سرمقاله

یکی از کارکردهای زبان، برقراری ارتباط میان تفکرات و نگرش­های افراد است. این کارکرد زبان، به عنوان بخشی از رویدادهای ارتباطی و اجتماعی مانند نوشتن سرمقاله مشهود است. متن سرمقاله­ها نه تنها از طریق زنجیرة جملات، بلکه از طریق یک ساختار سلسله­مراتبی سازماندهی می شوند. این ساختار به واحدهایی به نام «اپیزود» تجزیه می­شود که هم از لحاظ ساختاری و هم از لحاظ معنایی، ماهیتی یکپارچه دارد و از نظر زبانی، مرزهای آن مشخص است. از آنجا که اپیزودها، واحدهای معنایی گفتمان تلقی می­شوند، می­توان آن ها را بر حسب اصطلاحات معنایی، همچون گزاره تعریف کرد. مسئله و هدف این پژوهش، شناسایی سطوح گزاره­ای در متون سرمقالات غربی در بارة فعالیت هسته­ای ایران است. بر این اساس، در این مقاله با استفاده از الگوی اپیزودی ون دایک (1981) و روش توصیفی و تحلیلی کوشیده­ایم تا با تحلیل نمونه­ای از سر­مقالات روزنامة «ایندیپندنت» چاپ انگلیس، به این پرسش پاسخ دهیم که چگونه می­توان فرایند سازماندهی سرمقاله را در قالب یک الگوی منسجم از گزاره­ها توصیف کرد؟ یافته­های این تحلیل نشان می­دهد که کلان­گزاره­های کلی در اولین جملات درون­مایه­ای تجلی یافته و خلاصه­ای از متن که همان سیاست آمریکا نسبت به فعالیت هسته ای ایران است را ارائه می­کنند. درون­مایة فرعی متن که مشتمل بر نظرات و واکنش­های دولت های قدرتمند و نیز ایران نسبت به این سیاست است، در پاراگراف­های متن و به ترتیب در ساختار کلی متن سر مقاله آمده است.

این مقاله، در ابتدا، رابطه میان زبان و ایدئولوژی و سپس چگونگی ارایه ایدئولوژی از طریق زبان در سرمقاله های انگلیسی منتشر شده در محیط های فرهنگی- اجتماعی متفاوت را بررسی می کند. بدین منظور، الگوی ایدئولوژیکی ون دایک (a2000) از نظر چگونگی بازنمایی خودی و غیرخودی برای تحلیل سرمقاله ها به کار گرفته شد. هدف این بود تا با مقایسه ی سرمقاله های روزنامه های انگلیسی زبان ایرانی، ترکی و عربی که دارای ایدئولوژی های متفاوت هستند نشان داد که چگونه تفاوت ایدئولوژیک دولت ها در قبال بحران سوریه در متن سرمقاله ها بازتاب می یابد. هدف دیگر این بود که نشان دهیم چگونه نویسنده ها با استفاده از راهبردهای مختلف نقش عوامل و قدرت ها را در بحران سوریه به گونه ای دستکاری می کنند که برای خوانندگان مقالات چندان واضح نیست. جهت انجام این تحقیق 45 سرمقاله از سه روزنامه Tehran Times, Today Zaman, Arab News در طول نیمه اول سال 2012 جمع آوری شد و برای بررسی دقیق و کیفی، 6 سرمقاله انتخاب گردید. تحلیل داده ها نشان داد که هرکدام از روزنامه ها بر یک جنبه متفاوت از واقعیت جنگ تمرکز می کنند و با استفاده از راهبردهای زبانی متنوع بر درک مخاطب از واقعیت رویدادها تاثیر می گذارند.