کتاب الغدیر

إِشتهر فی عصرنا وفی حضارتنا الإسلامیة والأدبیة نقّاد کثیرون فی الأدب، لکن قلّما یُطرح إسم العلامة الأدیب عبد الحسین الأمینی صاحب الغدیر کناقد أدبیٍّ، فی الواقع هو فذٌّ فی نقده ودقیقٌ فی عطائه الأدبی والفنی، لکن نسته أو تناسته الأقلامُ کناقدٍ أدبیٍّ، ففی هذه المقالة أحاول أن اکشفَ عن جوانب خفیة من شخصیة العلاّمة الأمینی الأدبیة والنقدیة ودرستُ تتبعه وإمعانه فی آرائه النقدیة حول الأدب وخاصة الشعر الشیعی، فالعلامة له الذوق الأدبی الرفیع وبه یقومُ بردودٍ أدبیةٍ ویطرحُ آراء فی الأدب لا تُطرح إلاّ من ناقدٍ مطّلِع علی الأدب وخاصةً الأدب الملتزم الشیعی والشعر والشعراء، والمنهج المتبع فی البحث هو المنهج التوصیفی ـ التحلیلی.

این گفتار که به زبان عربی است، تعلیقات و استدراکات آیت الله شیخ محمدرضا جعفری نجفی (1350ق / 1310 ش 1431 ق / 1389 ش) بر کتاب الغدیر نوشته. علامه عبدالحسین امینی (1320 ق 1370 ق) را در بر دارد. نویسنده در این گفتار، بخشی از پژوهش های خود درباره مطالب کتاب الغدیر را بر نسخه خود افزوده و پژوهشگران در پیگیری محتوای کتاب، یاری میرساند. این تعلیقات و استدراکات، برای نخستین بار، براساس نسخه اصلی مرحوم جعفری انتشار مییابد.

علامه امینی (م1390ق) در جلد نخست کتاب « الغدیر فی الکتاب والسنه و الادب »، بخشی را تحت عنوان « المناشده و الاحتجاج بحدیث الغدیر الشریف » آورده که در آن به بررسی گواهی گرفتن ها و استدلال های افراد مختلف به حدیث غدیر، در جهت اثبات وقوع حادثه غدیر و نیز دلالت آن بر خلافت بلافصل حضرت علی 7 پس از پیامبر 6 پرداخته است. علامه امینی در این قسمت از کتاب به نقل از منابع اهل سنت، نُه مناشده و دوازده احتجاج و نیز حدیث رکبان را آورده که در آن سوارانی در محضر حضرت علی 7 ، به شنیدن حدیث غدیر گواهی می دهند. علامه امینی ضمن تأکید بر ثقه بودن راویان این احادیث نزد عامه، تواتر حدیث غدیر را نیز نتیجه گیری کرده و در ضمن آن تحریف هایی را که در بیان این نقل ها صورت گرفته، آشکار ساخته است.

هدف از ارائه این مقاله، بررسی و تبیین جایگاه کتاب الغدیر در جهان شیعه و بررسی ویژگی های آن است. علامه امینی برای نگارش الغدیر کلیه کتاب های تفسیری، روایی، تاریخی، رجالی، انصاب، لغتو دیوانه ای شعری را با دقت، موردمطالعه قرار داده اند. ویژگی علامه امینی آرمان خواهی و عشق به آرمان اسلامی و شیعی بود. کتاب الغدیر بیان کننده و میزان و معیار در احترام به صحابه و تابعین است. در موقعی که خلفا و صحابه و تابعین را نقد می کند، نقد او منصفانه، دقیق، منطقی و مستند است. این کتاب درواقع به نوعی دعوت به اتحاد امت اسلامی است. اخلاص، تلاش، کوشش، وظیفه شناسی و غیرت دینی در مقابل شبهات، حمله ها و گرفتاری ها و همچنین زمان شناسی و توجه به نیازهای زمان درس هایی است که از علامه امینی می توان آموخت. جایگاه واقعی الغدیر را زمانی می توان شناخت که ببینیم این اثر عظیم علمی و دینی چه تاثیری بر دانشمندان و بزرگان و مردم عادی کوچه و بازار گذاشته است.