غالب

جلال الدین محمد بن محمد بن حسین بلخی ورومی مردی عارف و عاشق، آلودگی دنیای رنگ و بو را با نور عرفان زدوده، اهل ظلمت را در کوی حیرت نشانده، سخن عشق را طوری سراییده که غلغله معرفت برخاست. در این مقاله کوتاه سعی بر این است که علت تاثیر پذیری شاعران فارسی زبان هندی را از او بیان کنیم. پس برای نمونه نیم نگاهی بر آثار بعضی از شاعران فارسی گوی هند افکنده این موضوع را در اشعار آنان بررسی می کنیم.

شعر آسمانی حضرت حافظ، شعری فرازمانی و فرا مکانی است. در واقع نفوذ سخن جادوانه و جاودانه ی این رند عالم سوز را در آثار اغلب غزل سرایانی که بعد از او به عرصه ی ترانه و غزل گام گذارده اند به روشنی می توان دید. وسعت و عمق این تاثیر در شبه قاره، دارای پیشینه ای طولانی است و بیدل دهلوی، صائب، کلیم، اقـبال لاهوری، نظیری، عـرفی، ناصر علی سرهندی، ریاض خیرآبادی، جگر مراد آبادی، واله داغستانی و... از او تاثیر پذیرفته اند. این پژوهش برآنست که اثبات کند: 1. شعر همه شاعران سبک هندی در نازک خیالی و مضمون آفرینی به افراط کشیده نشده است. 2. زمینه ی بازگشت به غزل سبک عراقی به ویژه غزل حافظ و سعدی از درون خود سبک هندی فراهم آمده است. همچنان که غالب دهلوی از این دسته از شاعران است. در این مقاله میزان تاثیر پذیری غالب از خواجه ی شیراز در ابعاد مختلفی چون: زبان، اسلوب بیان، واژگان، ترکیب سازی، تصویر آفرینی و زیبایی های بدیعی و بیانی، عروض و آهنگ شعر، طرز تفکر، اندیشه های حِکْمی، فلسفی، اجتماعی، مضامین و مشرب عرفانی با روش تحلیل مقایسه ای مورد واکاوی و ارزیابی قرار گرفته است.

میرزا اسدالله خان غالب، یکی از برجسته ترین چهره های ادبیات اردو، فروزان ترین ستاره ی سپهر شعر اردو، و متفکّر و نویسنده ای شهیر است. وی در سرودن غزل و بعضأ قصیده استاد می باشد. غالب را امروزه با اشعار اردویش می شناسند، و این در حالی است که دوست نمی داشت او را با دیوان اردویش مورد قضاوت قرار دهند (وی این اشعار را بی رنگ می خواند). وی به اشعار پارسی اش علاقه ی خاصی داشت و معتقد بود که این اشعار به تنهایی، قادر به مشهور ساختن اوست. وی حدود یازده مثنوی به پارسی سرود. در این مقاله، به بحث درباره ی اسطوره شناسی هندی گنگا و بنارس، و عدد مقدّس 108 و دیدگاه غالب و تحلیل آن در مثنوی «چراغ دیر» می پردازیم.