بیمه ی اجتماعی

دسترسی به خدمات سلامت از حقوق اساسی افراد در جوامع محسوب می شود. پوشش همگانی بیمه ی سلامت با کاهش موانع مالی یکی از مهمترین راهکارها جهت دسترسی به خدمات سلامت است. دستیابی به پوشش همگانی فرآیند ساده ای نیست، در بسیاری از کشورها که هم اکنون به پوشش همگانی دست یافته اند، اغلب اجرای آن چند دهه طول کشیده است. مطالعه ی سیر تاریخی بیمه ی درمان کشورهای مختلف می تواند در بومی سازی بعضی از موقعیت ها با توجه به شرایط بومی، فرهنگی و اسلامی کشور کمک نماید و از بسیاری از دوباره کاری ها و خطاهای غیر عمد جلوگیری نماید و در تسریع اجرای این روند در کشور اثربخش باشد. مقاله ی حاضر با استفاده از مرور متون، تجربه ی کشورها در توسعه ی پوشش همگانی از طریق بیمه ی اجتماعی سلامت در 5 کشور را مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد. منابع جمع آوری اطلاعات با بهره گیری از پایگاه های اطلاعاتی اینترنتی شامل 28 مطالعه به زبان انگلیسی بود که از سال های 1999تا2011 میلادی انجام گرفته بودند. واژه های کلیدی که در جستجوی مقالات استفاده شدSocial health insurance، Social securityو Universal coverage بودند. یافته ها نشان داد که همه ی کشورهای مورد بررسی در زمینه ی پوشش همگانی رویکرد فزاینده ای را دنبال کردند و توسعه ی نظام در بعضی از آنها نسبت به بقیه، مدت زمان بیشتری طول کشیده است. بیشترین دوره ی انتقال به کشور آلمان با 127 سال و کمترین آن به کشور کره جنوبی با 26 سال اختصاص داشت. در تمام کشورهای مورد بررسی حرکت برای پوشش کامل بیمه ی اجتماعی سلامت فرایندی رو به رشد با گسترش نظام مند پوشش جمعیت در دوره ی انتقال داشت. اما مقدمات سازمان یافته ی ارائه شده برای رسیدن به این گسترش متفاوت بود. عضویت در صندوق های بیماری در بعضی از کشورها افزایش ثابتی داشت و در آغاز به صورت اختیاری بود، اما در کشورهای دیگر گسترش عضویت به وسیله ی سازمان مرکزی بیمه ی درمانی با هدایت دولت انجام می گرفت.

رفاه و تأمین اجتماعی، یکی از شاخص های پیشرفت در جوامع مترقّی است. بررسی اسناد تاریخی و مشاهدات اجتماعی مورّخان از ایران دوره ی ساسانی، بیانگر آن است که پادشاهان ساسانی در دوران فرمانروایی خود، کم وبیش برای بهبود زندگی مردم کوشیده اند. شاهنامه ی فردوسی یکی از آثارگران سنگی است که به روایت رخدادهای آن دوران پرداخته است. پرسش اصلی این نوشته این است که آیا در این اثر، برای رفاه و تأمین اجتماعی مصادیقی می توان یافت؟ یافته های این پژوهش که به شیوه ی اسنادی تحلیلی به انجام رسیده است، نشان می دهد که برای هر چهار مؤلّفه ی رفاه و تأمین اجتماعی، یعنی «بیمه های اجتماعی»، «خدمات اجتماعی»، «رفاه اجتماعی» و «مساعدت های اجتماعی»، مصادیق کاربردی و نمونه های بارز و روشنگری در شاهنامه ی فردوسی وجود دارد. این نمونه ها نشان دهنده ی اهتمام فرمانروایان برای ارتقا موضوع رفاه و تأمین اجتماعی در میان مردم در آن دوران است.