طالقانی: چرا از مرگ بترسم و خودم را لای زرورق بپیچم؟
حوزه های تخصصی:
دریافت مقاله
آرشیو
چکیده
متن
در وقایع‌نگاری از روزهای سومین هفته شهریورماه 58 یک رویداد مهم تمامی روزهای این هفته را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد. درگذشت، آیت‌الله طالقانی رویدادی است که روزنامه‌های آن روزها سرشار است از اخبار و گزارش‌های مربوط به آن. دو روز پس از برگزاری نمازجمعه در بهشت‌زهرا تهران و تاکید آیت‌الله طالقانی بر لزوم تشکیل شوراها، روزنامه‌های روز دوشنبه 19 شهریورماه با انتشار شماره‌های فوق‌العاده، از درگذشت آیت‌الله طالقانی به علت سکته قلبی خبر دادند. روزنامه اطلاعات همچنین در این روز کپ‌وگفت مختصر خبرنگار خود با آیت‌الله طالقانی را در شب قبل از درگذشت ایشان منعکس کرده است که در حاشیه جلسه مجلس خبرگان قانون اساسی، طالقانی به احوالپرسی خبرنگار اطلاعات پاسخ می‌دهد: «نه... چندان هم خوب نیستم، اگر چه به ظاهر کسالتی نیست.»
روزنامه‌های آن روزها پر است از تلگرام‌های تسلیت و بیانیه‌هایی که درباره رحلت طالقانی منتشر شده‌اند. روزنامه‌ها در روز دوشنبه، یعنی روز رحلت طالقانی از عزای عمومی در کشور خبر داده‌اند و پیام امام خمینی که در آن طالقانی را ابوذر زمان خوانده بود منتشر کرده‌اند. روزنامه‌های کیهان و اطلاعات عکس‌هایی از حضور مقامات عالی‌رتبه نظام در منزل آیت‌الله طالقانی و مراسم‌های خاکسپاری که بنا به وصیت ایشان در بهشت‌زهرا و در میان شهیدان انجام شد منتشر کرده‌اند. در میان انبوه بیانیه‌ها و پیام‌های تسلیت، اطلاعیه شورای انقلاب درباره این رویداد جلب توجه می‌کند که در آن اطلاعیه، طالقانی رئیس شورای انقلاب خوانده می‌شود. روزنامه کیهان به مناسبت درگذشت آیت‌الله طالقانی در روز پنجشنبه 22 شهریور ماه ویژه‌نامه‌ای 4 صفحه‌ای را به یاد ایشان منتشر کرده است.
در این ویژه‌نامه علاوه بر مروری بر زندگی طالقانی، چهره‌های سیاسی و فرهنگ کشور نیز درباره طالقانی گفته یا نوشته‌اند. در میان این نوشته‌ها، گفته‌ای از استاد محمدتقی شریعتی جلب توجه می‌کند که درباره این حادثه می‌گوید: «با هیچ بیان و زبانی نمی‌توانم فقدان ابوذر زمان را باور و تشریح کنم. آیت‌الله طالقانی دست راست امام‌خمینی بود و در این شرایط هیچ‌کس نمی‌تواند جای او را پر کند.» آیت‌الله منتظری هم از جمله مراجعی بودند که درباره درگذشت طالقانی گفته‌اند: «او از بطن مستضعفین و طبقه محروم جامعه برخاسته بود و یار حقیقتی مستضعفین بود و بدین جهت همیشه در فکر غم و درد و رنج آنها بود.» هاشمی‌رفسنجانی نیز در این ویژه‌نامه با نگارش، یادداشتی درباره طالقانی گفته است: «آشنایی و همکاری ما با طالقانی به حدود 10 سال قبل بازمی‌گردد.
با ایشان در زندان هم خاطرات زیادی دارم. دورانی که ما با او زندان بودیم از دوران خوب زندگی ما حساب می‌شد. از تفسیر قرآن ایشان استفاده زیادی بردیم... سوابق مبارزاتی او و وجود او به مبارزه ما اعتبار می‌بخشید.» دکتر کاظم سامی وزیر بهداری، عباس شیبانی از اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی، فخرالدین حجازی، طاهر احمدزاده، دکتر میناچی، دکتر حسن حبیبی حبیب‌الله پیمان از دیگر شخصیت‌هایی بودند که در این ویژه‌نامه درباره طالقانی سخنی گفته یا سطری نوشته‌اند.
سیمین دانشور نیز درباره طالقانی نوشته است: «وقتی جلال (آل احمد) زنده بود، آیت‌الله طالقانی بیشتر به قول خودشان «صله‌ارحام» می‌کردند. آخرین باری که ایشان را دیدم پیش از رمضان بود، به ایشان گفتم: خودتان را زیاد خسته می‌کنید و از تن خودتان می‌کاهید، این همه فشار در این سن برای شما خطرناک است که سابقه بیماری قلبی هم دارید. گفتند: «حرف ما این است که به مرگ اهمیت ندهیم. سخن ما سخن شهادت است. حالا من آدمی از مرگ بترسم و خودم را لای زرورق بپیچم؟» مهندس مهدی بازرگان رئیس دولت موقت و همرزم قدیمی طالقانی هم در این ویژه‌نامه مطلبی نوشته است: «من از سال 1321 با آیت‌الله طالقانی آشنا شدم در کانون تعلیم و تربیتی قرآن که یک کلاس آموزش ایدئولوژیک برای بزرگسالان بود...»
درگذشت آیت‌الله طالقانی را نیز به جز چهره‌ها و شخصیت‌های سیاسی و فرهنگ داخل کشور، شخصیت‌های خارج از کشور تسلیت گفته‌اند. از جمله این شخصیتها برژنف دبیر کل حزب کمونیست شوروی و یاسرعرفات رئیس سازمان آزادی بخش فلسطین هستند که با ارسال پیامی به امام‌خمینی تسلیت گفته‌اند.
دخالت در کار دولت ممنوع شد
روزنامه‌های روز چهارشنبه 21 شهریورماه یک تیتر اول مشترک داشتند : «به فرمان امام، دخالت پاسداران، کمیته‌ها و دادگاه‌های انقلاب در کار دولت ممنوع شد.» بدین ترتیب پس از مدت‌ها انتقاد بازرگان و اعضای هیات دولت از دخالت مراجع مختلف در کارهای مربوط به دولت، امام خمینی فرمان عدم دخالت این مراجع را صادر کردند. در بخشی از این فرمان که توسط دادستان کل انقلاب، علی قدوسی ابلاغ شده آمده است: «هیچ‌یک از پاسداران و کمیته‌ها و دادسرها و دادگاه‌های انقلاب و مقامات دیگر حق دخالت در امور دولت را از قبیل عزل و نصب کارمندان و کارگردان دستور مستقیم بازداشت و همچنین تغییر لغو قوانین و مقررات را ندارند.»
تصویب اصل ولایت فقیه
روز پنجشنبه 22 شهریورماه روزنامه‌های کیهان و اطلاعات در صفحه اول خود از تصویب اصل ولایت فقیه در مجلس خبرگان قانون اساسی خبر دادند. به گزارش روزنامه اطلاعات و کیهان جلسه مجلس خبرگان با بزرگداشت یاد و خاطره آیت‌الله طالقانی و به ریاست بهشتی برگزار شد. در این جلسه شهیدبهشتی توضیحی درباره چرایی نگرانی‌ها درباره اصل تشکیل شوراها را لازم دانست و گفت: «ملت ما و تحصیلکرده‌های ما نگران چه چیز هستند؟ برای من و دوستانمان اظهار نگرانی مهندس بازرگان نخست‌وزیر مورد علاقه‌مان در سخنرانی دیروزشان عجیب بود. ایشان هم از سخنانشان نگرانی‌هایی درباره کار مجلس خبرگان استشمام می‌شد.
از چه چیز نگرانند ایشان؟ از اینکه نمایندگان به راستی منتخب میلیون‌ها مسلمان انقلابی گردهم آمده‌اند تا قانون اساسی را برپایه اصالت‌های اسلام بررسی و تصویب کنند، نگرانند؟ ما در عالم همرزمی با یارانمان از این حساب‌ها نداشتیم؟…» مطابق گزارش روزنامه کیهان: پس از سخنان دکتر بهشتی مجلس وارد دستور شد و اصل پنجم قانون اساسی مطرح و مورد بررسی قرار گرفت که چند نفر به عنوان موافق و مخالف صحبت کردند. آنگاه نسبت به این اصل، اخذ رای به عمل آمد که از 65 نفر نماینده حاضر در جلسه 53 نفر رای موافق، 8 نفر رای مخالف و 4 نفر رای ممتنع دادند. به موجب این اصل در زمان غیبت ولی‌عصر، در جمهوری اسلامی ایران، ولایت امر و امامت امت برعهده فقیه عادل و با تقوا آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبر است که اکثریت مردم او را به رهبری شناخته و پذیرفته باشند و در صورتی که یک فرد چنین اکثریتی نداشته باشد، شورایی مرکب از فقهای واجد شرایط عهده‌دار آن می‌گردند.
آیت‌الله منتظری امام جمعه تهران شد
یک روز پس از درگذشت آیت‌الله طالقانی، امام خمینی در پیامی آیت‌الله منتظری را به عنوان امام جمعه تهران منصوب کردند. در پیام امام خمینی به آیت‌الله منتظری آمده است: «من شما را که مجاهدی بزرگوار و فقیهی عالیقدر می‌دانم برای دژ محکمی که آن فقید سعید پاسدار آن بود انتخاب ومنصوب نمودم.» روزنامه کیهان پس از پیام امام خمینی، اطلاعیه دفتر آیت‌الله منتظری را منتشر کرده است که در آن به مردم اطلاع داده شد، اولین نماز جمعه به امامت آیت‌الله منتظری در بهشت‌زهرا به منظور تجلیل از مجاهد نستوه آیت‌الله منتظری برگزار می‌شود.
حمایت کاسترو از انقلاب ایران
روزنامه کیهان در روز سه‌شنبه 20 شهریور در صفحه آخر با انتشار عکسی از ابراهیم یزدی وزیر خارجه به همراه یاسر عرفات در بازگشت وزیر خارجه پس از سفر به کوبا برای شرکت در اجلاس غیرمتعهدها خبر داده است. به گزارش کیهان یزدی در فرودگاه مهرآباد، دستاوردهای این سفر را به صورت خلاصه برای خبرنگاران تشریح کرد و از جمله گفته است که فیدل کاسترو و ملت کوبا از انقلاب ایران پشتیبانی می‌کنند. به نوشته کیهان: یزدی درباره ملاقاتش با کاسترو به صورت خلاصه توضیح داد و گفت که شخص کاسترو برای انقلاب ایران اهمیت ویژه‌ای قایل است. یزدی اضافه کرد با مارشال تیتو نیز مذاکره داشتیم و به او گفتم که دکتر مصدق یکی از پایه‌گذاران کشورهای غیرمتعهد است، اگرچه او خود نتوانست به چنین جنبشی شکل دهد.
حاج سعید جوادی: به مجلس نمی‌روم
روزنامه اطلاعات، روز چهارشنبه 21 شهریور ماه به نقل از علی‌اصغر سیدجوادی در صفحه اول خود خبر داده است که: «به مجلس خبرگان نمی‌روم.» به نوشته روزنامه اطلاعات طبق آیین‌نامه مجلس خبرگان بعد از فوت آیت‌الله طالقانی علی‌اصغر حاج سیدجوادی، به عنوان یازدهمین نماینده مردم تهران می‌تواند به مجلس برد. با این حال حاج سیدجوادی ضمن تماس تلفنی با روزنامه اطلاعات اعلام کرده است که هنوز دعوتی از وی به عمل نیامده اگر هم دعوتی صورت گیرد، نخواهد پذیرفت: «اگر از من دعوتی به عمل آید دلایل عدم شرکت خود را در مجلس خبرگان طی نامه‌ای به اطلاع عموم خواهم رساند.»
در صفحه نظرها و اندیشه‌های همین روز روزنامه اطلاعات، مقاله‌ای به قلم دکتر انورخامه‌ای از اعضای حزب توده به چاپ رسیده است که در این مقاله نویسنده خواستار گنجاندن ممنوعیت رباخواری و بهره بانکی در قانون اساسی شده است.
روزنامه‌های آن روزها پر است از تلگرام‌های تسلیت و بیانیه‌هایی که درباره رحلت طالقانی منتشر شده‌اند. روزنامه‌ها در روز دوشنبه، یعنی روز رحلت طالقانی از عزای عمومی در کشور خبر داده‌اند و پیام امام خمینی که در آن طالقانی را ابوذر زمان خوانده بود منتشر کرده‌اند. روزنامه‌های کیهان و اطلاعات عکس‌هایی از حضور مقامات عالی‌رتبه نظام در منزل آیت‌الله طالقانی و مراسم‌های خاکسپاری که بنا به وصیت ایشان در بهشت‌زهرا و در میان شهیدان انجام شد منتشر کرده‌اند. در میان انبوه بیانیه‌ها و پیام‌های تسلیت، اطلاعیه شورای انقلاب درباره این رویداد جلب توجه می‌کند که در آن اطلاعیه، طالقانی رئیس شورای انقلاب خوانده می‌شود. روزنامه کیهان به مناسبت درگذشت آیت‌الله طالقانی در روز پنجشنبه 22 شهریور ماه ویژه‌نامه‌ای 4 صفحه‌ای را به یاد ایشان منتشر کرده است.
در این ویژه‌نامه علاوه بر مروری بر زندگی طالقانی، چهره‌های سیاسی و فرهنگ کشور نیز درباره طالقانی گفته یا نوشته‌اند. در میان این نوشته‌ها، گفته‌ای از استاد محمدتقی شریعتی جلب توجه می‌کند که درباره این حادثه می‌گوید: «با هیچ بیان و زبانی نمی‌توانم فقدان ابوذر زمان را باور و تشریح کنم. آیت‌الله طالقانی دست راست امام‌خمینی بود و در این شرایط هیچ‌کس نمی‌تواند جای او را پر کند.» آیت‌الله منتظری هم از جمله مراجعی بودند که درباره درگذشت طالقانی گفته‌اند: «او از بطن مستضعفین و طبقه محروم جامعه برخاسته بود و یار حقیقتی مستضعفین بود و بدین جهت همیشه در فکر غم و درد و رنج آنها بود.» هاشمی‌رفسنجانی نیز در این ویژه‌نامه با نگارش، یادداشتی درباره طالقانی گفته است: «آشنایی و همکاری ما با طالقانی به حدود 10 سال قبل بازمی‌گردد.
با ایشان در زندان هم خاطرات زیادی دارم. دورانی که ما با او زندان بودیم از دوران خوب زندگی ما حساب می‌شد. از تفسیر قرآن ایشان استفاده زیادی بردیم... سوابق مبارزاتی او و وجود او به مبارزه ما اعتبار می‌بخشید.» دکتر کاظم سامی وزیر بهداری، عباس شیبانی از اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی، فخرالدین حجازی، طاهر احمدزاده، دکتر میناچی، دکتر حسن حبیبی حبیب‌الله پیمان از دیگر شخصیت‌هایی بودند که در این ویژه‌نامه درباره طالقانی سخنی گفته یا سطری نوشته‌اند.
سیمین دانشور نیز درباره طالقانی نوشته است: «وقتی جلال (آل احمد) زنده بود، آیت‌الله طالقانی بیشتر به قول خودشان «صله‌ارحام» می‌کردند. آخرین باری که ایشان را دیدم پیش از رمضان بود، به ایشان گفتم: خودتان را زیاد خسته می‌کنید و از تن خودتان می‌کاهید، این همه فشار در این سن برای شما خطرناک است که سابقه بیماری قلبی هم دارید. گفتند: «حرف ما این است که به مرگ اهمیت ندهیم. سخن ما سخن شهادت است. حالا من آدمی از مرگ بترسم و خودم را لای زرورق بپیچم؟» مهندس مهدی بازرگان رئیس دولت موقت و همرزم قدیمی طالقانی هم در این ویژه‌نامه مطلبی نوشته است: «من از سال 1321 با آیت‌الله طالقانی آشنا شدم در کانون تعلیم و تربیتی قرآن که یک کلاس آموزش ایدئولوژیک برای بزرگسالان بود...»
درگذشت آیت‌الله طالقانی را نیز به جز چهره‌ها و شخصیت‌های سیاسی و فرهنگ داخل کشور، شخصیت‌های خارج از کشور تسلیت گفته‌اند. از جمله این شخصیتها برژنف دبیر کل حزب کمونیست شوروی و یاسرعرفات رئیس سازمان آزادی بخش فلسطین هستند که با ارسال پیامی به امام‌خمینی تسلیت گفته‌اند.
دخالت در کار دولت ممنوع شد
روزنامه‌های روز چهارشنبه 21 شهریورماه یک تیتر اول مشترک داشتند : «به فرمان امام، دخالت پاسداران، کمیته‌ها و دادگاه‌های انقلاب در کار دولت ممنوع شد.» بدین ترتیب پس از مدت‌ها انتقاد بازرگان و اعضای هیات دولت از دخالت مراجع مختلف در کارهای مربوط به دولت، امام خمینی فرمان عدم دخالت این مراجع را صادر کردند. در بخشی از این فرمان که توسط دادستان کل انقلاب، علی قدوسی ابلاغ شده آمده است: «هیچ‌یک از پاسداران و کمیته‌ها و دادسرها و دادگاه‌های انقلاب و مقامات دیگر حق دخالت در امور دولت را از قبیل عزل و نصب کارمندان و کارگردان دستور مستقیم بازداشت و همچنین تغییر لغو قوانین و مقررات را ندارند.»
تصویب اصل ولایت فقیه
روز پنجشنبه 22 شهریورماه روزنامه‌های کیهان و اطلاعات در صفحه اول خود از تصویب اصل ولایت فقیه در مجلس خبرگان قانون اساسی خبر دادند. به گزارش روزنامه اطلاعات و کیهان جلسه مجلس خبرگان با بزرگداشت یاد و خاطره آیت‌الله طالقانی و به ریاست بهشتی برگزار شد. در این جلسه شهیدبهشتی توضیحی درباره چرایی نگرانی‌ها درباره اصل تشکیل شوراها را لازم دانست و گفت: «ملت ما و تحصیلکرده‌های ما نگران چه چیز هستند؟ برای من و دوستانمان اظهار نگرانی مهندس بازرگان نخست‌وزیر مورد علاقه‌مان در سخنرانی دیروزشان عجیب بود. ایشان هم از سخنانشان نگرانی‌هایی درباره کار مجلس خبرگان استشمام می‌شد.
از چه چیز نگرانند ایشان؟ از اینکه نمایندگان به راستی منتخب میلیون‌ها مسلمان انقلابی گردهم آمده‌اند تا قانون اساسی را برپایه اصالت‌های اسلام بررسی و تصویب کنند، نگرانند؟ ما در عالم همرزمی با یارانمان از این حساب‌ها نداشتیم؟…» مطابق گزارش روزنامه کیهان: پس از سخنان دکتر بهشتی مجلس وارد دستور شد و اصل پنجم قانون اساسی مطرح و مورد بررسی قرار گرفت که چند نفر به عنوان موافق و مخالف صحبت کردند. آنگاه نسبت به این اصل، اخذ رای به عمل آمد که از 65 نفر نماینده حاضر در جلسه 53 نفر رای موافق، 8 نفر رای مخالف و 4 نفر رای ممتنع دادند. به موجب این اصل در زمان غیبت ولی‌عصر، در جمهوری اسلامی ایران، ولایت امر و امامت امت برعهده فقیه عادل و با تقوا آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبر است که اکثریت مردم او را به رهبری شناخته و پذیرفته باشند و در صورتی که یک فرد چنین اکثریتی نداشته باشد، شورایی مرکب از فقهای واجد شرایط عهده‌دار آن می‌گردند.
آیت‌الله منتظری امام جمعه تهران شد
یک روز پس از درگذشت آیت‌الله طالقانی، امام خمینی در پیامی آیت‌الله منتظری را به عنوان امام جمعه تهران منصوب کردند. در پیام امام خمینی به آیت‌الله منتظری آمده است: «من شما را که مجاهدی بزرگوار و فقیهی عالیقدر می‌دانم برای دژ محکمی که آن فقید سعید پاسدار آن بود انتخاب ومنصوب نمودم.» روزنامه کیهان پس از پیام امام خمینی، اطلاعیه دفتر آیت‌الله منتظری را منتشر کرده است که در آن به مردم اطلاع داده شد، اولین نماز جمعه به امامت آیت‌الله منتظری در بهشت‌زهرا به منظور تجلیل از مجاهد نستوه آیت‌الله منتظری برگزار می‌شود.
حمایت کاسترو از انقلاب ایران
روزنامه کیهان در روز سه‌شنبه 20 شهریور در صفحه آخر با انتشار عکسی از ابراهیم یزدی وزیر خارجه به همراه یاسر عرفات در بازگشت وزیر خارجه پس از سفر به کوبا برای شرکت در اجلاس غیرمتعهدها خبر داده است. به گزارش کیهان یزدی در فرودگاه مهرآباد، دستاوردهای این سفر را به صورت خلاصه برای خبرنگاران تشریح کرد و از جمله گفته است که فیدل کاسترو و ملت کوبا از انقلاب ایران پشتیبانی می‌کنند. به نوشته کیهان: یزدی درباره ملاقاتش با کاسترو به صورت خلاصه توضیح داد و گفت که شخص کاسترو برای انقلاب ایران اهمیت ویژه‌ای قایل است. یزدی اضافه کرد با مارشال تیتو نیز مذاکره داشتیم و به او گفتم که دکتر مصدق یکی از پایه‌گذاران کشورهای غیرمتعهد است، اگرچه او خود نتوانست به چنین جنبشی شکل دهد.
حاج سعید جوادی: به مجلس نمی‌روم
روزنامه اطلاعات، روز چهارشنبه 21 شهریور ماه به نقل از علی‌اصغر سیدجوادی در صفحه اول خود خبر داده است که: «به مجلس خبرگان نمی‌روم.» به نوشته روزنامه اطلاعات طبق آیین‌نامه مجلس خبرگان بعد از فوت آیت‌الله طالقانی علی‌اصغر حاج سیدجوادی، به عنوان یازدهمین نماینده مردم تهران می‌تواند به مجلس برد. با این حال حاج سیدجوادی ضمن تماس تلفنی با روزنامه اطلاعات اعلام کرده است که هنوز دعوتی از وی به عمل نیامده اگر هم دعوتی صورت گیرد، نخواهد پذیرفت: «اگر از من دعوتی به عمل آید دلایل عدم شرکت خود را در مجلس خبرگان طی نامه‌ای به اطلاع عموم خواهم رساند.»
در صفحه نظرها و اندیشه‌های همین روز روزنامه اطلاعات، مقاله‌ای به قلم دکتر انورخامه‌ای از اعضای حزب توده به چاپ رسیده است که در این مقاله نویسنده خواستار گنجاندن ممنوعیت رباخواری و بهره بانکی در قانون اساسی شده است.
تبلیغات
