زندگی خوابگاهی

بنا بر نظریه دورکهایم، هرچه احساس نزدیکی و پیوند فرد با گروهش (برای مثال خانواده ) قوی ترباشد، احتمال به خطر افتادن سلامتی فرد کاهش می یابد و بر عکس حتی ممکن است در چنین شرایطی فرد سلامت خود رابه خاطر دیگران به-خطر اندازد. برکمن و سیم (1979) برکمن (1984) و سیم (1979) به عنوان نظریه پردازان ایده تاثیر حمایت اجتماعی بر سلامتی بر این نظر هستند که هرچه یگانگی فرد با اطرافیانش بیش تر باشد، حمایت اجتماعی بیش تری از او صورت می-گیرد و به همین دلیل فردکم تر در معرض بیماری قرار می گیرد. این مقاله با توجه نظریات این دانشمندانبه بررسی تاثیر پیوند قوی و حمایت عاطفی بر سلامت عمومی دانش آموزان خوابگاهی می پردازد و برای رسیدن به اهداف پژوهشی خود این نظریات را در قالب نظریه انسجام اجتماعی دورکهایم و مدل تاثیر مستقیم در قالب مدل برکمن- سیم مورد استفاده قرارداده است. این تحقیق با روش پیمایشی و با کمک ابزار پرسش نامه در بین دانش آموزان خوابگاهی در منطقه سردشت دزفول در پاییز 89 صورت گرفته است. از آنجایی که تعداد افراد جامعه آماری اندک بود از روش سرشماری استفاده شده است. در این تحقیق سعی بر آن بوده است که نشان داده شود زندگی خوابگاهی به عنوان سبکی از زندگی که در آن دانش آموزان از حمایت عاطفی و پیوند قوی کمتری برخوردارند چه رابطه ای با میزان برخورداری از سلامت عمومی افراد دارد. نتایج نشان داده است که میانگین برخورداری از سلامت عمومی در بین دانش آموزان خوابگاهی در منطقه مورد مطالعه 57نمره از 84 نمرهاست. همچنین نتایج، رابطه مستقیم و مثبت بین پیوندی قوی و حمایت عاطفی با سلامت عمومی را نشان می دهد. میزان ضریب همبستگی بین پیوند قوی و سلامت عمومی 438/0 بود که در سطح 01/0 درصد معنادار بود. میزان ضریب همبستگی بین حمایت عاطفی و سلامت عمومی 219/0بود که در سطح 01/0درصد معنادار بود.

یکی از قسمت های مهم زندگی دانشجویی، زندگی خوابگاهی است. با توجه به اینکه معتبرترین دانشگاه های ایران در شهر تهران متمرکز شده است، داوطلبان تلاش دارند تا پای خود را به دانشگاه های تهران باز کنند و با اقامت در خوابگاه های دانشگاهی فصل جدیدی از زندگی را آغاز کنند. در این پژوهش با رویکرد کیفی سعی در درک چالش ها و سختی های زندگی خوابگاهی در خوابگاه های دخترانه را داریم. کوشیده ایم که بدانیم دانشجویان دختری که در دانشگاه های تهران مشغول به تحصیل هستند با چه مشکلاتی دست و پنچه نرم می کنند. سبک زندگی خوابگاهی برای دختران مختصات و قوانینی دارد که سیاست های دانشگاه در آن دخیل است. در این فرصت با رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمونی و با ابزار مصاحبه نیمه ساخت یافته و عمیق با 12 دانشجوی 21 تا 41 ساله سعی در درک مشکلات و دغدغه های آن ها داشتیم. از تحلیل مصاحبه ها ده مقوله اصلی استخراج شد که از میان آن ها می توان به زوال حریم خصوصی، تنگنای فراغت، فقدان عاملیت انتخاب، بازتولید نقش های جنسیتی، قانون به مثابه دال اعظم و ... اشاره کرد.

تحقیق حاضر باهدف بررسی مشکلات اجتماعی دانشجویان دختر با توجه به سبک زندگی خوابگاهی و مقایسه آن با رخداد آسیب در شرایط زندگی به همراه خانواده در سال 1397 انجام گرفته است. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش تحلیل داده با کدگذاری نظری مبتنی بر نظریه زمینه ای است. نمونه آماری آن شامل 14 دانشجوی دختر ساکن در خوابگاه های دانشجویی دانشگاه حکیم سبزواری بوده که به شیوه نمونه گیری گلوله برفی هدفمند انتخاب شدند. به موازات نمونه گیری، تحلیل داده ها در بخش کیفی از همان نمونه اول آغاز شد و جمع آوری داده تا جایی ادامه یافت که اشباع نظری در خصوص سؤالات تحقیق حاصل گردید. داده های پژوهش حاضر از طریق مصاحبه های عمیق فردی و نیمه ساختاریافته جمع آوری گردیدند که برای ارزیابی روایی، دقت و پایایی این داده ها از معیار مقبولیت و همسانی استفاده شده است. مطابق یافته های پژوهش، 8 مقوله: برچسب های اجتماعی در محل زندگی، هنجارهای کنترلی خانواده، محدودیت های محیطی، عدم استقلال و نداشتن آزادی عمل، تناقض سنت ها باارزش های جامعه امروزی، تضاد عقاید با اعضای خانواده، فاصله گیری از خود واقعی، طبیعی شدن آسیب های اجتماعی به عنوان مشکلات زندگی خوابگاهی جمع بندی شد. مفاهیم استخراج شده نشان می دهد که سبک زندگی خوابگاهی پیامدهای مثبتی در ابعاد فردی برای این دانشجویان دختر به همراه داشته است ازجمله: افزایش استقلال فردی در زندگی خوابگاهی، مدیریت هزینه های اقتصادی، بالا رفتن قدرت درک و مدارا، بهبود تعاملات اجتماعی. مقوله هسته ای پژوهش مدیریت خود در شرایط متناقض است. به طورکلی نتایج تحقیق بیان گر این است که آزادی و استقلال عمل افراد در زندگی خوابگاهی بیشتر از زمانی است که به همراه خانواده زندگی می کنند و اکثر دانشجویان علی رغم وجود مشکلات زندگی خوابگاهی، این سبک زندگی را بر زندگی به همراه خانواده ترجیح می دهند.

با در نظر گرفتن اینکه اهمیت خوابگاه در محدوده وظایف اجتماعی تعلیم و تربیت است، و دانشجویان بسیاری از وقت خود را خارج از کلاس درس و در محل اقامت خود، یعنی خوابگاه های دانشجویی می گذرانند، این موقعیت می تواند به یکی از بهترین پتانسیل ها برای بهره وری تبدیل شود. با تکیه بر آیات و روایات اسلامی، می توان به منابع متعدد و صحیحی برای گذراندن اوقات فراغت دست یافت، که برای هم فرد و هم جامعه نیز مؤثر و مفید باشد. از جمله راه های گذراندن اوقات فراغت با توجه به منابع اسلامی و آیات و روایات قرآنی و همسو با مدیریت وقت در دانشجویان، عبادت خداوند، خواندن کتاب، ورزش، گردشگری، فعالیت سیاسی و مباحثه و گفت وگو است. بدین ترتیب، دانشجویان به ویژه دانشجویان خوابگاهی، از نظر نحوه زندگی، گذراندن وقت و شرایط گذراندن زمان، نسبت به بقیه متفاوت هستند. بنابراین، با تکیه بر این اصول و توجه به نوع و نحوه زندگی دانشجویان خوابگاهی، به عنوان نیروهای بالقوه برای رشد و تعالی جامعه، می توان با مدیریت صحیح وقت و اوقات فراغت در آن ها، به پیشرفت و تعالی جامعه کمک کرد.

مقدمه: هدف پژوهش حاضر واکاوی و مطالعه ی تجارب و ادراکات، نیازها و چگونگی گذران اوقات فراغت دانشجویان دختر در خوابگاه دانشگاه یزد است. روش: رویکرد پژوهش حاضر، کیفی بوده و از نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. مشارکت کنندگان در این پژوهش، 12 دانشجوی دختر مقطع کارشناسی دانشگاه یزد بودند که اطلاعات آن ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری و داده ها با استفاده از روش تحلیل تماتیک تجزیه وتحلیل شده است. یافته ها: بر اساس نتایج، 17 مضمون اصلی و 112 مضمون فرعی شناسایی شدند. تجارب و ادراکات مثبت دانشجویان از گذران اوقات فراغت شامل 4 مضمون اصلی: افزایش سرمایه اجتماعی، ارتقاء ویژگی های روان شناختی و تمرین اخلاق، خودباوری و شکوفایی فردی، کسب مهارت و شناخت توانمندی ها بوده است. در واکاوی تجارب و ادراکات منفی اوقات فراغت دانشجویان نیز 4 مضمون اصلی شامل: تفاوت های فرهنگی و روابط تنش زا، نداشتن مهارت های ارتباطی، شرایط سخت و ناآرام محیطی و روانی خوابگاه، ناهنجاری های اخلاقی شناسایی شده است. در مطالعه نیازهای گذران اوقات فراغت 4 مضمون اصلی شامل: اصلاحات فرهنگی - اجتماعی، نبود خدمات و تجهیزات، برنامه ریزی تعاملی و هوشمندانه، آموزش و اشتغال آفرینی به دست آمده است. در مطالعه روش گذران اوقات فراغت 5 مضمون اصلی شامل: آموزش و یادگیری، تفریح و سرگرمی، فعالیت های هنری - مهارتی، فعالیت های فکری - ورزشی، فعالیت های فرهنگی - اجتماعی به دست آمد.