آموزه معاد

در این پژوهش، با پذیرش اثرگذارى آموزه هاى دینى بر علوم انسانى در سه حوزه هدف، روش و مسائل، علوم انسانى را به دو بخش توصیفى و دستورى تقسیم کرده و به بررسى نقش آموزه معاد در روش علوم انسانى دستورى پرداخته ایم. در همین راستا با نقد روش هاى موجود در مطالعه علوم انسانى از جمله اثبات گرایى، ابطال گرایى، تاریخ گرایى، هرمنوتیک دیلتاى و رئالیسم انتقادى و بیان ناسازگارى آنها با اعتقاد به جهان آخرت، روش متناسب با آموزه معاد را بررسى کرده و به این نتیجه رسیده ایم که در علوم انسانى دستورى، علاوه بر روش عقلانى، بهره گیرى از روش وحیانى نیز لازم است.

مرگ و نیز حیات پس از آن همواره یکی از مهم ترین دغدغه های انسان بوده و زندگی او را متأثر ساخته است. در ادیان ابراهیمی نیز آموزه های در پیوند با مرگ و رستاخیز در شمار پردامنه ترین تعالیم متون مقدس هستند. در قرآن کریم به عنوان متن مقدس مسلمانان و بایبل به عنوان کتاب مقدس مسیحیان (که بخش نخست آن را با کمی اختلاف یهودیان نیز مقدس می شمارند) آیات زیادی وجود دارد که به تعلیم آموزه معاد اهتمام دارند. فارغ از اختلافی که این دو کتاب در موضوع آخرالزمان دارند، روش های آنها در تعلیم این آموزه می تواند اهمیت داشته باشد. آخرالزمان در ادبیات مسیحی بیشتر به بازگشت عیسی مسیح و اتفاق هایی که در آن زمان رخ خواهد داد می پردازد؛ در حالی که معاد در قرآن کریم به مرگ و زندگی پس از آن معطوف است. این مقاله کوشیده است تا با بهره گیری از روش مطالعات تطبیقی و با رویکرد توصیفی - تحلیلی به بررسی تشویق و تهدیدهای این دو کتاب در تعلیم آموزه حیات پس از مرگ بپردازد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که در هر دو کتاب رخدادهای پس از مرگ به مثابه تضمین اخلاق و شریعت مورد توجه هستند. برای همین عنصر تشویق و تهدید و نیز ترساندن از مهم ترین روش ها این دو کتاب برای تعلیم آموزه معاد هست. اگرچه در کتاب مقدس و به ویژه عهد قدیم این تضمین ها بیشتر این جهانی هستند ولی در قرآن کریم بیشتر به جهانی دیگر راجع اند.