فرشته وحی

ابن عربی تحلیل خاصی از وحی دارد که از هستی شناسی او نشئت می گیرد. هستی شناسی او نیز بر تجلی حق تعالی مبتنی است. با تجلی او، همه پدیده های عالم لباس تحقق بر تن کرده، بروز و ظهور می یابد. حقیقت محمدیه و انسان کامل، نخستین تجلی حق تعالی است که همه مواهب انبیا از عهد آدم تا آخرین آن ها و وحی از آن نشئت می گیرد. از نظر ابن عربی، وحی که همان معانی مجرد عقلی است، در قالب های حسی در مرتبه خیال، مقید است. از دیدگاه ابن عربی، وحی دو نوع است: یکی وحی عام که تمام موجودات عالم(ماسوی الله) را در بر می گیرد و دیگری، وحی خاص که همان الهام است. در تلقی وحی، گاه فرشته وحی نقش ایفا می کند. از آنجا که وحی شریعت و نبوت مربوط به وضع و تنظیم قوانین و برنامه های زندگی بشر در این دنیاست، منقطع می شود، اما ولایت که مربوط به چهره باطن و حقیقت دین است، استمرار می یابد.

در روایاتِ صحیحِ از اهل بیت علیهم السلام فرقِ «نبیّ» با «رسول» اینگونه بیان شده که، «نبیّ» در خواب فرشته را می بیند و صدای او را می شنود اما «رسول» علاوه بر این مواهب، می تواند در بیداری هم فرشته را مشاهده کند. فرق بیان شده در روایات اهل بیت علیهم السلام این سوال را در ذهن وجود می آورد که، «چه ارتباطی بینِ معنای تحلیلی دو واژه «نبیّ» و «رسول» با دیدارِ فرشته وحی در «خواب» و بیداری وجود دارد؟» معنای تحلیلیِ واژه «نبیّ» نشان می دهد که این وصف در لغت از مصدر «نباوه» به معنای «رفعت» و «بلندی» است و بر معنای مُشرف از بلندی و خبردار از حوادث مهم پیش از وقوع آنها دلالت دارد و به همین دلیل در فرهنگ دینی وصفِ افرادی بلند مرتبه است که به مدد الهی در «رویا» و از طریق فرشته اموری غیبیِ و مربوط به آینده نیک و بد قوم خود را می بینند و پیش از وقوع آن امور، در قالب بشارت و انذار به قوم خود خبررسانی می کنند. همچنین معنای تحلیلیِ واژه «رسول» نشان می دهد که این واژه در لغت وصف فردی است که عزم و انگیزه او در اثر انبعاثی خیلی شدید بسیار تقویت شده و در نتیجه انجامِ ماموریتی خاص برای او آسان شده است. این وصف در فرهنگِ دینی وصفِ نبیّینی است که در اثر دیدارِ اعجازگونه هیات اصلی فرشته وحی در بیداری، عزمِ و انگیزه آنها بسیار تقویت شده و با وجود کمی یاران، می توانند سختی های تبلیغ دین را به خوبی تحمل کنند.