تصادف جاده ای

از بین عوامل محیطی که در بروز تصادفات جاده ای نقش قابل توجهی دارند، سهم پدیده های اقلیمی همچون لغزندگی، بارش برف، مه و یخبندان بیشتر می باشد. در این پژوهش سعی شده اثرات شرایط جوی بر وقوع 1756 تصادفات منجر به فوت در طول دوره 20 روز تعطیلات نوروز 1386 در محورهای پرتردد کشور مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. بدین منظور ابتدا نقاط تصادفات بر حسب کیلومتر از مبدأ بر روی محورها نقطه یابی گردید. همچنین اطلاعات هواشناسی، برای هر کدام از ایستگاهها،پس از کنترل و آماده سازی وارد نرم-افزار GIS گردید. تحلیل وضعیت اقلیمی در این دوره نشان می دهد که روزهای 25، 26 و 29 اسفندماه و همچنین روزهای 8 تا 10 و 14 فروردین ماه در بیشتر بخش های کشور شرایط جوی نامناسبی حاکم بوده است. با بررسی تصادفات رخ داده مشخص شد که بیشتر تصادفات در 20 کیلومتر اول از مبدأ و در ساعت های 15 تا 18 اتفاق افتاده است. در مرحله ی بعد با توجه به فراوانی تصادفات در روزهای مختلف مشخص شد که در روزهای 29 اسفند، 8 و 9 فروردین و نیز 13 و 14 فروردین میزان تصادفات به طور محسوس افزایش پیدا کرده است. می توان نتیجه گرفت که این افزایش، به غیر از برخی روزها که بالا رفتن حجم سفر می تواند باعث افزایش میزان تصادفات شود، بیشتر به دلیل حاکم بودن شرایط جوی نامناسب در کشور می باشد.

حمل و نقل جاده­ای نقش کلیدی و موثر در اجرای برنامه توسعه پایدار کشورها ایفا می­کند و سلامت عبور و مرور در طول سال از آنها از اهمیت ویژه­ ای برخوردار است. گردنه الماس یکی از ارتفاعات البرز غربی بین خلخال و اسالم جاده­ای به طول 30 کیلومتر می­باشد. این راه ارتباطی از بخش ­های پرشیب و از محدوده­ های پرخطری عبور می­کند و همواره در معرض تهدید انواع خطرات، بویژه در معرض وقوع انواع حرکات دامنه ­ای قرار دارد. بررسی آثار ژئومورفیکی ایجاد خطوط ارتباطی و شناسایی مخاطرات طبیعی و تصادف جاده­ای ناشی از عوامل ژئومورفولوژیکی، رابطه بین پدیده­های اقلیمی، حوادث جاده­ای و تعیین نقاط پرخطر و ارائه پیشنهادات و راهکارهایی برای بالا بردن ضریب ایمنی حمل ونقل جاده­ای در یکی از محورهای ارتباطی شمال کشور یعنی محور اسالم-خلخال (گردنه الماس) اهداف این تحقیق را شامل می­شوند. روش مطالعه در این پژوهش مبتنی بر مشاهدات میدانی و تفسیر این مشاهدات از نقشه­های زمین­شناسی و توپوگرافی، عکس­های هوایی می­­باشد. همچنین با تهیه نقشه پهنه­بندی مخاطرات زئومورفولوِیکی منطقه نتایج نشان داد در مسیر ارتباطی بررسی شده 64 درصد از خطر بسیار زیاد و زیاد برخوردار است و در مجموع، از مسیری مخاطره­آمیز عبور می­کند. ارزیابی ژئومورفولوژیکی انجام شده در این تحقیق، آسیب­پذیری جاده و سایر تأسیسات ایجاد شده در منطقه را بخوبی نشان می­دهد.

زمینه و هدف: سالانه 35/1 میلیون نفر در جهان قربانی تصادف های جاده ای می شوند و شواهد موجود بیانگر آن است که این مسئله یکی از پنج علت مهم مرگ ومیر و معلولیت جسمی در ایران است؛ ازاین رو، هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت و تحلیل ویژگی های جغرافیایی نقاط پرتصادف در جاده های اصلی ایران با رویکرد مدیریتی بود.روش: این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی؛ از نظر ماهیت داده ها از نوع کمّی و مبتنی بر تحلیل فضایی است. جامعه آماری تحقیق شامل 1586 نقطه پرحادثه در جاده های اصلی ایران است، که به روش سرشماری یا تمام شمار مطالعه شدند و با استفاده از نرم افزار ArcGIS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند.یافته ها: از مجموع کل نقاط حادثه خیز جاده ای در ایران 1586 نقطه در چارچوب مفهوم نقاط پرتصادف دسته بندی شده است. استان های قزوین، خراسان شمالی و مازندران به ترتیب با 366، 337 و 219 نقطه دارای بیشترین فراوانی نقاط حادثه خیز به لحاظ تصادفات جاده ای در ایران به شمار می آیند؛ استان های هرمزگان، ایلام و مرکزی به ترتیب با 24، 26 و 32 نقطه دارای کمترین فراوانی نقاط حادثه خیز به لحاظ تصادفات جاده ای در ایران هستند؛ استان های فارس، خوزستان، گیلان و خراسان شمالی به ترتیب با 125، 120، 97 و 96 نقطه دارای بیشترین فراوانی به لحاظ تعداد نقاط پرتصادف به شمار می آیند؛ و همچنین استان های اردبیل، کهگیلویه وبویر احمد و مرکزی به ترتیب با 6، 12 و 13 نقطه دارای کمترین فراوانی به لحاظ تعداد نقاط پرتصادف هستند.نتیجه گیری: وضعیت توپوگرافی، آب وهوا، میزان تراکم جمعیت، کمیّت و کیفیّت زیرساخت های حمل ونقل جاده ای، موقعیت جغرافیایی، درجه گردشگرپذیری، هم جواری جغرافیایی با کانون های پر جمعیت و قرار گرفتن در مسیر ترانزیتی ازجمله عواملی هستند که نقش بارزی در ایجاد نقاط پر تصادف دارند. البته عوامل انسانی فرهنگی، در کنار مسائل فنی وسایل حمل ونقل همچنان به عنوان دو متغیر اصلی، نقش تعیین کننده ای در جغرافیای نقاط پرتصادف ایران دارند. الگوهای فضایی نقاط پرتصادف به اشکال خطی، پراکنده و متراکم یا کانونی در یک ناحیه مشخص قابل مشاهده هستند. درنهایت، به نظر می رسد ساماندهی و حذف نقاط پرتصادف نیازمند رویکردی جامع با نگاه آمایش سرزمین است.