طراحی یک قصه

زمینه و هدف: محدودیت های کلامی کودکان، مشارکت ضعیف آن ها با درمانگر و یا فقدان آگاهی آن ها نسبت به هیجانات و اعمال خود، ارزیابی روان شناختی آن ها، را به درجه بندی رفتار کودک توسط والدین یا معلمان یا استفاده از مشاهدات رفتاری ساخت دار محدود نموده است. بنابراین نیاز مبرمی برای شناسایی و کاربرد ابزار تشخیصی که بتواند هیجانات کودک را از دیدگاه خود کودک مورد ارزیابی قرار دهد، وجود دارد. به نظر می رسد که آزمون طراحی یک قصه قادر است تا پاسخی به این نیاز باشد. هدف پژوهش حاضر، بررسی اعتبار، روایی و هنجاریابی مقیاس طراحی یک قصه (DAS یا Draw a story) در جمعیت کودکان دوره ابتدایی شیراز بود. مواد و روش ها: تعداد 500 نفر از دانش آموزان مدارس ابتدایی شیراز به شیوه خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. آزمودنی ها آزمون طراحی یک قصه (DAS)، را انجام دادند و سیاهه رفتاری کودکان (CBCL یا Child behavior checklist) توسط والدین آن ها تکمیل گردید. داده ها با استفاده از ضریب توافق Kappa، ضریب همبستگی Spearman، Cronbach’s alpha، تحلیل واریانس یک طرفه تحلیل شد و برای تعیین جدول هنجاری از نمرات استاندارد t و z استفاده گردید. یافته ها: ضریب Cronbach’s alpha برای مقیاس های هیجانی مقیاس طراحی یک قصه 82/0، اعتبار نمره گذاری برای 3 مقیاس محتوای هیجانی، خودانگاره و استفاده از شوخی به ترتیب برابر 69/0، 64/0 و 58/0 گزارش شد. روایی همگرا از طریق تعیین ضریب همبستگی با سیاهه رفتاری کودک (CBCL) محاسبه شد و برای احراز روایی افتراقی نمرات سه گروه از کودکان (افسرده، پرخاشگر و عادی) مورد مقایسه قرار گرفت. همچنین برای تعیین هنجاریابی مقیاس نمرات خام گروه 500 نفری به نمره معیار t و z و نمرات درصدی تبدیل گردید. نتیجه گیری: بر اساس نتایج پژوهش، مقیاس طراحی یک قصه، واجد ویژگی های روان سنجی مورد نیاز برای کاربرد در پژوهش های روان شناختی و تشخیص های بالینی است.

آزمون طراحی یک قصه (DAS) با درهم آمیختن قصه و نقاشی تلاش می کند با ورود به دنیای هیجانی کودک، اطلاعاتی ارزشمند درباره دنیای درونی کودک، که وی به دلیل محدودیت های کلامی و شناختی قادر به بیان آن ها نیست، فراهم آورد. هدف پژوهش حاضر تحلیل روان شناختی محتوای قصه های کودکان و ارزیابی محتوای هیجانی، خودانگاره، و استفاده از شوخی کودکان دوره ابتدایی و نیز فراهم آوردن مقایسه های جنسیتی، تحولی، و طبقه اجتماعی اقتصادی برای این سازه ها بود. بدین منظور، در طرحی پیمایشی علّی مقایسه ای 500 نفر از دانش آموزان مدارس ابتدایی شیراز به شیوه خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند و از آن ها خواسته شد پس از انتخاب دو تصویر از مجموعه تصاویر مقیاس طراحی یک قصه، قصه آن را طراحی و بازگو کنند. از طریق تحلیل قصه های بازگو شده از سوی کودکان، سه سازه محتوای هیجانی، خودانگاره، و استفاده از شوخی ارزیابی شد. نتایج پژوهش نشان داد که دختران در مقایسه با پسران و کودکان طبقه اجتماعی اقتصادی بالا در مقایسه با طبقه اجتماعی اقتصادی پایین محتوای هیجانی و خودانگاره مثبت تری داشتند و نیز بیشتر از شوخی استفاده می کردند. ضمن اینکه با افزایش سن کودکان، نمره های آن ها در مقیاس محتوای هیجانی، خودانگاره، و کاربرد شوخی افزایش می یافت.