شجاعت اخلاقی

این مقاله سعدی را دارای شجاعت اخلاقی میداند و این امر را با استناد به آثارش بررسی میکند. شجاعت اخلاقی سعدی در تمام آثارش دیده میشود ولی در قصاید او به شدت جلوه پیدا میکند. سعدی در قصاید با شجاعت به پادشاهان درس اخلاقی میدهد و آنها را نصیحت و راهنمایی میکند و تنها پادشاهان نیستند که مورد توجه سعدی هستند بلکه او از قاضیان نادرست، زاهدان ریاکار، وزیران شریک بیدادگریهای سلطانی هم انتقاد کرده است.

زمینه و هدف: پرستاران تحت تأثیر عوامل فشارزای متعددی هستند که عوامل معنوی می تواند بر کیفیت زندگی کاری آن ها تأثیر بگذارد. هدف از انجام این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش خودمراقبتی معنوی بر خودشفقت ورزی و شجاعت اخلاقی پرستاران بود. مواد و روش ها: تحقیق حاضر به لحاظ هدف کاربردی و ازنظر روش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه پرستاران شاغل در بیمارستان پاستور نو تهران در پاییز ۱۳۹۸ تشکیل می دادند. از بین پرستاران شاغل در بیمارستان پاستور نو، ۳۰ نفر که معیارهای ورود به پژوهش را دارا بودند، به روش در دسترس انتخاب شده و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه ۱۵ نفر) جایگزین شدند. ابتدا افراد هر دو گروه آزمایش و کنترل، پرسشنامه های خودشفقت ورزی نف و شجاعت اخلاقی سکرکا را به عنوان پیش آزمون تکمیل کردند. سپس گروه آزمایش، تحت آموزش خودمراقبتی معنوی قرار گرفتند ولی گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای را دریافت نکردند. بعد از پایان دوره، مجدداً افراد هر دو گروه آزمایش و کنترل، همان پرسشنامه ها را به عنوان پس آزمون تکمیل کردند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۲۳ و توسط آزمون آماری تحلیل کوواریانس تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد که میزان خودشفقت ورزی و شجاعت اخلاقی گروه آزمایش، در مقایسه با گروه کنترل، به طور معناداری افزایش یافته است (۰۵/۰>p). نتیجه گیری: با توجه به یافته های به دست آمده می توان گفت آموزش خودمراقبتی معنوی با کنترل افکار و هیجانات منفی و تقویت احساس تعهد به شغل، ارزش های دینی و نوع دوستی باعث می شود که خودشفقت ورزی و شجاعت اخلاقی در پرستاران را افزایش یابد این امر علاوه بر پرستاران برای سلامت بیماران نیز مفید است.

هدف این پژوهش ساخت و اعتباریابی مقیاس شجاعت براساس منابع اسلامی است. این تحقیق ازلحاظ رویکرد روشی، آمیخته (کیفی و کمّی) است. بدین منظور از دو روش تحلیل مفهومی محتوایی و زمینه یابی استفاده شده است. در روش تحلیل مفهومی محتوایی با مراجعه به روایات معصومین، چهار مؤلفه (قوت، پایداری، اقدام، شناخت عقلانی) و 29 نشانه برای شجاعت استخراج شد. در مرحله بعد مؤلفه ها و نشانه ها به همراه مستندات آن در اختیار کارشناسان قرار گرفت و بعد از اعمال نظر آن ها، برای موارد تأییدشده گویه هایی طراحی شد. در مرحله آخر، بعد از نظرخواهی از کارشناسان درباره مناسب بودن یا نبودن گویه ها و ضرورت یا عدم ضرورت هر یک از گویه ها، مقیاسی با 45 گویه تأییدشده آماده شد. در مرحله پیمایشی، مقیاس آماده شده، بعد از اجرای مقدماتی بر روی 50 نمونه و انجام تحلیل های آماری روی داده ها آماده پیمایش اصلی شد. در پیمایش اصلی داده های حاصل از اجرای مقیاس بر روی 225 دانشجوی دانشگاه شهید رجایی و طلاب حوزه علمیه قم (مدرسه علمیه معصومیه، مؤسسه امام خمینی و مرکز جامع علوم اسلامی) استخراج شد و روایی و اعتبار مقیاس بررسی شد. برای بررسی روایی محتوایی از نظر کارشناسان، برای بررسی روایی ملاکی از مقیاس شجاعت اخلاقی سِکِرکا و برای بررسی روایی سازه از روش تحلیل عاملی استفاده شد. در زمینه روایی محتوایی سه مؤلفه از چهار مؤلفه اصلی شجاعت تأیید شد. همچنین، کارشناسان هر 29 نشانه شجاعت را پذیرفتند و درنهایت، از بین 87 گویه، 45 گویه برای اجرای مقیاس پذیرش شد. در ارتباط با روایی ملاکی نیز مقیاس شجاعت اسلامی با مقیاس شجاعت اخلاقی سکرکا از همبستگی مثبت و معناداری (637/0 r= ) برخوردار است. درباره روایی سازه هم سه گویه که دارای بار عاملی کمتر از 3/0 بود، حذف شد و بر روی 42 گویه باقیمانده، تحلیل عاملی صورت گرفت که بعد از انجام تحلیل عاملی، چهار عامل شناسایی شد که عبارت اند از: «جوانمردی (مروت)، ایستادگی، اقدام عقلانی و سعه صدر». نتایج نشان داد که مقیاس شجاعت براساس منابع اسلامی از روایی و اعتبار مطلوب برای فعالیت های پژوهشی برخوردار است.

یکی از مؤلفه های مهم نظام اداری هر کشور افشای فساد و سوء رفتارهای صورت گرفته در محیط کاری است. با اینکه عواملی همچون رهبری اقتدارگرا و حاکمیت فرهنگ سکوت کارکنان را به عدم افشای فساد ترغیب می کند، شجاعت اخلاقی آنان بر قصد برملا ساختن انحرافات بسیار تأثیرگذار است. هدف از این تحقیق، بررسی اثر فاصله قدرت بر قصد افشاگری کارکنان با نقش میانجی شجاعت اخلاقی است. این تحقیق از لحاظ هدف کابردی، از لحاظ نحوه گردآوری داده ها توصیفی همبستگی، و از نوع تحقیقات کمّی است. جامعه آماری تحقیق همه کارکنان شاغل در گمرک بندر شهید رجایی، به تعداد 420 نفر، بودند. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 200 نفر بود که به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ تأیید شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل سازی ساختاری و نرم افزار AMOS استفاده شد. نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد کارکنانی که به قدرت مدیران باور بیشتری دارند و آنان را در انجام دادن امور مبسوط الیه می دانند سکوت هوشمندانه را در پیش می گیرند و از صحبت کردن درباره انحرافات پرهیز می کنند. همچنین، کارکنانی که شجاعت اخلاقی بالاتری دارند، به رغم همه محدودیت ها و احتمال آسیب دیدن، خود را به افشای فساد ملزم می دانند. سرانجام اینکه شجاعت اخلاقی می تواند به رغم وجود فاصله قدرت در سازمان به قصد افشاگری کارکنان بینجامد.

زمینه و هدف : سازمان های دولتی با توجه به ماهیت و هدف خود نیازمند مدیرانی هستند که با وجود تهدید های گوناگون حتی از دست دادن برخی امتیازها باز هم به هنگام تصمیم گیری، شجاعت و اخلاق مداری خود را حفظ کنند. این پژوهش با هدف مدلسازی سنجش شجاعت اخلاقی مدیران ارشد در سازمان های دولتی ایران انجام شده است.  روش : در پژوهش توسعه ای - کاربردی حاضر، با رویکردی کیفی - کمی، ابتدا از طریق دانش موجود، شجاعت اخلاقی و مصاحبه با خبرگان، ابعاد و شاخص های اثرگذار احصاء شدند سپس با غربال آنها با روش دلفی فازی، مهم ترین شاخص ها و ابعاد انتخاب شدند و با روش ساختاری تفسیری مدلسازی انجام شد. به منظور سنجش شجاعت اخلاقی، با اقتباس از مدل سبک های رهبری بلیک و موتون و تأیید 15 تن از خبرگان به شیوه دلفی فازی مدل نهایی ارائه شد. یافته ها : در این پژوهش مدل ساختاری تفسیری از عوامل مؤثر بر شجاعت اخلاقی مدیران ارشد، همین طور مدل دو بعدی و پنج بخشی طبقه بندی مدیران بر مبنای شجاعت اخلاقی با احتساب امتیاز های کسب شده در پرسشنامه استاندارد طراحی شده در پژوهش، ارائه شد. نتایج : در سطح اول مدل ارائه شده عوامل محیطی، در سطح دوم عوامل سازمانی (اثرگذار ترین)، مدیریتی، فردی و در سطح سوم عوامل شغلی (اثرپذیرترین) قرار می گیرند. همچنین مدل نهایی طبقه بندی که بر مبنای امتیاز حاصل از پرسش نامه مدیران ارشد در یکی از 5 گروه (مدیران منجی، مدیران مرگبار، مدیران بی باک، مدیران مطیع و مدیران محافظه کار) قرار می گیرند، ارائه شد.

پژوهش حاضر با رویکرد ترکیبی اکتشافی متوالی از نوع ابزارسازی با هدف شناسایی مؤلفه ها و بررسی میزان توجه به آموزش اخلاق در مدارس ابتدایی انجام شده است. در بخش کیفی با روش استنتاجی-پدیدارشناسی، با 14 استاد و محقق حوزه آموزش اخلاق و مؤلفان کتب درسی که به صورت هدفمند و با روش زنجیره ای انتخاب شده بودند تا حد اشباع نظری، مصاحبه نیمه ساختارمند انجام شد. روایی و پایایی مصاحبه با پیاده سازی متن، بازنگری سؤالات و پاسخ ها  و تطبیق  برخی مضامین، توسط دو تحلیل گر مستقل تأیید شد.سپس هشتاد مضمون پایه وسیزده مضمون سازمان دهنده، در قالب چهار بعد (اهداف فردی، اهداف اجتماعی، روش، چالش ها و نارسایی های آموزش اخلاق)، دسته بندی شدند و پرسش نامه ای با محوریت چهار بعد اصلی برای بخش کمّی (توصیفی - پیمایشی) تحقیق تنظیم شد. روایی صوری و محتوایی پرسش نامه به تأیید ده تن از استادان دانشگاه رسید. ضریب آلفا کرانباخ به دست آمده حاکی از پایایی مطلوب پرسش نامه است. طبق نتایج کمی، دبیران، در بعد اهداف فردی، مضامین بهداشت فردی، رابطه فرد با خدا، پاکدامنی و خویشتن بانی؛ و در بعد اهداف اجتماعی، مضامین رابطه فرد با دیگر انسان ها و رابطه فرد با طبیعت را ، به صورت معناداری از میانگین مطلوب بالاتر ارزیابی کردند که نشانه توجه کافی به آنها در مقایسه با سایر مضامین است. مضامین اخلاق فردی (شجاعت، معنویت نه به معنای پرورش دینی، کرامت انسانی، انضباط شخصی و خود راهبری) و نیز برنامه درسی منسجم در قالب تحقق اهداف سطوح بالای شناختی، عاطفی و عملی نیازمند توجه و برنامه ریزی فکورانه تری هستند. رشد توانمندی معلمان در فهم شفاف تر مضامین اخلاقی و بکارگیری اثربخش آموزش اخلاق از پیشنهادات مهم این پژوهش است.

اخلاق و مبانی مرتبط با آن از دیرباز مدنظر پژوهشگران و اندیشمندان حوزه های مختلف بوده است. توجه به این مبانی با توجه به تاثیر مثبت آن بر نظام های تصمیم گیری سازمانی اهمیتی غیرقابل انکار دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش هوش معنوی و شجاعت اخلاقی در بروز رفتارهای اخلاقی بین ذی حسابان دستگاه های دولتی است. جامعه آماری کلیه ذی حسابان دستگاه های دولتی در سال 1399 می باشد که با استفاده از جدول مورگان تعداد 278 نفر به صورت آسان انتخاب شدند. برای سنجش متغیرها از پرسشنامه های استاندارد استفاده گردید و به منظور آزمون فرضیه ها از روش های تحلیل عاملی، جدول همبستگی توافقی و آزمون کای دو به کمک نرم افزارهای اس پی اس اس و لیزرل بهره گرفته شده است. نتایج نشان داد سطح بالایی از هوش معنوی در بروز رفتارهای اخلاقی با الگوی رفتاری مجاز اخلاقی رابطه معنادار دارد. بررسی یافته های پژوهش بیانگر این است که سطح پایینی از هوش معنوی در بروز رفتارهای اخلاقی با الگوی رفتارهای سازگاری اخلاقی دارای رابطه می باشد. همچنین تعیین گردید سطح بالایی از شجاعت اخلاقی در بروز رفتارهای اخلاقی با الگوی رفتار مجاز اخلاقی مرتبط است. در نهایت مشخص شد سطح پایینی از شجاعت اخلاقی موثر در بروز رفتارهای اخلاقی با الگوی رفتاری سازگاری اخلاقی می باشد.

اثربخشی مفهومی مهم و قابل توجه در ارزیابی عملکرد هر بخش یا واحدی از سازمان جهت دستیابی به اهداف با صرفِ کمترین منابع است. آوای سازمانی به عنوان یک عامل محرک یا بازدارنده در کارکردهای شغلی محسوب می شود که اگر با شناخت کافی از ویژگی های فردی و محتوای عملکردی سازمان همراه باشد، می تواند موجب اثربخشی بیشتر در عملکردهای فردی گردد. لذا، هدف این پژوهش ارزیابی الگوی اثربخشی کارکردهای شجاعت اخلاقی حسابرسان داخلی می باشد. این پژوهش از نظر روش شناسی بر مبنای نتیجه، توسعه ای است و از نظر نوع داده، پژوهش در دسته پژوهش های ترکیبی (کیفی و کمی) قرار می گیرد. به طوریکه در بخش کیفی پژوهش از طریق تحلیل های فراترکیب و دلفی تلاش گردید تا مولفه های شجاعت اخلاقی حسابرسان داخلی جهتِ ارتقای اثربخشی ابتدا مورد غربالگری نظری قرار گیرند و سپس براساسِ تحلیلِ دلفی، حدِ کفایت نظری آنان مشخص شود. در بخش کمی پژوهش نیز تلاش شد تا مولفه های تایید شده از بخش کیفی، طی فرآیندِ تحلیل مدلِ فراگیر ساختاری تفسیری، اولویت بندی شوند تا براساس آن تاثیرگذارترین مولفه های شناسایی شده مشخص شود. جامعه هدف در این پژوهش در بخش کیفی شاملِ ۱۲ نفر از متخصصان حسابداری و مدیریت مالی در سطح دانشگاهی بودند و در بخش کمی ۲۰ نفر از حسابرسان داخلی شرکت های بورس اوراق بهادار تهران بودند. نتایج نشان داد، تاثیرگذارترین عامل شجاعت اخلاقی در اثربخشی حسابرسی داخلی، ادراک مثبت؛ خودکارآمدی و منبع کنترل درونی می باشد که در سطح سوم ارزیابی ماتریسی قرار گرفته اند. این نخستین پژوهشی است که به طور مصداقی با تمرکز بر ارزیابیِ الگوی اثربخشی کارکردهای شجاعت اخلاقی حسابرسان داخلی انجام می شود.

مقدمه و هدف پژوهش : پژوهش حاضر با هدف اعتبار سنجی الگوی شجاعت اخلاقی مدیران ارشد در سازمان های دولتی انجام شده است.جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان بانک کشاورزی در استان همدان می باشد که از 597 نفر کارمند شاغل نمونه 355 نفری با روش تصادفی- طبقه ای انتخاب شده و تعداد 345 پرسشنامه مورد تحلیل قرار گرفت. روش پژوهش : در این پژوهش کاربردی با رویکرد کمی و روش پیمایشی به منظور اعتباریابی از تنها الگوی ارائه شده برای شجاعت اخلاقی مدیران ارشد در سازمان های دولتی ایران ابتدا پرسشنامه ای مقدماتی طراحی شد سپس این پرسشنامه در اختیار 15 نفر از خبرگان پژوهش قرار گرفته و جرح و تعدیل های مدنظر انجام و پس از اخذ روایی محتوا،30 گویه در قالب پرسشنامه اصلی پژوهش انتخاب شدند. یافته ها: پرسشنامه ها در اختیار نمونه آماری پژوهش قرار گرفتند و با استفاده از معادلات ساختاری و به کمک محاسبه پایای مرکب، روایی واگرا و همگرا و تحلیل عاملی تاییدی درجه اول و دوم، اعتبار مدل اصلی و فرضیه های آن آزمون شدند. نتیجه گیری : نتایج محاسبات با کمک نرم افزار لیزرل مبین تایید مدل و ارتباط بین متغیرهای آن بود. بر این اساس عوامل محیطی، متغیر مستقل بوده و بر عوامل سازمانی، فردی و مدیریتی اثرگذار می باشد از سوی دیگر عوامل سازمانی،فردی و مدیریتی بر یکدیگر اثرگذار بوده و بر عوامل شغلی نیز اثرگذار هستند و به عنوان متغیر میانجی نیز بر رابطه بین عوامل محیطی با عوامل شغلی اثرگذار هستند هم چنین در پایان پژوهش پیشنهادهای اجرایی نیز ارائه شده است.