اولی ها و الگوها
چکیده
متن
بازگشایى مدارس و به صدا درآمدن زنگ کلاسها، آواى خوشآهنگ تعلیم و تربیت را در گسترهایران اسلامى طنینافکن مىکند.شروع دوباره کار مدارس، براى همه خانوادهها، به ویژه اولیاى نوآموزان کلاس اولى فوقالعاده مهم است، چرا که همه امیدها و سرنخ تمامى پیشرفتها در وجود اولىها نهفته است.به بیان دیگر سرمنشأ همه تحولات در نحوه نگرش کارگزاران جامعه نسبت به فلسفه و جایگاه نظام آموزش و پرورش به طور عام و چگونگى تعلیم و تربیت بچههاى پیشدبستانى و دبستانى به طور خاص قرار دارد.بنابراین شایسته است بنا به دلایل عدیده، به بچههاى دبستانى که با دنیایى از رؤیاها و آرمانها وارد مدرسه مىشوند و در چرخه نظام تعلیم و تربیت رسمى قرار مىگیرند، بیش از پیش توجه شود.
همه هدفها و برنامههاى آموزشى و پرورشى نظام اسلامى در چگونگى برخورد با کلاس اولىها معنا پیدا مىکند.پس اگر مىخواهیم نظامى پویا و مولد داشتهباشیم و نسلى سالم، هوشمند، متفکر نوآور و خلاق تربیت کنیم؛لاجرم مىبایست عصاره این اندیشهها در رفتار آموزشى و حیات علمىبچههاى دبستانى و کلاس اولىها و نیز مربیان بصیر ایشان تبلور یابد.
بچههاى دبستانى، بخصوص اولىها از مجموعه ویژگیهاى زیستى، ذهنى و روانى و اجتماعى قابل توجهى برخوردارند.شناخت دقیق این ویژگیها، تبیین نیازها، تنظیم جامعترین برنامههاى آموزشى و اتخاذ مؤثرترین روشهاى تربیتى مستلزم وجود مربیان متعهد و آگاه، بصیر و بلنداندیش است.
شناخت خصیصههاى ذهنى و روانى حاکم بر شخصیت پویاى نوباوگان دبستانى، اولین گام در جهت برقرارى ارتباط مؤثر و سازنده با آنها و هدایت فکرى و پرورش عاطفى ایشان است. امروزه آشنایى عمیق با مبانى روانشناختى رفتار و تفاوتهاى درونفردى و برونفردى، مراحل رشد و روند تحول ذهنى، شکلگیرى نیازها و تکوین رغبتها و انگیزههاى اولىها، مسلّح بودن به اصول و روشهاى آموزشى، تربیتى و تغییر رفتار، داشتن بصیرت در اجراى برنامه آموزشهاى بالینى و شیوههاى پرورش تفکر خلاق در کودکان و برخوردارى از توان مصاحبه، همزبانى و مشاوره با والدین دانشآموزان، از ابتدایىترین شرایط معلمى در کلاسهاى دوره ابتدایى، به ویژه اول دبستان به شمار مىآید.
کلاس اولىها همه وجودشان متأثر از شخصیت و رفتار الگوهاى بزرگسال است.به عبارت دیگر الگوهاى بزرگسال، همچون پدر و مادر و معلم، بیشترین و پایدارترین اثر را در تکوین و پدیدآیى شخصیت کودکان و نوجوانان دارند.
براى کلاس اولىهاسیماى معلممهمترین و کاملترین تصویرى است که مىتوانند در مخیّله خود آن را ترسیم کنند.بسیارى از بچههاى کلاس اول وقتى از مدرسه به خانه برمىگردند، به هنگام بیدارى چهره معلم را در تخیل خود ارزیابى مىکنند و شبها وقتى که به خواب مىروند، باز هم سیماى معلم را در خواب مىبینند.به همین دلیل است که بچههاى دبستانى عمدتا آرزوى معلم شدن را در سر مىپرورانند.
الگوهاى محبوب بچهها، بزرگسالانى هستند که شخصیت آنها آمیزهاى از محبت، عطوفت، منطق و استوارى است، و هرگز پرخاش نمىکنند و ناسزا نمىگویند.از تنبیه و تحقیر و تهدید شخصیت بچهها پرهیز مىکنند و از حریم محبت منطقى، عطوفت همراه با استوارى رفتار، متانت و صبورى هدفمند پاى فراتر نمىنهند؛و بچهها این پاکدلان صادق شیفته چنین الگوها و اسوههایى هستند و به وجودشان سخت نیاز دارند.بدیهى است که این نیاز، یک نیاز زیباى فطرى است، نیاز به وجود معلمان وارسته و محبوبى که همه آمال و آرمانهاى کودکان، به ویژه کلاس اولىها در آنان خلاصه مىشود و عطش همانندسازى با آنهاست که بر انگیزه تلاش و سرعت حرکت هدفمند و جهتدار نوباوگان مىافزاید.
و جان کلام اینکه:
-اولىها به دیدن چهره صمیمى، گشاده و دوستداشتنى معلم خود سخت نیاز دارند.
-اولىها دوست مىدارند که معلم نگاه پرمهرش را آگاهانه، عاشقانه و عادلانه میان همه بچهها، جلویى و عقبىها، زرنگترها و متوسطها، سفیدها و سبزهها، آشناها و غریبهها و...تقسیم کند.
-اولىها لحظهاى چشمان معصومشان را از چشمان معلم جدا نمىکنند.
-اولىها به همه ابعاد وجود و رفتار مربى محبوب و الگوى مطلوب خود توجه دارند و کوچکترین کنش و واکنش معلم در کلاس، براى اغلب بچهها بزرگترین درس و سرمشق زندگى و پاسخ به یک نیاز است.
-اولىها در نخستین ساعات و اولین روزهاى مدرسه و با همه وجود، سراپاگوش براى شنیدن کلام دلنشین معلم هستند.بچههاى دبستانى و اولىها این خطشکنان جبهه تعلیم و تربیت و هموارکنندگان مسیر حرکت ارابه علوم و فنآورى نو، دوست دارند مخاطب کلام معلم واقع شوند، دوست دارند معلمشان با کلمات محبتآمیز آنها را صدا بزند و به طور کلّى همه انسانها، بخصوص کلاس اولىها دوست دارند شخصیت آنها مورد تأیید، تشویق و تکریم دیگران، خصوصا الگوهاى محبوبشان قرار گیرد.
-اولىها دوست دارند معلمشان در مورد نحوه نشستن آنها در کلاس اظهارنظر کند، تا مبادا جاى یک اولى نامناسب باشد و معلم کم توجه!!اولىها دوست دارند معلمشان به همه بچهها فرصت دهد که با توجه به شرایط جسمانى و قدرت بینایى، شنوایى و شرایط روانىشان در ردیفهاى جلو، عقب، کنار، وسط و...بنشینند.معلم اولىها نیک مىداند که بعضى از بچهها به دلیل کمرویى و خجالت که خود یک رفتار اکتسابى و معلولیت اجتماعى است و البته قابل درمان، دوست دارند به دور از چشمان معلم در انتهاى کلاس در گوشهاى آرام گیرند.لذا معلم با برقرارى ارتباط مستقیم و تقویت احساس خودپندارى مثبت و اعتمادبه نفس و زدودن اضطراب اجتماعى در این قبیل بچهها، به آنها نیز فرصت مىدهد که به نوبت در ردیفهاى جلوتر جاى گیرند.
-اولىها بعضا با تجاربى ناخوشایند از زندگى با بزرگترها به مدرسه مىآیند، و معلم اندیشمند اولىها به خوبى مىداند که این قبیل بچهها بیش از دیگران نیازمند محبت و توجه هستند.در این گروه از بچهها مىبایست دوگانگى احساس(نسبت به ویژگیهاى شخصیتى بزرگسالانى که معاشرت با آنها را پیشتر تجربه کردهاند و ویژگیهاى شخصیتى معلمى که بتازگى با او آشنا شدهاند)، جاى خود را به اعتماد و اطمینان به سلامت شخصیت الگوى بزرگسال بدهد، و این فرآیند مستلزم صبورى بیشتر معلم، اغماض خطاهاى کودک (ولو اینکه گاهى ممکن است براى آزمودن فرض نادرست ذهنى خود و امتحان شخصیت معلم، به صورت عمدى صورت گیرند)و واکنش محبتآمیز وى است.
-اولىها، این امیدهاى خانه و مدرسه، شکوفههاى زندگى و سرمایههاى باارزش و راستین جامعه اسلامى بیش از هر زمان دیگر نیازمند توجه خاص هستند.لذا مىبایست در برنامههاى آموزشى، روشهاى پرورشى، محتواى کتابهاى درسى، شیوههاى تدریس و سرانجام دانشافزایى معلمان مجرب و گزینش معلمان واجدشرایط با بالاترین مدارج علمى براى دوره ابتدایى، به ویژه کلاسهاى اول، اندیشهاى دوباره نمود.
والسلام
همه هدفها و برنامههاى آموزشى و پرورشى نظام اسلامى در چگونگى برخورد با کلاس اولىها معنا پیدا مىکند.پس اگر مىخواهیم نظامى پویا و مولد داشتهباشیم و نسلى سالم، هوشمند، متفکر نوآور و خلاق تربیت کنیم؛لاجرم مىبایست عصاره این اندیشهها در رفتار آموزشى و حیات علمىبچههاى دبستانى و کلاس اولىها و نیز مربیان بصیر ایشان تبلور یابد.
بچههاى دبستانى، بخصوص اولىها از مجموعه ویژگیهاى زیستى، ذهنى و روانى و اجتماعى قابل توجهى برخوردارند.شناخت دقیق این ویژگیها، تبیین نیازها، تنظیم جامعترین برنامههاى آموزشى و اتخاذ مؤثرترین روشهاى تربیتى مستلزم وجود مربیان متعهد و آگاه، بصیر و بلنداندیش است.
شناخت خصیصههاى ذهنى و روانى حاکم بر شخصیت پویاى نوباوگان دبستانى، اولین گام در جهت برقرارى ارتباط مؤثر و سازنده با آنها و هدایت فکرى و پرورش عاطفى ایشان است. امروزه آشنایى عمیق با مبانى روانشناختى رفتار و تفاوتهاى درونفردى و برونفردى، مراحل رشد و روند تحول ذهنى، شکلگیرى نیازها و تکوین رغبتها و انگیزههاى اولىها، مسلّح بودن به اصول و روشهاى آموزشى، تربیتى و تغییر رفتار، داشتن بصیرت در اجراى برنامه آموزشهاى بالینى و شیوههاى پرورش تفکر خلاق در کودکان و برخوردارى از توان مصاحبه، همزبانى و مشاوره با والدین دانشآموزان، از ابتدایىترین شرایط معلمى در کلاسهاى دوره ابتدایى، به ویژه اول دبستان به شمار مىآید.
کلاس اولىها همه وجودشان متأثر از شخصیت و رفتار الگوهاى بزرگسال است.به عبارت دیگر الگوهاى بزرگسال، همچون پدر و مادر و معلم، بیشترین و پایدارترین اثر را در تکوین و پدیدآیى شخصیت کودکان و نوجوانان دارند.
براى کلاس اولىهاسیماى معلممهمترین و کاملترین تصویرى است که مىتوانند در مخیّله خود آن را ترسیم کنند.بسیارى از بچههاى کلاس اول وقتى از مدرسه به خانه برمىگردند، به هنگام بیدارى چهره معلم را در تخیل خود ارزیابى مىکنند و شبها وقتى که به خواب مىروند، باز هم سیماى معلم را در خواب مىبینند.به همین دلیل است که بچههاى دبستانى عمدتا آرزوى معلم شدن را در سر مىپرورانند.
الگوهاى محبوب بچهها، بزرگسالانى هستند که شخصیت آنها آمیزهاى از محبت، عطوفت، منطق و استوارى است، و هرگز پرخاش نمىکنند و ناسزا نمىگویند.از تنبیه و تحقیر و تهدید شخصیت بچهها پرهیز مىکنند و از حریم محبت منطقى، عطوفت همراه با استوارى رفتار، متانت و صبورى هدفمند پاى فراتر نمىنهند؛و بچهها این پاکدلان صادق شیفته چنین الگوها و اسوههایى هستند و به وجودشان سخت نیاز دارند.بدیهى است که این نیاز، یک نیاز زیباى فطرى است، نیاز به وجود معلمان وارسته و محبوبى که همه آمال و آرمانهاى کودکان، به ویژه کلاس اولىها در آنان خلاصه مىشود و عطش همانندسازى با آنهاست که بر انگیزه تلاش و سرعت حرکت هدفمند و جهتدار نوباوگان مىافزاید.
و جان کلام اینکه:
-اولىها به دیدن چهره صمیمى، گشاده و دوستداشتنى معلم خود سخت نیاز دارند.
-اولىها دوست مىدارند که معلم نگاه پرمهرش را آگاهانه، عاشقانه و عادلانه میان همه بچهها، جلویى و عقبىها، زرنگترها و متوسطها، سفیدها و سبزهها، آشناها و غریبهها و...تقسیم کند.
-اولىها لحظهاى چشمان معصومشان را از چشمان معلم جدا نمىکنند.
-اولىها به همه ابعاد وجود و رفتار مربى محبوب و الگوى مطلوب خود توجه دارند و کوچکترین کنش و واکنش معلم در کلاس، براى اغلب بچهها بزرگترین درس و سرمشق زندگى و پاسخ به یک نیاز است.
-اولىها در نخستین ساعات و اولین روزهاى مدرسه و با همه وجود، سراپاگوش براى شنیدن کلام دلنشین معلم هستند.بچههاى دبستانى و اولىها این خطشکنان جبهه تعلیم و تربیت و هموارکنندگان مسیر حرکت ارابه علوم و فنآورى نو، دوست دارند مخاطب کلام معلم واقع شوند، دوست دارند معلمشان با کلمات محبتآمیز آنها را صدا بزند و به طور کلّى همه انسانها، بخصوص کلاس اولىها دوست دارند شخصیت آنها مورد تأیید، تشویق و تکریم دیگران، خصوصا الگوهاى محبوبشان قرار گیرد.
-اولىها دوست دارند معلمشان در مورد نحوه نشستن آنها در کلاس اظهارنظر کند، تا مبادا جاى یک اولى نامناسب باشد و معلم کم توجه!!اولىها دوست دارند معلمشان به همه بچهها فرصت دهد که با توجه به شرایط جسمانى و قدرت بینایى، شنوایى و شرایط روانىشان در ردیفهاى جلو، عقب، کنار، وسط و...بنشینند.معلم اولىها نیک مىداند که بعضى از بچهها به دلیل کمرویى و خجالت که خود یک رفتار اکتسابى و معلولیت اجتماعى است و البته قابل درمان، دوست دارند به دور از چشمان معلم در انتهاى کلاس در گوشهاى آرام گیرند.لذا معلم با برقرارى ارتباط مستقیم و تقویت احساس خودپندارى مثبت و اعتمادبه نفس و زدودن اضطراب اجتماعى در این قبیل بچهها، به آنها نیز فرصت مىدهد که به نوبت در ردیفهاى جلوتر جاى گیرند.
-اولىها بعضا با تجاربى ناخوشایند از زندگى با بزرگترها به مدرسه مىآیند، و معلم اندیشمند اولىها به خوبى مىداند که این قبیل بچهها بیش از دیگران نیازمند محبت و توجه هستند.در این گروه از بچهها مىبایست دوگانگى احساس(نسبت به ویژگیهاى شخصیتى بزرگسالانى که معاشرت با آنها را پیشتر تجربه کردهاند و ویژگیهاى شخصیتى معلمى که بتازگى با او آشنا شدهاند)، جاى خود را به اعتماد و اطمینان به سلامت شخصیت الگوى بزرگسال بدهد، و این فرآیند مستلزم صبورى بیشتر معلم، اغماض خطاهاى کودک (ولو اینکه گاهى ممکن است براى آزمودن فرض نادرست ذهنى خود و امتحان شخصیت معلم، به صورت عمدى صورت گیرند)و واکنش محبتآمیز وى است.
-اولىها، این امیدهاى خانه و مدرسه، شکوفههاى زندگى و سرمایههاى باارزش و راستین جامعه اسلامى بیش از هر زمان دیگر نیازمند توجه خاص هستند.لذا مىبایست در برنامههاى آموزشى، روشهاى پرورشى، محتواى کتابهاى درسى، شیوههاى تدریس و سرانجام دانشافزایى معلمان مجرب و گزینش معلمان واجدشرایط با بالاترین مدارج علمى براى دوره ابتدایى، به ویژه کلاسهاى اول، اندیشهاى دوباره نمود.
والسلام