ارزیابی آثار هیدرولوژیک تغییر کاربری بر میزان رواناب سالانه در حوضه آبخیز قره سو با استفاده از مدل (L-THIA)
آرشیو
چکیده
تغییرکاربری زمین در یک حوضه از جمله مهم ترین عوامل موثر بر هیدرولوژی آن محسوب می شود. مدل L-THIA روشی برای ارزیابی آثار درازمدت هیدرولوژیک در یک حوضه است که کاربران می توانند توسط آن تغییرات نسبی را که به واسطه تغییر کاربری در رواناب رخ داده، تعیین کنند. در همین راستا بخش بالادست رودخانه قره سو در استان اردبیل از نظر تغییرات کاربری (1987-2012) و آثاری که بر تولید رواناب منطقه دارد، مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای انجام این کار از آمار بارش روزانه چهار ایستگاه، تصاویر ماهواره ای لندست (سنجنده TM و ETM) و نرم افزار تخصصی L-THIA و Arc Map استفاده کرده ایم. نتایج مدل سازی نشان می دهد که در طی 25 سال بر اثر تغییرات کاربری زمین، مقدار رواناب تولیدی در حوضه به طور متوسط 8/1 میلی متر افزایش داشته است که این امر سبب افزایش 86/2 میلیون مترمکعبی حجم رواناب در منطقه شده است. تغییرات کاربری عمدتاً در جهت افزایش مناطق مسکونی، کاهش سطح زمینهای جنگلی و مراتع است. در برخی از مناطق مثل دشت اردبیل به دلیل تبدیل مراتع به زمین کشاورزی تغییر کاربری در جهت مثبت ع مل کرده و باعث افزایش نفوذپذیری زمین و متقابلاً کاهش تولید رواناب در این بخش از منطقه شده است. مدل مذکور با توجه به توان تهیه نقشه پهنه بندی حجم و عمق رواناب، قابلیت مناسبی در نمایش آثار هیدرولوژیک تغییر کاربری و نشان دادن مناطق حساس و سیل خیز را در حوضه دارد.Hydrological Impact Assessment of Land Use Change on Annual Surface Runoff at the Gharasoo Catchment by Using L-THIA Model
Catchment land use changing in an area is one of the most important factors in hydrology. As a model, L-THIA was designed to assess the long-term impacts on the hydrology of a catchment for researchers who wanted to determine the relative changes in the runoffs from one land-use condition to another. In this regard, upstream section of Gharasoo catchment in Ardabil province has been evaluated in this study in terms of land use change (1987-2012) and the impacts on runoff production. To accomplish this end the research has used daily precipitation data from four stations, Landsat Satellite images (TM and ETM sensor), L-THIA extension software and Arc Map software. Modeling results indicate that during the 25 years, the land use change has caused an average of 1.8 mm increase in the runoff in this catchment. Land use changes mainly increase the expansion of residential areas, and loss of woodland and pastures. In some areas, such as Ardabil plain, due to conversion of pastures into farmland, land use changes have operated in a positive direction increasing the permeability of the ground and have mutually reduced runoff in this part of the catchment. Due to its capabilities in providing a zonation map, the volume and depth of the runoff, the model used in this study has the required ability to show the hydrologic impacts of land use change and demonstrate susceptible areas and flooding in the basin.