یادگیری زایشی

الگوی طراحی یادگیری زایشی براساس نظریه یادگیری زایشی ویت راک (1974) تدوین شده است و تأکید بر نقش فعال یادگیرنده در جریان یادگیری با استفاده از خلق رابطه ها و معناها دارد. در این پژوهش سؤال تحقیق عبارت بود از: آیا یادگیرنده های آموزش دیده با استفاده از الگوی طراحی یادگیری زایشی عملکرد بهتری نسبت به یادگیرنده های آموزش دیده با الگوی طراحی به روش متعارف در آزمون پیشرفت تحصیلی در درس علوم تجربی دارند؟ فرضیه این تحقیق هم عبارت بود از: دانش آموزان آموزش دیده با الگوی طراحی یادگیری زایشی عملکرد بهتری نسبت به دانش آموزان آموزش دیده با الگوی طراحی به روش متعارف در آزمون پیشرفت تحصیلی در درس علوم تجربی دارند. جامعه آماری در این پژوهش کلیه مدارس دوم راهنمایی دخترانه شهر کلاردشت بود و گرو ه های نمونه نیز دو کلاس با حجم 50 نفر بودند (26 نفر گروه آزمایش و 24 نفر گروه کنترل) که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شدند. نتایج پژوهش بیانگر تأیید فرضیه پژوهش بود.

هدف این پژوهش تدوین برنامه آموزش زایشی مبتنی بر مؤلفه های یادگیری زایشی به منظور افزایش خودنظم جویی است. بدین منظور از طریق تحلیل محتوای کیفی به شیوه استقرایی، مؤلفه های یادگیری زایشی استخراج و ترتیب و تقدم فعالیت های آموزشی مشخص و سپس با استفاده از ماتریس مضامین راهکارهایی برای بهبود خودنظم جویی استخراج شد. جامعه آماری این پژوهش برای تدوین برنامه آموزشی، شامل همه کتاب ها و مقالات پژوهشی و مروری، پایان نامه ها و منابع مرتبط با یادگیری زایشی از سال 1974 تا 2017 بود. نمونه آماری برای تعیین مؤلفه های این برنامه 47 مقاله و یک پایان نامه بود، که به صورت هدفمند انتخاب و تحلیل شد. برای رواسازی برنامه، 20 نفر از متخصصان روان شناسی تربیتی و تکنولوژی آموزشی به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج این بررسی به شناسایی 14 مقوله اصلی منجر شد، شامل: توجه، انگیزش، معلم، دانش پیشین، فرصت های یادگیری، ادراک دانش آموز، یادگیرنده فعال، زایش و خلق معنا، ارزشیابی، محتوا، تحلیل، دستورالعمل، محیط آموزشی و یادگیری مشارکتی؛ سپس، بر اساس این مقوله ها، طرح و برنامه مورد نظر با بخش های زیر تدوین شد: شناخت و تحلیل یادگیرنده، تهیه دستورالعمل، درگیرسازی یادگیرنده، فعال سازی دانش پیشین، تدوین محتوای آموزشی، ایجاد فرصت های یادگیری، تسهیل گری و تکیه گاه سازی، یادگیری مشارکتی، زایش و خلق معنا و ارزشیابی. در نهایت با استفاده از ماتریس مضامین برای هر یک از بخش ها راهکارهایی استخراج شد.

گسترش مطالعات و پژوهش ها در زمینه ی یادگیری و استراتژی های آموزشی سبب شده تا محیط های یاد گیری جایگزین محیط های آموزشی شوند. در این مقاله الگویی برای طراحی یادگیری مبتنی بر یادگیری زایشی ارائه شده است این الگو بر نقش فعال یادگیرنده در جریان یادگیری با استفاده از خلق رابطه ها و معناها تاکید داردو دارای مراحل زیر می باشد: تجزیه و تحلیل ، تدارک مولفه ها ، بیان مفهوم و بافت آن یا ارائه موضوع ، بیان پیش نیازها ، تولید معنا و رابطه ها ، انتقال یادگیری ، ارزشیابی ، منابع و ابزارهای کسب اطلاعات ، تسهیل گری و پشتیبانی و در نهایت تولید دانش که به عنوان درک عمیق یادگیرنده از موضوع است.

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامه آموزشی مبتنی بر نظریه یادگیری زایشی بر استدلال ریاضی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان در سال تحصیلی 1402-1401 بود.روش: نوع پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جهت حذف اثر مداخله گر، با روش نمونه گیری در دسترس، دو کلاس 30 نفره، که توسط یک دبیر ریاضی آموزش می دیدند، انتخاب و به شیوه کاملا تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. طی 8 جلسه 40 دقیقه ای به گروه آزمایش محتوای درس ریاضی به روش آموزش مبتنی بر نظریه یادگیری زایشی، و به گروه کنترل همان محتوا در قالب کتاب درسی و با روش تدریس معمول ارائه گردید. دانش آموزان در هر دو گروه، قبل و بعد از آموزش، به پرسش نامه استدلال ریاضی رضایی (1394) و پرسش نامه عملکرد تحصیلی فام و تیلور (1999) پاسخ دادند. تجزیه و تحلیل داده ها با آمارتوصیفی و استنباطی از جمله میانگین، انحراف استاندارد و تحلیل کوواریانس، با استفاده از نرم افزار SPSS-26 انجام شد. نتیجه: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که میزان استدلال ریاضی و مولفه های عملکرد تحصیلی(خودکارآمدی، برنامه ریزی و انگیزش)، در دانش آموزانی که با روش آموزش مبتنی بر نظریه یادگیری زایشی آموزش دیده اند نسبت به دانش آموزانی که با روش معمول آموزش دیده اند، بیشتر است، در حالی که میزان مولفه های تاثیرات هیجانی و فقدان کنترل در گروه آزمایش در موقعیت پس آزمون نسبت به پیش آزمون کاهش یافته است. مهم ترین نتیجه این پژوهش، مؤثر بودن روش تدریس مبتنی بر یادگیری زایشی بر استدلال ریاضی و تا حدی بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان می باشد.