درس عربی

افت تحصیلی دانش آموزان در درس عربی و بی رغبتی آن‌ها به این درس یکی از مشکلات نظام آموزش و پرورش است. اهمیت این مساله در آن است که آشنایی با زبان عربی برای برقراری ارتباط با متون دینی و میراث علمی و ادبی ایران لازم است. بررسی 400 دانش آموز دبیرستانی در مناطق آموزش و پرورش مشهد که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده اند، نشان می دهد که مهم‌ترین عوامل مؤثر بر گرایش دانش آموزان به زبان عربی عبارتند از « میزان‌ جذابیت‌ درس‌ عربی‌»، « میزان‌ اطلاع‌ و موافقت‌ دانش‌آموز با دلایل‌ مفید بودن‌ درس‌ عربی‌»، « میزان‌ اطلاع‌ و موافقت‌ دانش‌آموز با دلایل‌ بی‌فایده‌ بودن‌ درس‌ عربی‌»، « میزان‌ مذهبی‌ بودن‌ سیاسی‌ دانش‌آموز»، « میزان‌ اطلاع‌ دانش‌آموز از راه‌های‌ یادگیری‌ دقیق‌ و سریع‌ درس‌ عربی‌» که با توجه به آن ها این پیشنهادات زیر ارایه شده است: ایجاد تغییرات در شیوه تدریس معلمان و تاکید آنان بر فعالیت‌های کلاسی دانش آموزان با استفاده از تشویق‌ها، ایجاد تغییراتی در کتب درسی و اختصاص چند صفحه از کتاب به بیان فواید درس عربی و رد مستدل دلایل بی‌فایده بودن آن، همچنین ارایه شیوه ‌ها و مثال‌هایی برای انجام فعالیت‌هایی که بتواند به یادگیری دانش آموزان کمک کند.

هدف از این پژوهش، بررسی «تأثیر استفاده از روش آموزش چندرسانه ای و سخنرانی بر میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی(انگیزش درونی و بیرونی) دانش آموزان مراکز آموزش از راه دور شهر تهران در درس عربی(3)» بوده است. فرض اصلی پژوهش بر این باور متکی است که بین تأثیر بکارگیری روش آموزش چندرسانه ای و سخنرانی بر انگیزش پیشرفت تحصیلی (درونی و بیرونی) درس عربی(3) دانش آموزان دختر پایه سوّم رشته علوم انسانی مراکز آموزش از راه دور شهر تهران در سال تحصیلی 89-1388 تفاوت وجود دارد. این پژوهش به لحاظ ماهیت، موضوع، اهداف و فرضیه های آن از نوع کاربردی است و در زمره طرح های آزمایشی قرار دارد. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر پایه سوم رشته علوم انسانی مراکز آموزش از راه دور شهر تهران که در سال تحصیلی 89-1388 مشغول به تحصیل بودند، تشکیل می دادند. جهت انتخاب نمونه مورد نظر، از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده است. حجم نمونه جمعا ً30 نفر بود که به صورت تصادفی به دو گروه 15 نفره تقسیم شدند، سپس یک گروه با روش آموزش چندرسانه ای و گروه دیگر با روش آموزش سخنرانی آموزش دیدند. با انجام پیش آزمون مشخص شد که بین دو گروه آزمایش (1) و (2) در میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی درس عربی(3) تفاوت معنی داری وجود ندارد. سپس انگیزش پیشرفت تحصیلی(انگیزش درونی و بیرونی) دو گروه به واسطه آزمون ورلند(1991) مورد اندازه گیری و داده های حاصله با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس به کمک نرم افزار SPSS18 و Excell مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشانگر آن بوده است که بین میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی این دو گروه تفاوت معنی داری وجود نداشت. پس از مشاهده عدم تفاوت بین میزان انگیزش پیشرفت تحصیلی در دو گروه آزمودنی، میزان انگیزش درونی و بیرونی دو گروه آزمودنی، با استفاده از آزمون t مستقل و تفاوت در میزان خرده مقیاس های آزمون انگیزش پیشرفت تحصیلی با استفاده از تحلیل واریانس چند متغیره (Manova) محاسبه و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصله حاکی از آن بود که بین دو گروه در میزان انگیزش درونی تفاوت معنی داری وجود نداشت، امّا در میزان 2خرده مقیاس انگیزش درونی برای انجام کار (پیشرفت) و انگیزش درونی برای فهمیدن تفاوت معنی داری وجود داشت، در حالی که بین دو گروه در میزان مقیاس انگیزش درونی برای تجربه تحریک تفاوت معنی داری مشاهده نشد. همچنین بین دو گروه در میزان انگیزش بیرونی و 2 خرده مقیاس آن، تنظیم بیرونی و انگیزش درونی شده تفاوت معنی داری مشاهده نشد، این در حالی بود که بین دو گروه در میزان 2 خرده مقیاس دیگر انگیزش بیرونی یعنی، تنظیم همانند سازی شده و سازه بی انگیزگی تفاوت معنی داری وجود داشت.

مدیریت کلاس به سبک بازی وسرگرمی گامی نوین جهت افزایش انگیزه دردرس عربی ملیحه مقبلی نیشابور چکیده: ایجاد موقعیت های یادگیری تعاملی(بازی، سرگرمی،تعامل)، یکی ازروش های مطلوب درکلاس داری به شمار می آید. این محیط ها شامل موقعیت هایی هستند که در آن ها دانش آموزان به جای اینکه فراگیران اطلاعات آموزشی باشند، خود به طور مستقیم در فرایند یادگیری-یاددهی شرکت فعالانه دارند.یکی ازموقعیت های تعاملی بین شاگرد و معلم، «بازی های آموزشی» است که در بطن خود، دارای هدف آموزشی می باشند. مدیریت کلاس درس به نحوی که دانش آموزان نیز در آن دخالت داشته و افزایش یادگیری وکاهش استرس، یکی از هدف های آن است، به جای آن که فقط تدریس معلم محور وبه سبک سنتی مدنظر باشد، می تواند شور و شوق یادگیری را در آنان تقویت کند.مقاله حاضر، ضمن ارائه بازی های آموزشی، به تأثیر این بازی ها در یادگیری ومعرفی آنها به عنوان معیاری موثرونشاط برانگیز برای مدیریت کلاس به سبک نوین پرداخته است. کلیدواژه ها: مدیریت کلاس،تدریس موثر،بازی وسرگرمی،درس عربی.

امروزه از آموزش و یادگیری به عنوان یک فرآیند منظم یاد می شود که به موجب آن لازم است علاوه بر تقویت مهارت ها و نگرش های دانش آموزان، از شیوه های جذاب و فعال، تدریس موثر و کارآمد استفاده کرد. موفقیت در این زمینه، نیاز به امکانات از قبل آماده شده دارد که بر اساس شناخت از فراگیران و برنامه ریزی برای ایجاد ارتباط بهتر در ظاهر و رفتار همانند استفاده از زیبائی های مناسب، مهارت فن بیان، خوش رفتاری، سخت گیری نکردن و ندادن تکالیف سخت، شاداب سازی کلاس از یک سو و از سوی دیگر بکارگیری روش های جذاب و فعال متناسب با درس مثل؛ استفاده از برنامه ریزی و طراحی آموزش مناسب، انگیزه سازی، ایجاد جو مطلوب و ارتباط موثر و پاسخگویی به نیازهای ویژه دانش آموزان، استفاده از فن آوری های نوین، تقویت مهارت استنباط، تقویت مهارت های تفکر، خوب گوش دادن، خوب خواندن، خوب سوال کردن، بارش مغزی، روش اکتشافی (مکاشفه ای)، روش مسأله ای، واحدها و بازی و ... با اجرایی متناسب با درس و از جمله درس عربی دارد که نگارنده با تجزیه و تحلیل مختصری،به این نتیجه رسید که با استفاده از شیوه های فوق می توان دانش آموزان کنجکاو را مشتاق دانش نمود و راه را برای یادگیری پایدار، آسان نمود به ویژه اگر در استفاده از این روش ها، خلاقیت و بازی چاشنی کار قرار گیرد.کلید واژه ها: روش های جذاب، فعال، تدریس، یادگیری، درس عربی

آموزش زبان عربی در مدارس به دلایل فرهنگی، سیاسی و نوع نگاه خانواده ها و دانش آموزان از چند دهه پیش تاکنون نسبت به سایر دروس با چالش بیشتری مواجه بوده است. بررسی نگرش دانش آموزان به یادگیری این زبان، گام مؤثری در سیاستگذاری و تألیف کتاب های آموزشی خواهد بود. این پژوهش با روش توصیفی پیماشی به بررسی نگرش دانش آموزان رشته های ادبیات و علوم انسانی، علوم تجربی و علوم ریاضی کلاس دوازدهم شهر کرمان نسبت به یادگیری زبان عربی می پردازد. در این بررسی تفاوت نگرش های دانش آموزان سه رشته انسانی، تجربی و ریاضی وهمچنین تفاوت نگرش دانش آموزان دختر و پسر نسبت به یادگیری زبان عربی بررسی شد. نمونه این پژوهش 337 نفر از دانش آموزان پسر و دختر کلاس دوازدهم شهر کرمان هستند. نتایج پژوهش نشان می دهد که نگرش بیشتر دانش آموزان سه رشته علوم انسانی، تجربی و ریاضی در سه متغیر علاقه به یادگیری زبان عربی، اهمیت درس عربی در بین سایر دروس و محتوای درس عربی منفی است با این وجود دانش آموزان ریاضی علاقه بیشتری به یادگیری زبان عربی نسبت به دانش آموزان دیگر دارند. از نظر تفاوت بین دانش آموزان دختر و پسر، تفاوت معناداری بین نظرات دو گروه وجود نداشت.

درس عربی یکی از درس های اصلی رشته علوم انسانی و نیز از دروسی است که در سایر رشته های درسیِ مدارس ایران تدریس می شود. این درس نقشی تأثیرگذار در کنکور سراسری دارد امّا متأسفانه دانش آموزان در این درس، ضعف هایی دارند که سبب بی انگیزگی و کاهش علاقه آن ها نسبت به این درس شده است. پژوهش حاضر کوشیده است تا با استفاده از روش کمّی- توصیفی و با استفاده از ابزار پرسشنامه، به بررسی علل ضعف دانش آموزان مقطع متوسطه دوم ناحیه سه شهرستان قم از دیدگاه معلمان عربی بپردازد. این پرسشنامه محقق ساخته دارای 23 سؤال (دو سؤال جانبی و 21 سؤال اصلی) و 5 گویه است. بدین منظور و به جهت هدفمند ساختن تحقیق، ناحیه 3 شهرستان قم به عنوان نمونه مورد پژوهش انتخاب شد. دبیران مقطع متوسطه در این ناحیه، 43 نفر بودند که همگی سابقه تدریس در مقطع دوم متوسطه را داشته اند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که اکثر دبیران معتقدند که دانش آموزان فقط به حفظ دروس اکتفا کرده و تلاشی برای درک و فهم عمیق درس ندارند. همچنین تعدد دانش آموزان در یک کلاس و کمبود ساعات تدریس، فرصت هرگونه ارتباط و فعالیت خلاقانه را از دبیر عربی می گیرد. عدم آگاهیِ دانش آموزان از اهداف عمومی درس عربی نیز یکی دیگر از علل ضعف آن ها معرفی شده است.

هدف پژوهش حاضر تأثیر آموزش تلفیقی بر خوپنداره و اشتیاق تحصیلی دانش آموزان در درس عربی بود. روش پژوهش حاضر شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون و پس آزمون با دو گروه بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانش آموزان مقطع متوسطه دوم شهر کنگاور بود که با روش نمونه گیری خوشه ای 40 دانش آموز به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شده بودند. ابزار پژوهش شامل پرسش نامه های خودپنداره (SCQ) کارزل راجرز و اشتیاق تحصیلی شافلی و همکاران (2005) بود که پایایی پرسش نامه ها با استفاده از آلفای کرنباخ به ترتیب  79/0 و 75/0 به دست آمد و روایی آن ها نیز با کمک اساتید روان شناسی و مختصصین حوزه علوم تربیتی و روان شناسی مورد بررسی قرار گرفت و پس از بررسی های لازم مورد تأیید قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار تحلیل آماری spss ورژن 24 در بخش تحلیل توصیفی (واریانس، انحراف معیار، چولگی و کشیدگی) و استنباطی (تحلیل کواریانس یک متغیره) استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که آموزش تلفیقی تأثیر معناداری بر خودپنداره و اشتیاق تحصیلی و مؤلفه های آن ها در دانش آموزان داشته است(01/0>p). همچنین نتایج پژوهش نشان داد روش آموزش تلفیقی سبب افزایش خودپنداره و اشتیاق تحصیلی دانش آموزان شد. بدین ترتیب پیشنهاد می شود که در جهت افزایش استفاده از روش آموزش تلفیقی به منظور بهبود سایر عوامل روان شناختی دانش آموزان برنامه ریزی گردد.

هدف: هدف این مطالعه بررسی تأثیر رویکرد تماتیک در آموزش درس عربی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر پایه نهم بود. این مطالعه به دنبال تعیین این موضوع بود که آیا آموزش با رویکرد تماتیک به طور معناداری پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس عربی را افزایش می دهد. روش شناسی: این پژوهش کاربردی از یک طرح شبه آزمایشی با ارزیابی های پیش آزمون و پس آزمون و شامل گروه های کنترل و آزمایش استفاده کرد. جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان دختر پایه نهم دبیرستان حافظ در سال تحصیلی 1401-1400 بود. دو کلاس به صورت تصادفی به عنوان نمونه های در دسترس انتخاب شدند که یک کلاس به گروه آزمایش و کلاس دیگر به گروه کنترل اختصاص یافت. حجم نمونه شامل 55 دانش آموز بود که 27 نفر در گروه آزمایش و 28 نفر در گروه کنترل قرار داشتند. داده ها با استفاده از یک پرسشنامه محقق ساخته مربوط به دروس پنجم و ششم کتاب عربی جمع آوری شد. روایی پرسشنامه توسط پنج نفر از مدرسان عربی و سه نفر از اساتید زبان عربی تأیید شد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS24 و آزمون کواریانس (ANCOVA) برای بررسی تأثیر رویکرد تماتیک بر پیشرفت تحصیلی انجام شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که پیشرفت تحصیلی دانش آموزانی که با استفاده از رویکرد تماتیک آموزش دیده بودند، به طور معناداری افزایش یافته است. نمرات پس آزمون گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل افزایش قابل توجهی را نشان داد. نتایج آزمون کواریانس نشان داد که روش تدریس تماتیک تأثیر معناداری بر پیشرفت تحصیلی دارد. اثر پیش آزمون با مجموع مربعات 241.26 (F = 3.71، p = 0.001، ضریب اتا = 0.318) و اثر بین گروهی با مجموع مربعات 2.67 (F = 21.52، p = 0.001، ضریب اتا = 0.384) تأثیر معناداری را نشان دادند. بحث و نتیجه گیری: این مطالعه نتیجه گیری کرد که رویکرد تماتیک در آموزش درس عربی تأثیر مثبت و معناداری بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد. این روش به دانش آموزان کمک می کند تا اطلاعات را به صورت معنادار و کاربردی درک و حفظ کنند و انگیزه و نگرش آن ها نسبت به یادگیری را افزایش می دهد. نتایج نشان می دهد که استفاده از رویکردهای تماتیک در برنامه های آموزشی می تواند کیفیت آموزش و نتایج یادگیری دانش آموزان را بهبود بخشد.