سال های جنگ جهانی دوم به اسارت گرفته شدند، کسب کنند. بازدید از موزه در نگارخانه هنری واقع در قسمت هلالوار ساختمان ادامه مییابد. در این قسمت تابلوهای نقاشی، آثار گرافیکی و مجسمههای هنرمندان معروف و نقاشان آماتور در معرض دید عمومی گذاشته شدهاند. این آثار که در زمان جنگ و در سال های بعد از جنگ ساخته شدند، به موضوع میهن اختصاص دارند.
تابلوهای بزرگی که دور تالار خاطره و ماتم قرار گرفتهاند، به بزرگترین نبردهای جنگ اختصاص دارند. تابلوهای نقاشی 10 در 33 متر تحت عنوان «تعرض متقابل نیروهای شوروی در نبرد مسکو در دسامبر سال 1941»، «محاصره لنینگراد«، »نبرد استالینگراد»، «اتصال جبههها»، «نبرد کورسک»، «عبور از رود دنپر» و «تصرف برلین» توسط استادان نامدار استودیوی معروف نقاشان جنگی به نام «م. ب. گرکوف» ساخته شدند. نقاشان جنگی این استودیو، تابلوهای بزرگ نظامی-تاریخی زیادی را در داخل و خارج از کشور ساختهاند. ولی فقط در موزه کوه »پاکلونایا« کارنامه حماسه مردمی که با الهام زیادی کشیده شده است، به ترتیب وقایع دفاع از مسکو تا سقوط برلین نشان داده شده است. در کنار این تابلوها و تالار خاطره و ماتم، سالن بزرگ و کوچک سینما قرار دارند که در آنجا فیلمهای مستند سال های جنگ که از عملیات جنگی در جبههها و زندگی مردم پشت جبهه حکایت میکند، نمایش داده میشود. در همین سطح ساختمان موزه سالن های نمایشگاه و مراکز خدمات برای بازدید کنندگان قرار دارند.
مجموعه نمایشگاهی در محوطه پارک ادامه مییابد که در آنجا نمایشگاه وسایل فنی جنگی و استحکامات مهندسی دوران جنگ کبیر میهنی قرار دارد. ابتدا بهترین تانکهای متوسط جنگ جهانی دوم یعنی تانکهای T-34-76 و T-34-85 را میبینید. جنگافزار نیروی دریایی در حوض مصنوعی به نمایش گذاشته شده است. اینجا ناوچه اژدرافکن و ناوچه زرهی، اطاق فرمان زیردریاییهایی که در سالهای جنگ در عملیاتی در دریای بالتیک شرکت کردند، و نیز در محوطههای مخصوص اسلحه ناوهای روآبی و دفاع ساحلی نصب شده است. یک قسمت جالب نمایشگاه شامل قسمت هایی از تکیهگاه مستحکم جوخه دوران دفاع سال 1943 (نبرد کورسک) است. خندق هایی با جاهای مسلسل، خندق های ارتباطی، سنگر روپوشیده، پست دیدبانی، پناهگاه زیرزمینی، سنگرهایی با استحکامات مهندسی، همگی مواضع رزمی جنگ گذشته را به خوبی به نمایش میگذارند. در این نمایشگاه شما تقریباً همه انواع جنگافزار ارتش سرخ و ارتش های متحدان و آلمان را مشاهده خواهید کرد.
این موزه از مراکزی است که توانسته همه روزه علاوه بر شهروندان روسیه ـ اعم از مردم عادی، نظامیان، دانشجویان، دانش آموزان مدارس که به صورت گروهی و طی برنامه ای مدون در طی سال از این موزه بازدید به عمل می آورند ـ جهانگردان و علاقمندان بسیاری از مردم کشورهای دیگر را نیز به سوی خود جلب نماید. زیبایی های فراوانی در عرصه هنری در این موزه یافت می شود. یکی از کارهایی که در این موزه خوب به آن پرداخته شـده اسـت، ثبـت اسامی دلاوران و فرماندهان جنگی بر روی لوح های سنگی بزرگی اسـت کـه دور تـا دور سـالن مـدور بسیـار بـزرگی نصـب شده است به صورتی که تنها خواندن همگی این اسامی یک نیم روز کامل به طول می انجامد. همچنین احداث سالن هایی که در داخل آن، بخشی از ماکت واقعی صحنه های جنگی با نقاشی پرسپکتیو به طور ماهرانه و هنرمندانه تلفیق شده به گونه ای که در برخی مواقع، مرز میان ماکت حقیقی ـ که در انتهای سالن قرار دارد ـ و ادامه صحنه جنگ ـ که بر روی دیوار مرتفع و نیم دایره ای به صورت سه بعدی نقاشی شده است، به سختی قابل تشخیص است. اگر در این سالن ها امکان پخش افکت ها (صداها) ی جنگی تدارک دیده می شد، قطعاً هر بازدید کننده ای پس از ورود به این سالن ها خود را در میان صحنه درگیری و جنگ تصور می نمود.
نکته مهمی که در این گزارش می تواند برای مدیران موزه ها و نیز مسؤلان ستادهای گرامیداشت هشت سال دفاع مقدس در جمهوری اسلامی ایران مفید واقع گردد، اطلاع از چگونگی به خدمت گرفتن هنر و جلوه ها و ابزارهای هنری و نیز امتزاج آن با خلاقیت و ابتکار به منظور حفظ آثار، یادمان ها و حماسه های دوران جنگ با توجه به ارزش های ملی و میهنی مردم این مرز و بوم می باشد.
بی شک احداث چنین موزه هایی در کشورمان می تواند در راستای حفظ و صیانت از دستاوردها و ارزشهای دوران هشت ساله حماسه دفاع مقدس بسیار مثمر ثمر واقع گردد. موزه هایی که حافظ میراث برجامانده از آن دورانند و نسل های آینده و جوان کشورمان را با دلاورمردی ها و جان فشانی های حافظان دین و میهن آشنا می سازند. امید است که مطالعه این گزارش، مفید و مثمر افتاده و رهگشا باشد.
موزه مرکزی جنگ میهنی کبیر
بیش از نیم قرن از پایان خونینترین جنگ در تاریخ بشریت گذشته است. 61 کشور با بیش از 80 درصد جمعیت کره زمین به عرصه عملیات جنگی کشانده شدند. نبردها در خاک 40 کشور اروپایی، آسیایی و آفریقایی و همچنین در خشکی و دریا جریان داشت. بیش از 110 میلیون نفر از ارتشهای طرفین درگیری در این جنگ خانمان سوز حضور داشتند. در این جنگ بیش از 57 میلیون نفر جان خود را از دست دادند که نیمی از آنها، مردم غیرنظامی بودند. آتش جنگ جهانی دوم طی شش سال در حال شعلهورشدن بود. مهمترین تحولات این جنگ طی 4 سال در جبهه شوروی ـ آلمان رخ داد که جریان جنگ را به طور ریشهای به نفع نیروهای ضد فاشیستی تغییر داد. راه به سوی پیروزی بس طولانی و دشوار بود. موزه مرکزی جنگ کبیر میهنی سال های 1945-1941 که باید یاد مدافعان وطن را زنده و جاودان نگهدارد، به عنوان مرکز علمی ـ پژوهشی و اطلاعاتی ـ خبری برنامهریزی شده بود. بخشی از بودجه ساخت این موزه از طریق کمکهای خیریه مردمی و بخش دیگر از طریق وزارت فرهنگ روسیه، شهرداری مسکو و نیز بودجه خزانه اصلی دولتی برای حفظ آثار مادی و معنوی مربوط به تاریخ جنگ تأمین شده است. در تالارهای این موزه که به تاریخ جنگ کبیر میهنی سالهای 1945-1941 اختصاص دارد، روزهای جنگ که برای شرکت کنندگان و شاهدان عینی آن بیپایان به نظر میرسیدند، به صورت دقایق و لحظات فشرده شدهاند؛ اما یاد گذشته که در ارتباط با سرنوشت هر کس و نیز سرنوشت کشور و جهان است، در دست زمان نیست. نه تنها درک عینی جریانات امروزی بلکه قابلیت پیشبینی تحولات آینده نیز به برداشت آگاهانه و صادقانه ما از تاریخ بستگی دارد. در هر موزهای از جمله موزه نظامی و تاریخی، قبل از همه کلکسیون اشیای نمایشی آن جالب نظر است. فرق موزه ما با موزههای دیگر این است که کلکسیون آن مطابق با معیارهای موزهای تازه است و همچنان در حال تکمیل شدن است.
کلکسیون موزه
کلکسیون موزه که با احتساب کتابخانه علمی شامل بیش از 100 هزار واحد نگهداری است، بسیار متنوع است. این کلکسیون کارنامه سالهای جنگ را به گونهای که در اذهان و اعمال سیاستمداران، فرماندهان ارتش و شرکت کنندگان عادی جنگ در جبههها و در پشت جبهه ثبت شده است، منعکس میکند. این موزه از مجموعه نادر وسایل شخصی و مدارک سربازان ارتش سرخ و کارگران کارخانههای پشت جبهه، فرماندهان معروف جنگ کبیر میهنی مانند «گ. ژوکوف»، «آ. واسیلفسکی»، «م.کیرپونوس»، «ن. ورونوف»، «آ. گولوفکو»، «م. لوکین» و نیز خلبانان، تانک سواران و تکتیراندازان معروف، مدیران صنایع و طراحان فنی برخورداراست. مواد مربوط به شهروندان شوروی که به اسارت درآمدند، چریکها، مهاجران بازگشته و کودکان جنگ که در موزه نگهداری میشود، منحصربه فرد است.
در این موزه اسلحه گرم ارتشهای اکثریت کشورهای شرکت کننده جنگ جهانی دوم، بجهای سینهای و مدالهای سربازان که در اماکن وقوع نبردهای جنگ کشف شد، جمعآوری شده است. لباس فرم (اونیفورم) شوروی، خارجی و وسایل معیشتی نظامی و غیرنظامی سالهای 1940 به صورت نسبتاً کاملی در معرض نمایش گذاشته شده است. «کاتیوشای» نامدار شوروی، توپ ضدهوایی انگلیسی، توپ ضدتانک آلمانی، تانک سبک ژاپنی و نمونههای متعدد دیگر سلاحهایی که در نبردهای جنگ جهانی دوم شرکت کرده و اکنون در موزه نگهداری میشوند، به کلکسیون این موزه به معنی واقعی کلمه اعتبار بیشتری می بخشد. مجموعه آثار نقاشی از ارزش زیادی برخوردار است. در سال 1987 «ن. پ. کوشلف»، گردآورنده معروف پوسترهای زمان جنگ از لنینگراد، این پوسترها را به موزه هدیه کرد و بنای این کلکسیون را نهاد. در حال حاضر در این موزه هزاران اثر گوناگون نگهداری میشود که توسط سازندگان یا دارندگان آنها و نیز توسط سازمانهای مختلف به موزه هدیه شده یا از مؤلفان یا ورثه آنها خریداری شده است. آثار تصویری و تجسمی این موزه شامل مجسمهها، نقشها و تابلوهای نقاشان حرفهای و غیرحرفهای است که در سال های جنگ و بعد از جنگ ساخته شد.
این موزه از مجموعه قابل توجه پوسترهای سیاسی شوروی دوران جنگ کبیر میهنی برخوردار است. آثار معروف استادان این هنر مانند «کوکرینیکسی»، «و. دنی»، «د. موئور»، «د. شمارینوف»، «و. ایوانوف»، «و.کورتسکی»، «ای. توئیدزه» و نیز آثار نه چندان معروفی که به دلایل مختلف در آلبومها و کاتالوگهای روسی که طی ده ها سال اخیر منتشر شدند، گنجانده نشد، در معرض نمایش گذاشته شده است. تقریباً نیمی از بنیاد نمایشی این موزه را آثار خطی و مستند تشکیل میدهند، از جمله خاطرات شرکت کنندگان جنگ، آرشیو افراد و سازمانها، نقشههای عملیاتی و جغرافیایی، روزنامه، مجله، کتاب، نت، کارت پستال، شب نامه و عکس. در میان این اسناد، نامههای مثلثشکل سربازان از جبههها جایگاه ویژهای دارند.
مجتمع یادبود
بازگشایی موزه مرکزی جنگ کبیر میهنی سال های 1945-1941 در کوه پاکلونایا روز 9 مه 1995 همزمان با جشن پنجاهمین سالگرد پیروزی صورت گرفت. کوه پاکلونایا در غرب مسکو، در انتهای خیابان »کوتوزوفسکی پراسپکت« واقع شده است. نام آن یادآورنده رسم قدیمی است: کسانی که وارد شهر میشدند یا از مسکو خارج میشدند، در این محل در برابر مسکو و مقدسات آن تعظیم میکردند.
رویدادهای تاریخی زیادی با کوه »پاکلونایا« ارتباط دارد. در سال 1610 در زمان هجوم لهستانیها به مسکو، امیر لهستانی »ژولکفسکی« پای این کوه اردوگاه خود را مستقر کرد. هیأت نمایندگی درباریان مسکو همین جا خدمت او رسیدند. در سال 1812 بعد از نبرد «بورودینو» ارتش روسی در این محل به ساخت استحکامات دفاعی پرداخت که به درد نخورد چرا که در شورای نظامی که در روستای »فیلی« واقع در نزدیکی کوه «پاکلونایا» تشکیل شد تصمیم گرفته شد از نبرد اجتناب شود. در سال های جنگ کبیر میهنی لشگرهای ارتش سرخ و بسیج مردمی از جاده »موژایسک« به سوی غرب حرکت میکردند. در 500 متری غرب کوه پاکلونایا ویلای »نزدیک» معروف استالین قرار داشت.
اولین مسابقه طرح بنای یادبود پیروزی در سال 1942، سال دشوار جنگ اعلام شده بود. در سال 1958 در کوه پاکلونایا در مراسم باشکوهی اولین کلنگ بنای یادبود به زمین زده شد. در سال 1961 پارک پیروزی ایجاد شد و در سال 1985 ساخت مجتمع یادبود پیروزی که شامل موزه مرکزی جنگ کبیر میهنی است، آغاز گشت. یکی از نمایشگاههای موزه این تاریخچه را منعکس میکند. مجتمع یادبود دربرگیرنده کلیسای ارتدوکس (معبد گئورگی پیروزمند مقدس)، مسجد یادبود و کنیسه یادبود است. بنای موزه بر اساس طرح گروهی از معماران تحت ریاست «آ. پولیانسکی» معمار معروف احداث شد. «زوراب تسرتلی» نقاش ارشد تمام مجتمع و سازنده بنای یادبود پیروزی (به صورت سرنیزه بزرگ با مجسمههای »نیکه«، الهه یونانی پیروزی با فرشتگان و پیکهای جارچی افتخار) است.
این موزه به برکت انعکاس مرحله طولانی تاریخی، کلکسیون چندبعدی اشیای نمایشی، متنوع و مجهز بودن نمایشگاه و کتابخانه غنی علمی در میان موزههای نظامی و تاریخی روسیه و کشورهای خارجی جایگاه خاصی به خود اختصاص داده است. شما از روی تراسهای سنگفرش شده خیابان مرکزی که به یک ردیف فوارههای چندسطحی تزیین شده است، به سوی بنای یادبود اصلی پیروزی هدایت می شوید که پشت آن ستون های مرمری سفید موزه دیده میشود. شما از دروازه باشکوهی وارد دهلیز اصلی میشوید و از پلکان اصلی وارد تالار افتخار میشوید که آنجا روی سنگ مرمر اسامی رزمندگان جنگ که لقب قهرمان اتحاد شوروی را به دست آوردند، حک شده است. در این تالار مجسمه »سرباز پیروز« کار مجسمهساز «و. زنوبا» قرار دارد.
دور تالار افتخار نمایشگاه نظامی-تاریخی مستقر شده است. این نمایشگاه که حال و هوا و رویدادهای آن زمان را منعکس میکند، امکان میدهد تا همه جزییات آن رویدادها بخوبی مجسم و اهمیت آنها درک شود. اشیای نمایشی موزه از آستانه جنگ و آمادگی برای جنگ، حمله آلمان هیتلری به اتحاد شوروی، جریان عملیات جنگی، جنبش چریکی، پشت جبهه شوروی، آزادسازی کشـورهای اروپا، همکاری اتحاد شوروی با متحدان در ائتلاف ضدهیتلری در مقابله با بلوک فاشیستی و محاکمه مجرمین جنگی آلمانی و ژاپنی حکایت میکنند.
یک سطح پایینتر، در تالار خاطره و ماتم،» کتاب های یادبود «قرار دارند که در آنجا اسامی رزمندگانی که در جنگ کبیر میهنی جان خود را از دست دادند، قید شده است. در این تالار مجسمه »زن عزادار« ساخت «ل. کربل» مجسمهساز معروف گذاشته شده است. همین جا سیستم اتوماتیزه شدهای وجود دارد که به بازدید کنندگان اجازه میدهد اطلاعاتی در باره هموطنانی که در نبردها و بیمارستان های نظامی جان خود را از دست دادند یا در سال های جنگ جهانی دوم به اسارت گرفته شدند، کسب کنند. بازدید از موزه در نگارخانه هنری واقع در قسمت هلالوار ساختمان ادامه مییابد. در این قسمت تابلوهای نقاشی، آثار گرافیکی و مجسمههای هنرمندان معروف و نقاشان آماتور در معرض دید عمومی گذاشته شدهاند. این آثار که در زمان جنگ و در سال های بعد از جنگ ساخته شدند، به موضوع میهن اختصاص دارند.
تابلوهای بزرگی که دور تالار خاطره و ماتم قرار گرفتهاند، به بزرگترین نبردهای جنگ اختصاص دارند. تابلوهای نقاشی 10 در 33 متر تحت عنوان «تعرض متقابل نیروهای شوروی در نبرد مسکو در دسامبر سال 1941»، «محاصره لنینگراد«، »نبرد استالینگراد»، «اتصال جبههها»، «نبرد کورسک»، «عبور از رود دنپر» و «تصرف برلین» توسط استادان نامدار استودیوی معروف نقاشان جنگی به نام «م. ب. گرکوف» ساخته شدند. نقاشان جنگی این استودیو، تابلوهای بزرگ نظامی-تاریخی زیادی را در داخل و خارج از کشور ساختهاند. ولی فقط در موزه کوه »پاکلونایا« کارنامه حماسه مردمی که با الهام زیادی کشیده شده است، به ترتیب وقایع دفاع از مسکو تا سقوط برلین نشان داده شده است. در کنار این تابلوها و تالار خاطره و ماتم، سالن بزرگ و کوچک سینما قرار دارند که در آنجا فیلمهای مستند سال های جنگ که از عملیات جنگی در جبههها و زندگی مردم پشت جبهه حکایت میکند، نمایش داده میشود. در همین سطح ساختمان موزه سالن های نمایشگاه و مراکز خدمات برای بازدید کنندگان قرار دارند.
مجموعه نمایشگاهی در محوطه پارک ادامه مییابد که در آنجا نمایشگاه وسایل فنی جنگی و استحکامات مهندسی دوران جنگ کبیر میهنی قرار دارد. ابتدا بهترین تانکهای متوسط جنگ جهانی دوم یعنی تانکهای T-34-76 و T-34-85 را میبینید. جنگافزار نیروی دریایی در حوض مصنوعی به نمایش گذاشته شده است. اینجا ناوچه اژدرافکن و ناوچه زرهی، اطاق فرمان زیردریاییهایی که در سالهای جنگ در عملیاتی در دریای بالتیک شرکت کردند، و نیز در محوطههای مخصوص اسلحه ناوهای روآبی و دفاع ساحلی نصب شده است. یک قسمت جالب نمایشگاه شامل قسمت هایی از تکیهگاه مستحکم جوخه دوران دفاع سال 1943 (نبرد کورسک) است. خندق هایی با جاهای مسلسل، خندق های ارتباطی، سنگر روپوشیده، پست دیدبانی، پناهگاه زیرزمینی، سنگرهایی با استحکامات مهندسی، همگی مواضع رزمی جنگ گذشته را به خوبی به نمایش میگذارند. در این نمایشگاه شما تقریباً همه انواع جنگافزار ارتش سرخ و ارتش های متحدان و آلمان را مشاهده خواهید کرد.
تبلیغات
