اجر

مهر عطیه و هدیه ای است که خداوند متعال برای زن قرار داده و در آیات متعددی به آن پرداخته شده، ولی مقدار معینی برای آن ذکر نشده است، اما هر مقدار که ذکر شود، حق زن است و زن به مجرد عقد نکاح مالک مهر می شود، ولی مالکیت در نصف مهر متزلزل است و با همبستر شدن یا فوت یکی از زوجین یا ارتداد فطری زوج مستقر می شود. ولی اگر عوامل استقرار مهریه حاصل نشوند، زن مستحق نیمی از مهر می شود، یعنی اگر بین زوجین قبل از آمیزش، طلاق واقع شود یا مرد قبل از آمیزش مرتد شود، زن مستحق نصف مهر است و اگر یکی از زوجین قبل از نزدیکی فوت کنند، بنا بر نظر مشهور، مستحق نصف مهر است، گرچه نظریه های غیر مشهور زن را مستحق تمام مهر می دانند.

یکی از آموزه های قرآن اعطاء پاداش عمل در دنیا و آخرت است که با واژه هائی مانند جزا، عقوبت، اجر، ثواب و ... بیان شده، دو مورد از این واژه ها «اجر و ثواب» است که در برخی آیات یکی و در برخی دیگر هر دو آن ها استعمال شده، این نوشته به دنبال بیان تفاوت های این دو واژه در استعمال های قرآنی است اهمیت بحث این است که برخی واژه ها در نگاه ابتدایی مترادف به نظر می رسند اما دقت در استعمال آنها در قرآن حاکی از تفاوت های ظریف و معناداری در بین آنها است به طوری که امکان جایگزینی یکی از آنها به جای دیگری نیست و این خود نشان دیگری از بلاغت معجزه آسای قرآن است؛ از این رو این پژوهش با بهره مندی از روش گردآوری کتابخانه ای و با پردازش توصیفی تحلیلی به تعریف و تبیین دو واژه «اجر و ثواب» پرداخت و با توجه به موارد استعمال آنها در قرآن به دنبال پی بردن به تفاوتهای آنها بود یافته های پژوهش این شد که دو واژه «اجر» و «ثواب» در این امور تفاوت دارند: «استعمال ثواب» برای جزای «عمل خیر و شر» و «استعمال اجر» تنها برای «عمل خیر»؛ «بدل از عین بودن» برای «ثواب» و «بدل از منفعت» برای «اجر»؛ «تعیین ثواب» «بعد از عمل» و «تعیین «اجر» «قبل از عمل» ؛ «عطا کننده ثواب» تنها «خداوند» و «عطا کننده اجر» «هم خدا و هم انسان»؛ «شرط ثواب دنیوی»، «نیت» و «شرط اجر دنیوی»، «منفعت» و همین طور «شرط ثواب اخروی» «نیت» و شرط «اجر اخروی» «منفعت همراه نیت» است.