در میانه دموکراسی و بوروکراسی

جان استوارت میل در زمانه‌ای دست به نظریه‌پردازی زد که انگلستان پس از گذار از نظام مطلقه به نظام مشروطه، درگیر مساله گسترش حق رای بود. از زمان گردن زدن جیمز دوم (1688) تا زمان جان استوارت میل، انگلستانی که از جمهوری کرامول توبه‌کار شده بود نظام سلطنت ضعیف و سنت پارلمانی قدرتمند را درهم ادغام کرده بود. اما در برابر ظهور صنعت، پیدایش شهرها و گسترش طبقه متوسط ساز و کار پارلمان که حق رای را به میزان بالایی از مالکیت مشروط می‌کرد، ناکارآمد به نظر می‌آمد.
 
نظامنامه انتخابات چنان قدیمی بود که شهری که زیر آب رفته بود همچنان در مجلس نماینده داشت در حالی که شهرهای صنعتی نوظهوری همچون منچستر و لیدز از داشتن نماینده محروم بودند. در سال 1832 این نظامنامه اصلاح شد اما این اصلاحات چندان نبود که جوابگوی تغییرات اجتماعی انگلستان باشد. به نظر می‌رسید عصر دموکراسی در انگلستان فرا رسیده است. اما کشوری که تجربه کرامول را از سرگذرانده بود و یکصد سال بی‌ثباتی سیاسی فرانسه را پیش چشم داشت به دولت انتخابی تمام‌عیار تن نمی‌داد. رساله «تاملی در حکومت انتخابی» جان استوارت میل در پاسخ به چنین بحران سیاسی و فکری‌ای نوشته شد.
 
رساله‌ای که می‌کوشد میان رای اکثریت و حقوق اقلیت، میان نظارت مردم و کارآمدی دولت تعادل برقرار سازد. این چنین تلاشی است که جان استوارت میل را بدل به یکی از مهمترین فلاسفه مدافع نظریه لیبرال می‌کند. نظریه‌پردازی که ضمن احترام به رای اکثریت، در فکر حق اقلیت است و ضمن تلاش برای گسترش نظارت و کنترل توده‌ها بر مسائل عمومی، در دفاع از صدرنشینی نخبگان تردیدی به خود راه نمی‌دهد. آنچه می‌خوانید پرونده‌ای است به بهانه انتشار مجدد کتاب «حکومت انتخابی» جان استوارت میل.