امیر اعلم

مسیونرهای آمریکایی از اواخر دوره قاجار در مشهد به فعالیت پرداختند و هیئت تبشیری پرس بی تریان در مشهد ابتدا مریضخانه ای ایجاد و از سال 1301 ش/1342 ق/1923 م با خرید زمینی وسیع در محله پاچنار طرح بزرگی را برای ساخت مدرسه و کلیسا پی ریزی کرد. این اقدام مسیونرهای آمریکایی واکنش های مختلفی از سوی علما، تجار و سایر مردم داشت که خواستار توقف فعالیت آنان شدند. یکی از واکنش ها از سوی دکتر امیر اعلم رئیس حفظ الصّحه خراسان بود که برای مقابله با تبلیغات مذهبی و فرهنگی مسیونرهای آمریکایی پیشنهاد تأسیس دارالفنون رضوی را مطرح کرد. وی در این زمینه مکاتباتی با روحانیون، نمایندگان مجلس، رئیس الوزراء و نیابت تولیت آستان قدس داشت و توانست همکاری آنان را جلب کند. در این مقاله تلاش می شود علل و زمینه شکل گیری ایده دارالفنون رضوی، افکار و اندیشه های دکتر امیر اعلم درباره آن، ابعاد، ویژگی ها و اثرات این دارالفنون و سرانجام، علل ناکامی این ایده مورد بررسی قرار گیرد.

مقدمه: در مقاله پیشین با عنوان «کسب نشان هلال احمر» توسط ایرانیان خواندیم که اولین بار در 1874 میلادی در زمان ناصرالدین شاه کنوانسیون مصوب 1864 ژنو از سوی ایران پذیرفته شد، هرچند طی سال ها به جز امضای کنوانسیون 1899 میلادی توسط مظفرالدین شاه و شرکت عبدالصمد ممتازالسلطنه در کنفرانس بین المللی صلیب سرخ در 1906 (1284ه.ش) و دریافت موافقت کنفرانس در پذیرش نشان هلال احمر و شیر و خورشید سرخ به عنوان نشان رسمی برای کشورهای مسلمان و دولت ایران برای جمعیت خود، هیچ اقدام جدی امدادی صورت نگرفت. در این مقاله به بررسی دوران دوم فعالیت های جمعیت هلال احمر (شیر و خورشید سرخ) تحت عنوان از «تشکیل تا ثبیت» می پردازیم.

مقدمه: در مقاله های پیشین با عنوان «کسب نشان هلال احمر توسط ایرانیان» و «جمعیت هلال احمر از تشکیل تا تثبیت» به بررسی دوران تاریخی تشکیل جمعیت هلال احمر (شیر و خورشید سابق) و حضور جمعیت هلال احمر در زلزله تربت، بررسی اولین نظامنامه و نخستین مجمع عمومی و اعلان تشکیل بین المللی جمعیت پرداختیم. در این مقاله به اولین دوران مدیریتی جمعیت هلال احمر در سال های 1302 تا 1320 می پردازیم. حضور جمعیت در زلزله ها، اساسنامه و فعالیت های جمعیت از مهم ترین محورهای مورد نگارش در این مقاله می باشد.