نسبت شعر و فلسفه در مثنوی های علی معلّم دامغانی
آرشیو
چکیده
نظریه بینامتنیت یکی از نظریه های نقد ادبی جدید است که متأثر از اندیشه های «میخائیل باختین» بوده و از سوی متفکرانی چون «ژولیا کریستوا»، «ژرار ژنت» و «رولان بارت» مطرح شده است. شاکله اصلی این نظریه، بررسی چگونگی حضور و تأثیر متن های گوناگون در یکدیگر است. کارکرد نظریه بینامتنیت نه تنها در نقد ادبی است، بلکه نقشی مؤثر در زیبایی شناسی و تفسیر و تحلیل متن ادبی نیز دارد. در این پژوهش بینامتنیت را به عنوان شگردی زیبایی شناختی در شعر علی معلم دامغانی مطرح کرده، از آن در تفسیر و گشودن معنای شعر این شاعر بهره گرفته و نشان داده ایم که در شعر وی، بین افزایش کیفیت و کمیت نمادگرایی و افزایش کیفیت و کمیت بینامتنیت ارتباطی دوسویه برقرار است؛ در مثنوی های علی معلم افزایش بینامتنیت ها به گسترده شدن جهان نمادین شعر او و افزایش نمادها به ازدیاد گفت وگوهای متنی شعر او با دیگر متون و اندیشه ها انجامیده است. بینامتنیت های موجود در شعر علی معلم شامل زمینه هایی چون فلسفه و اندیشه های کهن، فلسفه، اندیشه ها و مکاتب معاصر مثل کمونیسم، لیبرالیسم، مکتب تفکیک، نظریه ولایت فقیه، حکمت اُنسی، فلسفه اسلامی معاصر و ... است که با رویکردهایی چون بینامتنیت مبتنی بر تاریخ، بینامتنیت با رویکرد پست مدرنیستی و بینامتنیت مبتنی بر ادبیات اعراب جاهلی برجسته شده است. در این جستار با توجه به گستردگی نقش زیبایی شناختی اندیشه های فلسفی حکمت انسی فردید در ایجاد روابط بینامتنی با شعر علی معلم، از میان مکالمه های بسیار و مختلف با دیگر جهان های فکری، تنها به تحلیل زیبایی شناختی فضای گفت وگویی این ساحت فکری در شعر او پرداخته ایم.Poetry and Philosophy in Ali Mo'allem Damghani's Masnavi
The theory of intertextuality is one of the new theories in the realm of literary criticism inspired by the ideas of Mikhail Bakhtin and developed by thinkers such as Julia Kristeva, Gerard Genette, and Roland Barthes. The main focus of this theory is to examine how different texts are present and effective in each other. The function of the theory of intertextuality is not only in literary criticism but also has an effective role in aesthetics and the interpretation and analysis of literary texts. In this study, intertextuality is proposed as an aesthetic orientation in the poetry of Ali Mo'alem Damghani; we used it in interpretation and decoding the meaning of his poem, and showed that there is a mutual reinforcing between increasing the quality and quantity of symbolism and increasing the quality and quantity of communicational intertextuality. In Mo'alem's Masnavi, the increase in intertextuality has led to the spread of the symbolic world of his poetry and the increase of symbols to the proliferation of his lyric conversations with other texts and thoughts. The intertextuality of Ali Mo'alem's poetry includes fields such as philosophy and ancient thought, philosophy, contemporary thoughts and schools such as communism, liberalism, separation school, the theory of Velayat-e Faqih, wisdom, contemporary philosophy, and so on; highlighted by approaches such as history-based intertextuality, intertextuality with the post-modernist approach and the intertextuality based on the Arabic literature before the Islamic era. In this essay, due to the widespread aesthetic role of the philosophical thoughts of Fardid in creating intertextual relations with the poetry of Ali Mo'alem, from among many conversations with other intellectual worlds, we only considered the aesthetic analysis of conversational space of this thought in his poetry.
تبلیغات
