روش شناسی اعتبارسنجی در علوم انسانیِ اسلامی با الگوگیری از مدل قرآنی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
نقش تمدن سازی علم بر کسی پوشیده نیست و علوم انسانی، نرم افزار ایجاد تمدن به شمار می رود. ازاین رو، تحقق تمدن جدید اسلامی از یک سو، وابسته به علوم انسانی اسلامی است و از سوی دیگر، ریشه در عقلانیت و خردورزی دارد. بنابراین، نقش تمدن سازی این علوم به عقلانیت همه جانبه آن منوط است. مراد از عقلانیت همه جانبه علم، حجیت و اعتبار در سطح گزاره ها، نظریه ها و نظام های معرفتی (دیسیپلین ها) است که معیارهای هریک متفاوت است. حجیت در سطح گزاره ها، از سنخ حجیت معرفت شناختی است که از آن به معرفت شناسی گزاره ها یاد می شود؛ اما در سطح نظریه ها و نظام های معرفتی که از سنخ حجیت علم شناختی است، افزون بر معیارها و قواعد معرفت شناختی، دارای معیارها و شاخص های دیگری نیز است که فلسفه علم و جامعه شناسیِ علم عهده دار آن است. مقاله حاضر می کوشد با روش عقلی و نقلی –به ویژه روش وحیانی- معیارهای حجیت و عقلانیتِ این علوم را در سه سطح یادشده بررسی کند. از یافته های مقاله می توان به انواع معیارهای حجیت در سطوح یادشده، تفاوت آن ها و همچنین برخی از نتایج روشی -نظیر واقع گراییِ روش شناختی، تکثر روشی، و منطق توجیه گزاره ها و نظریه ها- اشاره کرد.Methodology of Validation in Islamic Humanities (Based on the Quranic model)
The role of science in building civilization is not hidden from anyone, and in this, humanities are the software for creating civilization; Therefore, on the one hand, the realization of modern Islamic civilization is dependent on Islamic human sciences, and on the other hand, it is rooted in rationality and wisdom; Therefore, the role of civilization of these sciences is subject to and conditioned by its all-round rationality. It means comprehensive rationality of science, authenticity and credibility at the level of propositions, theories and epistemic systems (disciplines) and the criteria of each are different. Validity at the level of propositions is of the epistemological validity, from which it is referred to the epistemology of propositions; But at the level of theory and disciplines, which is part of scientific authority, in addition to epistemological criteria and rules, it also has other criteria and indicators that philosophy of science and sociology of science are responsible for. This article tries to examine the criteria of validity and rationality of these sciences in the mentioned three levels with a rational and narrative method, especially the verses of the Holy Quran. From the findings of the article, we can refer to the types of validity criteria at the mentioned levels and their differences, as well as some methodological results, such as methodological realism, methodological pluralism, the logic of justifying propositions and theories, and the like.
تبلیغات
