منزلت هویتی

موضوع هویت، از مهمترین مسائل مربوط به زندگی انسان است. نخستین بار، این مسئله توسط اریک سون مورد توجه قرار گرفت. مارشیا پایگاه های هویتی را مطرح کرد و پس از آن تلاش های محققان به ایجاد ابزاری تازه برای بررسی پایگاه های هویتی منجر شد. پژوهش حاضر، به بررسی و مقایسه ی دانشجویان زن و مرد از نظر قرارگیری در پایگاه های هویتی می پردازد. روش مطالعه، روش علّی - مقایسه ئی، و جامعه ی مورد پژوهش، همه ی دانشجویان دانشگاه های وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی در شهر تهران است. نمونه ی انتخابی، 500 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی است، که از میان 5 دانشگاه انتخابی، بر اساس آمار پذیرفته شدگان سال تحصیلی 78 -77، با در نظر گرفتن نسبت دانشجویان دختر و پسر و ظرفیت پذیرش هر دانشگاه، در بر گیرنده ی 158 مرد و 247 زن است. ابزار پژوهش، پرسش نامه ی سنجش علّی منزلت هویت من (EOM-ELS2) است که در مورد دانشجویان ایرانی اجرا شده و ضریب اعتبار آن به دست آمده است. علاوه بر شاخص های آمار توصیفی مربوط به جنس، سن، رشته ی تحصیلی، دانشگاه، و محل دیپلم گرفتن، برای آزمون فرضیه های مربوط به رابطه ی جنسیت و سن با پایگاه های هویتی، آزمون مجذور کای دو طرفه در سطح 5 به کار گرفته شد. برای آزمون فرضیه های مربوط به تفاوت و انواع هویت در هر یک از گروهای دختران و پسران به تنهایی، از آزمون مجذور کای یک طرفه استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده، میان جنسیت و انواع هویت، تفاوتی معنادار نشان نداد و فرضیات مبنی بر وجود اختلاف میان دختران و پسران، تأیید نشد. متغیرهای رشته ی تحصیلی، محل تحصیل و محل دیپلم گرفتن نیز، با انواع هویت، رابطه ای معنادار نداشت. فرضیه ی مربوط به وجود رابطه میان سن و قرارگیری در منزلت های هویتی، تنها در حیطه ی منزلت های هویتی درون فردی تأیید شد. افزون بر این، در مقطع سنی 25 تا 30، بیشترین میزان هویت یافتگی نسبت به دو گروه دیگر وجود داشت. میان هر یک از گروه های دختران و پسران، به تنهایی، تفاوت میان انواع هویت معنادار است. نکته ی مهم در هر دو گروه، بالا بودن درصد بحران زدگی در برابر سایر منزلت ها است. میزان هویت یافتگی نیز از درصد بالایی برخوردار نیست. در میان گروه مردان، میزان دنباله روی از دیگر هویت ها کم تر بود.

پژوهش حاضر به بررسی مقایسه ای رابطه بین منزلت های هویتی با رضامندی زناشویی زوج های شاهد و غیرشاهد دانشجو می پردازد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری کل دانشجویان متأهل اعم از شاهد و غیرشاهد دانشگاه های شهر کرج است و تعداد نمونه آماری، با توجه به ماهیت پژوهش، 400 نفر (200 نفر دانشجوی متأهل مرد و 200 نفر دانشجوی متأهل زن) تعیین شد. سپس از بین این دانشگاه ها، با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، گروه نمونه انتخاب شدند. اطلاعات لازم برای این پژوهش، از اجرای دو آزمون پرسش نامه منزلت هویت فرد (Eom-Eis-2) و پرسش نامه رضامندی زناشویی انریچ هم زمان به دست آمده اند. برای پاسخ به فرضیه ها و سؤال های پژوهش، با توجه به ماهیت متغیرها، از روش های استنباطی شامل آزمون های Z و t برای معنی داربودن ضریب همبستگی r و آزمون Zr فیشر برای مقایسه همبستگی های دو گروهی و هم چنین آزمون t و U من ویتنی برای مقایسه میانگین ها و مجموع رتبه های دو گروه استفاده شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که هویت یافتگی با رضامندی زناشویی ارتباط مثبت و معنی داری دارد. به عبارتی، میزان رضامندی زناشویی در افرادی که از منزلت هویت یافتگی بالایی برخوردارند بیشتر است. هم چنین یافته حاکی از آن است که اختلاف همبستگی دو متغیر (رضامندی و ابعاد هویت) بین دو گروه متأهلین شاهد و غیرشاهد در بعد هویت یافتگی، به طور مثبت، معنی دار است، ولی در سایر ابعادِ هویت این اختلاف معنی دار نیست.