واژه شناسی تسلیحات نظامی

از آنجا که مسائل نظامی پیوندی ناگسستنی با علوم سیاسی دارند لذا بر آن شدیم تا در هر شماره از نشریه ره آورد سیاسی بخشی را به معرفی انواع مختلف تسلیحات روز دنیا اختصاص دهیم. در این بخش اطلاعات کلی معمول ترین سلاح های مورد استفاده کشورها جهت مقایسه ارائه می گردد.
    در این شماره به معرفی مهمترین و پر استفاده ترین موشک های ضد زرهی روز دنیا می پردازیم.
    تعریف: موشک های ضد زره، سلاح هایی هستند که از آنها برای انهدام انواع وسایل نقلیه زرهی نظیر تانک، نفربر، انواع شناور، وسایل پروازی نظیر هلیکوپتر، پناهگاه ها و استحکامات دشمن استفاده می گردد و یکی از حیاتی ترین و پر کاربردترین تسلیحات مورد نیاز هر نیروی مسلحی بشمار می روند. کاربرد اصلی این گونه سلاح ها در مواردی است که موشک اندازهای ضعیف تر نظیر آر-پی-جی و غیره از نفوذ به وسایل زرهی و یا استحکامات بتنی دشمن عاجز است.
    موشک های ضد زرهی کوتاه برد: به آن دسته از موشک های زرهی اطلاق می گردد که برد مؤثرشان حداکثر 1500 متر می باشد.
    موشک های ضد زرهی میـان برد: به آن دسته از موشک های زرهی اطلاق می گردد که برد مؤثرشان بین 1500 تا 3000 متر است.
    موشک های ضد زرهی دوربــرد: به آن دسته از موشک های زرهی اطلاق می گردد که برد مؤثرشان بیش از 3000 متر می باشد.
    
    1- موشک های ضد زرهی کوتاه برد1-1- موشک ضد زره ایِ تی فور[i]

    این موشک توسط کمپانی ساب[ii] در سوئد تولید شده است و بدلیل استقبال بسیار خوب خریداران یک پروژه بسیار موفق برای سازنده اش محسوب می گردد. ناتو و ارتش ایالات متحده آن را جایگزین سلاح های مشابه خود نموده اند. نوعی از آن با کد سی اس[iii] اختصاصاً برای نبردهای خیابانی درون شهری و همچنین بمنظور شلیک در فضاهای بسته تولید شده است و به هنگام شلیک مقداری آب شور را از انتهای خود خارج می سازد که این مسأله سبب کاهش قابل توجه موج انفجار می شود و به کاربر این امکان را می دهد تا از درون فضاهای بسته ای نظیر تانک یا نفربر به طرف دشمن شلیک کنند و از این طریق از اصابت گلوله دشمن در امان بمانند. نوعی از موشک های آن که دارای قابلیت نفوذ بالاست می تواند به زرهی با ضخامت 500 تا 600 میلیمتر نفوذ نماید.
    
    سایر مشخصات:
    وزن: 7/6 کیلوگرم
    قطر موشک: 84 میلی متر
    سرعت موشک: 285 متر بر ثانیه
    برد: 300 متر
    
    1-2- موشک ضد زره اریکس[iv]

    در سال 1994 توسط کمپانی ام بی دی ای[v] در فرانسه ساخته شد. تاکنون بیش از 50000 موشک و 3200 دستگاه پرتاب از این مدل تولید و عرضه شده است و ارتش های فرانسه، کانادا، برزیل، مالزی و کشورهای عربی عضو شورای همکاری خلیج فارس آن را در اختیار دارند. این موشک هم از روی سه پایه و هم بصورت دوش پرتاب قابل شلیک است. شرکت سازنده مدعی است که در 1000 شلیک آزمایشی، موشک اریکس با موفقیت، 95% اهداف را مورد اصابت قرار داده است. موشک اریکس ظرف کمتر از 5 ثانیه آماده شلیک می شود و در زمان 2 دقیقه توانایی پرتاب 5 موشک را داراست. سرعت موشک آن بلافاصله پس از شلیک 18 متر بر ثانیه است که تا حداکثر 245 متر بر ثانیه به هنگام اصابت به هدف افزایش می یابد و می تواند در زرهی به ضخامت 900 میلی متر نفوذ نماید. این سلاح در همه محیط ها از جمله محیط های شهری قابلیت شلیک دارد.
    
    سایر مشخصات:
    وزن با موشک: 13 کیلوگرم
    کالیبر موشک: 13 میلی متر
    برد: 50 تا 600 متر
    
    
    2- موشک های ضد زرهی میان برد2-1- موشک ضد زره جاولین[vi]

    این موشک مشترکاً توسط شرکت های رایتئون ـ لاکهید مارتین[vii] در ایالات متحده آمریکا طراحی شده و رسماً از سال 1996 وارد لیست تسلیحاتی ارتش ایالات متحده گردید. در عملیات حمله به عراق در سال 2003، توسط ارتش آمریکا و نیروهای ویژه استرالیایی بطور گسترده از آن استفاده شد. بعلاوه کشورهای انگلستان، تایوان، لیتوانی، اردن، استرالیا، نیوزلند، نروژ، ایرلند، کانادا، جمهوری چک، امارات متحده عربی، عمان و بحرین نیز مقادیر معتنابهی از این سلاح را خریداری نموده اند. این سلاح قابلیت دوش پرتابی یا نصب بر روی انواع وسائل نقلیه نظامی را دارا می باشد. با دارا بودن قابلیت قفل کردن روی هدف قبل از شلیک و هدایت خودکار پس از شلیک، کاربر می تواند از اصابت موشک به هدف مطمئن باشد. این سلاح در کمتر از 30 ثانیه آماده شلیک شده و زمان گلوله گذاری مجدد آن تنها 20 ثانیه است.
    
    سایر مشخصات:
    وزن با موشک: 3/22 کیلوگرم
    قطر موشک: 126 میلی متر
    برد: 2500 متر
    
    
    2-2- موشک ضد زره میلان[viii]
    

    ساخت شرکت یورو میسایل[ix] فرانسه می باشد. نخستین نمونه های آن در سال1972 ساخته شد و مدل جدید آن با نام میلان3 در سال 1996 به تولید رسید و توسط فرانسه، قبرس و دو ارتش دیگر به کار گرفته شد. از ابتدای معرفی این محصول تاکنون بیش از 360000 موشک و 10000 دستگاه پرتاب از خانواده میلان ساخته و به 41 ارتش دنیا فروخته شده است. برد نوع جدید آن با نام میلان-ای آر[x] به 3000 متر ارتقا یافته و با کلاهک پیشرفته خود قابلیت نفوذ به دیواره های زرهی به قطر 1000 میلی متر و همچنین دیواره های ساخته شده از بتون مسلح به قطر 3 متر را داراست.
    
    سایر مشخصات:
    وزن: 9/11 کیلوگرم
    قطر موشک: 115 میلی متر
    سرعت موشک: 160 متر بر ثانیه
    برد: 2000متر (میلان2)
    
    3- موشک های ضد زرهی دور برد3-1- موشک ضد زره تاو[xi]

    
    
    این موشک توسط کمپانی رایتئون[xii] در ایالات متحده آمریکا طراحی و تولید شده است در حال حاضر 45 نیروی مسلح در سراسر دنیا از این موشک استفاده می کنند. این موشک برای اولین بار در سال 1970 بکار گرفته شد و تاکنون بیش از 650000 عدد از آن تولید و عرضه گردیده است. این موشک که شاید شناخته شده ترین در نوع خود باشد دارای کاربردهای ضد زرهی، ضد سنگر و پناهگاه و ضد استحکامات می باشد و قابلیت شلیک از روی انواع وسائط نقلیه نظامی اعم از زمینی و هوایی را دارا می باشد. برای نفوذ به وسائل زرهی مجهز به سیستم زرهی مضاعف، موشک های تاو مجهز به کلاهک های دوگانه هستند که کلاهک کوچک اول زره واکنشی را منفجر کرده و به کلاهک دوم این امکان را می دهد که زره اصلی را در هم بکوبد. نوع دیگری از این موشک با نام تاو بانکر باستر[xiii] برای نفوذ و تخریب استحکامات زیرزمینی و انواع سازه ها بکار می رود.
    
    سایر مشخصات:
    وزن: 6/21 کیلوگرم
    قطر موشک با بال های بسته: 147 میلی متر
    سرعت: 360 متر بر ثانیه
    برد: 3750 متر (انواع TOW 2A) و 4500 متر ( انواع TOW 2B)
    
    
    
    3-2- موشک ضد زره اسپایک[xiv]

    کمپانی رافائل[xv] واقع در حیفا در سرزمین اشغالی خانواده موشک های ضد زره اسپایک را تولید می کند. این خانواده شامل موشک اسپایک-اس آر با برد 800 متر، اسپایک-ام آر با برد 2500 متر، اسپایک- ال آر با برد 4000 متر و اسپایک-ای آر با برد 8000 متر است. این موشک هم اکنون توسط ارتش اسرائیل و نیروهای مسلح سنگاپور استفاده می شود همچنین کشورهایی نظیر فنلاند، هلند، لهستان و اسپانیا نیز انواع آن را سفارش داده اند. زمان مورد نیاز برای شلیک کمتر از 30 ثانیه است و سلاح در زمانی معادل فقط 15 ثانیه برای شلیک بعدی آماده می شود. سیستم قفل کردن روی هدف و هدایت خودکار موجود در این سلاح سبب می گردد که کاربر از اصابت موشک به هدفی که روی آن قفل کرده است اطمینان حاصل کرده و بتواند با سرعت بیشتری دستگاه را برای شلیک بعدی آماده کند (در اصطلاح به سلاح های دارای قابلیت قفل روی هدف و اصابت خودکار سلاح های شلیک کن ـ فراموش کن[xvi] گفته می شود). از دیگر ویژگی های این سلاح قابلیت شلیک بدون دید[xvii] است که به سرباز این امکان را می دهد که از موضعی پنهان از دید دشمن عملیات رهگیری و شلیک را صورت دهد. در نوع اسپایک ـ ای آر این امکان وجود دارد که ابتدا موشک شلیک شود سپس کاربر مستعدترین هدف را برای اصابت موشک انتخاب کند این کار از طریق ارتباط همزمان داده ای میان موشک شلیک شده با دستگاه پرتاب میسر می گردد.
    
    
    پی نوشت ها:
    --------------------------------------------------------------------------------
    
    [i]- AT4
    [ii]- Saab Bofors Dynamics
    [iii]- AT4 CS
    [iv]- Eryx Heavy Anti-Armour Missile
    [v]- MBDA Company
    [vi]- Javelin Anti-Armour Missile، USA
    [vii]- Raytheon/Lockheed Martin JAVELIN Joint Venture
    [viii]- Milan Anti-Tank Missile System
    [ix]- Euromissile
    [x]- Milan ER
    [xi]- TOW Anti Armour missile
    [xii]- Raytheon Systems Company
    [xiii]- TOW 2A Bunker Buster
    [xiv]- Spike Anti-Armour Missile System
    [xv]- Rafael Company
    [xvi]- Fire-and-Forget
    [xvii]- Non Line-of-Sight (NLOS)
    
    
    فهرست منابع و مآخذ:جهت نگارش متن حاضر از منابع زیر استفاده شده است:
    1- www.army.mil
    2- www.wikipedia.org
    3- www.saobgroup.com
    4- www1.idf.il
    5- tech.military.com