توسعه جنسیتی

این مقاله در پی آن است که وضعیت آموزشی زنان را با ابعاد گوناگون توسعه در حوزه توسعه انسانی و توسعه جنسیتی و در ارتباط با شاخص های بهداشتی، اقتصادی و سیاسی تحلیل و از طریق مطالعه تطبیقی میان کشورهایی با درجات متفاوت از حیث توسعه یافتگی، روندهای آموزشی در این کشورها را مطالعه نماید. در این مطالعه با استفاده از روی کرد روش شناسی تلفیقی از روش کتابخانه ای و تحلیل ثانویه و از داده های بانک جهانی و گزارش های توسعه انسانی (سال 2006) برای پاسخ به سوالات پژوهشی و آزمون فرضیه های اصلی مقاله استفاده خواهیم کرد. یافته های این مطالعه نشان می دهد که آموزش زنان نه تنها نقشی مهم در توسعه انسانی دارد، بلکه توسعه جنسیتی را نیز بهبود می بخشد به طوری که توان مندسازی زنان عمدتا به لحاظ آموزشی و بهداشتی بوده و موقعیت زنان بر حسب مشارکت اقتصادی و سیاسی در میان کشورها یا در سطح بین المللی، در خلال سال های 1996 تا 2006 تغییرات مهمی نداشته است. هم چنین در تمامی کشورهای مورد مطالعه، شاخص های آموزشی مربوط به زنان همبستگی بالایی با شاخص های بهداشتی نشان می دهند در حالی که همبستگی آموزش زنان با شاخص های اقتصادی و سیاسی - به ویژه در میان کشورهای کمتر توسعه یافته - ضعیف تر بوده است.

مشارکت و نقش زنان در زمینه های گوناگون، یکی از شاخص های توسعه در هر کشوری است. آمارهای موجود گویای آن است که امروز زنان ایران در جایگاه و منزلتی دوگانه قرار دارند. از نظر شاخص های بهداشتی - آموزشی زنان ایران در موقعیتی به مراتب بهتر از اکثر کشورهای منطقه قرار دارند، اما از نظر حضور در بازار کار و سهم درآمدی، در میان کشورهای در حال توسعه رتبه بسیار پایینی دارند. در عین حال، وضعیت استان های گوناگون در داخل کشور نیز بسیار متفاوت است. لرستان یکی از استان های کمتر توسعه یافته است، بویژه شاخص توسعه جنسیتی آن پایین است و علی رغم مواهب طبیعی بسیار، برخورداری های توسعه ای کمتری دارد. روش تحقیق این بررسی، تحلیل داده های ثانویه است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تاکسونومی عددی و تهیه ماتریس داده های اقتصادی- اجتماعی برای تعیین نمره توسعه یافتگی زنان و نابرابری های جنسیتی و تفاوت میان وضعیت زنان در شهرستان ها (رتبه هر شهرستان)، استفاده شده است. یافته ها نشان می دهند که در شاخص بهداشت، شهرستان های الیگودرز، بروجرد و خرم آباد در طبقه توسعه یافته، شهرستان های دورود و ازنا در طبقه نسبتاً توسعه یافته، شهرستان های کوهدشت، پلدختر و سلسله در طبقه نسبتاً محروم و شهرستان دلفان در طبقه محروم قرار دارد. در شاخص فرهنگی- آموزشی زنان نیز شهرستان های بروجرد و خرم آباد در طبقه توسعه یافته، و پلدختر و دورود در طبقه نسبتاً توسعه یافته، کوهدشت، سلسله و ازنا در طبقه نسبتاً محروم و شهرستان های الیگودرز و دلفان در طبقه محروم قرار دارند. در شاخص زیربنایی، شهرستان های خرم آباد و بروجرد در طبقه توسعه یافته، شهرستان های الیگودرز و دورود در طبقه نسبتاً توسعه یافته، شهرستان های سلسله، کوهدشت و ازنا در طبقه نسبتاً محروم و شهرستان های پلدختر و دلفان در طبقه محروم قرار دارند.