به سوی برنامه ریزی در عصر جدید؛ مطالعه تطبیقی برنامه ریزی شهری و منطقه ای با آینده پژوهی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

جهان معاصر در آستانه ی تحولات و دگرگونی های شگرف و بی بدیلی است. سونامی های تغییر، تمامی آموزه های کهن و نظریه پردازی های خردمندانه فلسفی را به چالش می خوانند. ظهور ناپیوستگی های شگفتی ساز در عصر اطلاعات و افزایش شدید عدم قطعیت ها در حوزه های مختلف، برنامه ریزی برای سامانه های پیچیده شهری را با دشواری های فراوانی همراه کرده است. به دیگر سو تحولات تهیه و اجرای طرح های توسعه شهری به خصوص در نیم قرن گذشته نشان می دهد به رغم تهیه و اجرای هزاران طرح توسعه شهری، چه از منظر فرایند و چه از دریچه ی نتیجه، مداخلات ما در شهر و منطقه ایرانی اخیر فرجامی روشن نداشته است. از این رو تغییر نگرش در فرایند و تحول در ابزارهای برنامه ریزی، با استفاده از رویکردهای نوین امری ضروری است. بدین منظور تحقیق حاضر، به تطبیق و برهم نهاد پارادایم های برنامه ریزی شهری رایج و آینده پژوهی پرداخته و چگونگی گذار از رویکردهای «اکتشافی» به «هنجاری» و از «آینده های قطعی» به «چندگانگی و آینده های بدیل» را تبیین نموده است. از آن ره با استنتاج از نتایج چنین مطالعات تطبیقی، بایستی طرح های توسعه شهری، از مفاهیم پیش بینی و کشف آینده عبور کرده و به حوزه آینده پژوهی و آینده نگاری که رسالتش، نگاشت و معماری آینده است، دست یازند.