سالمندی فعال

هرچند درحال حاضر، شمار سالمندان درصد کمتر جمعیت کشور را شامل می شود، فزونی سرعت رشد این گروه در مقایسه با رشد جمعیت کل کشور و نیز پیش بینی افزایش تعداد و سهم سالخوردگان (جمعیت 60 سال و بیشتر) در سال های آتی، لزوم برنامه ریزی آینده نگرانه ای برای کنترل مسائل این گروه، که شامل نیازهای دارویی، نگه داری و مراقبت از آنان و... باشدع توجیه پذیر است.

امروزه در اکثر کشور ها ی جهان، بررسی ابعاد و مسائل روانی، اقتصادی و اجتماعی مربوط به سالمندان پیچیده تر شده است. از جمله نیازهای اساسی بشرکه در بیشتر نظریه های روان شناسان و نیز پژوهش های آنان درباره خصوصیات انسان، مشاهده می گردد، نیاز به امنیت است. هدف اصلی این مقاله، شناخت تعیین کننده های اقتصادی، اجتماعی و جمعیت شناختی احساس امنیت روانی سالمندان در شهر تهران با استفاده از تحلیل چند سطحی می باشد. سوالات اساسی که این مطالعه تلاش می کند، به آنها پاسخ دهد، این است که مهمترین عوامل اقتصادی، اجتماعی و جمعیت شناختی تأثیرگذار براحساس امنیت روانی سالمندان شهر تهران، در سطح فردی چیست؟ آیا ساختار توسعه شهری، احساس امنیت روانی سالمندان را تغییر می دهد؟ روش تحقیق دراین مطالعه، پیمایشی بوده و نمونه گیری در سال1390 انجام شده است. جامعهآماریاین پژوهش ، جمعیت سالمندان 60 ساله و بیشتر شهر تهران در نظرگرفته شده، که 3/7 درصد از جمعیت7 میلیون و 803 هزارنفری کلان شهر تهران، درسال 1385 را شامل می شوند. روش انتخاب نمونه های آماری تصادفی بوده و شش منطقه از مناطق22 گانه تهران با توجه به تراکم جمعیت و سطوح متفاوت درجه توسعه یافتگی مناطق شهری، انتخاب و 873 فرد سالمند در خانوار مورد پرسش قرار گرفتند. داده های مربوط به سطح توسعه یافتگی مناطق شهر تهران برگرفته شده از مقاله رتبه بندی شاخص های رفاه شهری مناطق مختلف شهر تهران در سال 1385 نوشته شده توسط محمدزاده اصل و همکاران (1389) می باشد. در این مقاله از روش خطی سلسله مراتبی به منظور بررسی تأثیر متغیرهای سطح کلان بر ضرایب رگرسیونی سطح فردی در تبیین احساس امنیت روانی سالمندان در شهر تهران استفاده شده است. نتایج نشان داد، بیشترین تغییرپذیری در میانگین نمره احساس امنیت روانی سالمندان مرتبط با سطح فردی یا سطح یک می باشد. همبستگی بین طبقه ای بدست آمده، نشان داد که 2 درصد از تغییرات میانگین نمره احساس امنیت روانی سالمندان متأثر از سطح دو یا ویژگیهای مناطق شهری تهران بوده و 98 درصد از تغییرات آن متأثر از ویژگیهای سطح فردی می باشد. نتایج نشان داد، شاخص توسعه یافتگی اقتصادی و اجتماعی مناطق شهری از نظر آماری، تأثیر معناداری بر میانگین نمره احساس امنیت روانی سالمندان تهران در بین مناطق شهری تهران ندارد. سن فرد و وضعیت زناشویی فرد سالمند با میانگین نمره احساس امنیت روانی سالمند، رابطه معناداری را نشان داد. رشد جمعیت سالمند درکشور، وضع سیاست ها و برنامه های اجرایی جدیدی را در این زمینه طلب می نماید.

با توجه به استفاده زیاد سالمندان از تلویزیون و افزایش جمعیت سالمندی در کشور، تلویزیون با ساخت و ارائه برنامه هایی با محتوا و ساختار مناسب می تواند جامعه را برای داشتن سالمندی موفق و فعال آماده سازد. این پژوهش با هدف دستیابی به راهبردهایی مناسب در رسانه ملی برای سالمندی موفق و فعال انجام شده است. گردآوری اطلاعات با مصاحبه عمیق به روش نمونه گیری گلوله برفی است. نمونه آماری منتخب، 36 تن از خبرگان، مشتمل بر مدیران رسانه ملی، استادان دانشگاه، پژوهشگران و کارشناسان و برنامه سازان رسانه ای و سالمندی و  روش تجزیه و تحلیل اطلاعات مدل سوات است. پژوهشگر با تجزیه و تحلیل یافته ها و با مقایسه نقاط قوت و ضعف (عوامل داخلی)، تهدیدها و فرصت ها (عوامل خارجی)، به نتایجی دست یافت که با انجام و رعایت این نکات می توان راهکارهای مؤثری در جهت اعمال راهبردهایی برای سالمندی موفق و فعال در رسانه ملی ارائه کرد. مهم ترین نتایج عبارت اند از: لزوم آسیب شناسی جامع در برنامه های سالمندی تلویزیون،  لزوم بازنگری در اهداف و ساختارهای برنامه های سالمندی تلویزیون، لزوم تشکیل شورای راهبردی سلامت و احیاء آن برای تهیه و تولید برنامه های خاص سالمندان و اجرای استراتژی های مؤثر، لزوم بازنگری در ساختار نیروی انسانی شبکه های سیما، لزوم بهسازی در سیستم های فناورانه و فنی سیما، لزوم تشکیل کمیته های پژوهشی، تهیه محتوا و تهیه و تولید برنامه در زمینه سالمندی موفق و فعال، بررسی و تدوین محتوا برای سالمندان در شبکه های سیما، تعامل با سازمان ها و نهاهای دولتی و غیردولتی و جذب مشارکت کننده.

در دو دهه اخیر، آهنگ رشد جمعیت سالمند کشور، از رشد کل جمعیت، سریع تر شده است و در آینده نزدیک، احتمال تغییر ساختار جمعیت به سمت سالخوردگی وجود دارد. در چنین بستری، سالمندی فعال برای بهبود کیفیت زندگی افراد سالمند، اهمیت زیادی دارد. هدف این مطالعه، شناسایی تعیین کننده های جمعیتی اجتماعی و اقتصادی سالمندی فعال در بین بازنشستگان شهرستان بابل است. روش مطالعه، پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسش نامه محقق ساخته است. حجم نمونه شامل 350 نفر از بازنشستگان برخی اداره های دولتی شهرستان بابل در سال 1395 است. نتایج نشان داد مردان نسبت به زنان، بازنشستگانی که با همسر و فرزندانشان هم سکنا بودند، سالمندان دارای تحصیلات دانشگاهی و سالمندانی که پس از بازنشستگی دوباره مشغول به کار شده اند، بیشترین میانگین سالمندی فعال را داشتند. براساس نتایج تحلیل چندمتغیره، سرمایه اجتماعی و فرهنگی بیشتر، سطح تحصیلات دیپلم و بیشتر، درآمد بیشتر از یک ونیم میلیون تومان و ترتیبات زندگی غیرهم سکنای افراد بازنشسته، به افزایش نمره سالمندی فعال آنان می انجامد. حمایت اجتماعی بیشتر از سالمندان و سن بالاتر با کاهش نمره سالمندی فعال همراه است. ارتقای سطح سرمایه اجتماعی افراد با همکاری های بین بخشی نهادها و سازمان های مرتبط پیش از رسیدن به سالمندی، تشویق و نهادینه سازی حمایت های بین نسلی ضروری است.

در دنیای کنونی، سلامت تبدیل به یک موضوع مهم و محوری در مطالعات اجتماعی و جمعیتی شده است. هدف اصلی این رساله شناخت تعیین کننده های جمعیت شناختی الگوی سبک زندگی سلامت محور سالمندان شهر قرچک است، روش تحقیق پیمایشی بوده و داده ها به کمک تکنیک پرسشنامه محقق ساخته از 383 نفر از سالمندان60 ساله و بالاترگردآوری شده است. یافته ها نشان می دهد که شاخص سبک زندگی سلامت محور سالمندان قرچک برحسب تعیین کننده های جمعیت شناختی آنها متفاوت بوده و درسطح متوسط ارزیابی شد. نتایج بررسی تفاوت میانگین ها نشان داد نحوه گذران اوقات فراغت، نحوه مصرف دخانیات، تغذیه در بین مردان و زنان از نظر آماری تفاوت معناداری داشت. اما وضع زناشویی، امید اجتماعی، منزلت اجتماعی و شاخص کلی سلامت تفاوت معناداری وجود نداشت. نتایج مدل رگرسیون چند متغیره نشان داد با توجه به سطح معناداری آماری به دست آمده، متغیرهای سطح تحصیلات، جنس و تعداد فرزندان بر شاخص سلامت موثر بودند. مقدار واریانس تبیین شده متغیر سلامت توسط متغیرهای مستقل 15 درصد بدست داده شده و مابقی تغییرات متغیر وابسته مربوط به سایر عوامل می باشد که در مدل نبودند. تأثیر دو متغیر اول در مطالعات انجام شده، تأیید شده است. ایجاد زمینه دسترسی سالمندان به امکانات آموزشی، بهداشتی و تغذیه ای از طریق از میان بردن نابرابری اجتماعی، اقتصادی و دستیابی به سالمندی سالم مهمترین توصیه سیاستی مطالعه است.