تحلیل وضعیت تاب آوری کالبدی سکونتگاه های روستایی در برابر سیلاب (مورد مطالعه: دهستان باقران شهرستان بیرجند) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
سیلاب یکی از مهم ترین بلایای طبیعی در نواحی روستایی ایران است. کشور ما با توجه به تنوع بلایای طبیعی و انسانی به عنوان یک کشور دارای مخاطرات متعدد شناخته می شود به طوری که از ۴۰ بلای شناخته شده، در مقیاس جهانی، بیش از ۳۰ بلای طبیعی در ایران به وقوع می پیوندد. همچنین در نواحی روستایی شرایط به گونه ای است که همزمان با سیلاب، با خشک سالی مواجه هستند. تحقیق حاضر به مسئله تاب آوری سکونتگاه های روستایی در برابر سیلاب با تأکید بر ابعاد کالبدی پرداخته است. ازآنجا که استان خراسان جنوبی و به ویژه شهر بیرجند و مناطق پیرامون آن جزو نواحی مهم سیل خیز ایران به شمار می رود، پهنه بندی خطرات و تاب آوری کالبدی نواحی روستایی در برابر سیلاب اهمیت می یابد. هدف تحقیق شناخت درجه سیل خیزی و وضعیت تاب آوری کالبدی روستاهای پیرامون شهر بیرجند در برابر سیلاب است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری تحقیق روستاهای دهستان باقران در بخش جنوبی شهر بیرجند و دامنه رشته کوه باقران است که شامل 249 روستا، 9042 خانوار و 34071 نفر جمعیت بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395 بوده است. به همین منظور جامعه نمونه تحقیق روستاهای گلیان، رکات سفلی، گیوک سفلی، نوکند و زینی انتخاب گردید که مجموعا دارای 160 خانوار و 465 نفر جمعیت بوده است . برای جمع آوری اطلاعات از داده های رسمی و مطالعات میدانی استفاده شده است. در مطالعات میدانی برداشت کالبدی از سکونتگاه های روستایی صورت گرفته و علاوه بر آن مصاحبه با ۲۸ نفر از صاحب نظران متخصص در مطالعات روستایی انجام شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که دامنه شمالی رشته کوه باقران از شدت سیل خیزی بالایی برخوردار است. سپس دو روستای نوکند و رکات سفلی با شدت سیل خیزی پایین و ۳ روستای گلیان، گیوک سفلی و زینی از شدت سیل خیزی بالاتری برخوردارند؛ به علاوه در بین روستاهای موردمطالعه با بررسی شاخص های کیفیت بنا، تعداد طبقات، اسکلت بنا، قدمت بنا و کاربری روستاهای گیوک سفلی و گلیان بالاترین سطح تاب آوری کالبدی را دارد.Analysis of physical resilience of rural settlements against floods (Case study: Bagheran Dehestan in Birjand County)
Flood is one of the most important natural disasters in rural areas of Iran. Iran is known as a country with many risks due to the diversity of natural and human disasters, so that out of 40 known disasters, more than 30 natural disasters occur in Iran on a global scale. Also, in rural areas of Iran, the conditions are such that they face drought at the same time as floods. The present study deals with the issue of flood resilience of rural settlements with emphasis on physical dimensions. Since South Khorasan province and especially Birjand city and surrounding areas are among the important flood-prone areas of Iran, zoning of hazards and physical resilience of rural areas against floods is important. The purpose of this study is to determine the degree of flooding and the physical resilience of villages around the city of Birjand against floods. The research method is descriptive-analytical and the statistical population of the study is the villages of Bagheran rural district in the southern part of Birjand city and the foothills of Bagheran mountain range which includes 249 villages, 9042 households and 344071 people. For this purpose, the research sample population included the villages of Glian, Rakat Sofla, Gyuk Sofla, Nokand and Zini, which have a total of 160 families and 465 people. Formal data and field studies have been used to collect information. In the field studies, physical surveys were conducted from rural settlements and in addition, 28 experts in rural studies were interviewed. The results show that the northern slope of Bagheran mountain range has a high intensity of flooding. Then 2 villages of Nokand and Rakat Sofla with low flooding intensity and 3 villages of Glian, Gyuk Sofla and Zini have higher intensity of flooding. Glyans have the highest level of physical resilience.
تبلیغات
