فضای ورزشی

فضاهای ورزشی، یکی از مهمترین مراکز خدماتی در سطح شهر محسوب می گردند، که سطح درخور توجهی از فضاهای شهری را به خود اختصاص داده است، بنابراین، توجه به این نکته که فضاهای ورزشی باید به نحو شایسته-ای در سطح شهر مکان یابی گردند، ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش، به بررسی وضع موجود فضاهای ورزشی شهر زنجان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) جهت مکان یابی بهینه فضاهای ورزشی شهر زنجان پرداخته شده است. پس از مطالعه وضع موجود فضاهای ورزشی، مشخص گردید که توزیع فعلی فضاهای ورزشی در سطح سلسله مراتب شهری مناسب نبوده است، به طوری که تفاضل سطح و سرانه بین وضع موجود و استاندارد فضای ورزشی به ترتیب محله، ناحیه، منطقه و شهر برابر با 0.85، 0.33، 0.33،0.58 متر مربع است. از مجموع 19 فضاهای ورزشی شهر زنجان، 9 فضای ورزشی در مقیاس محله، 6 فضای ورزشی در مقیاس ناحیه، 3 فضای ورزشی در مقیاس منطقه، 1 فضای ورزشی در مقیاس شهر، خدمات رسانی می کنند. برای تحلیل سازگاری کاربری ها و ارزیابی نحوه قرار گیری کاربری های همجوار با کاربری ورزشی از ماتریس سازگاری استفاده شد و مشخص گردید، که 35 درصد از کاربری های همجوار با کاربری ورزشی کاملاً سازگار و 65 درصد کاربری های همجوار با کاربری ورزشی نسبتاً ناسازگار هستند. به طور کلی، توزیع فضاهای ورزشی در سطح شهر زنجان مناسب نبوده است، بنابراین، در سناریوی مکان یابی بهینه فضای ورزشی نتایج زیر حاصل گردید: زمین های کاملاً نامناسب برای مکان یابی فضاهای ورزشی شهر 0.13 هکتار(1درصد)، زمین های نسبتاً نامناسب 1.56 هکتار(7 درصد)، زمین های بی تفاوت یا متوسط 11.04 هکتار(44درصد)، زمین های نسبتاً مناسب 9.4 هکتار(43 درصد) و زمین های کاملاً مناسب 1.4 هکتار(6درصد) از اراضی شهر زنجان را به خود اختصاص داده است.

این تحقیق با هدف تحلیل مکانی فضاهای ورزشی منطقة یک شهر تهران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و ارائة مدل مطلوب به روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفت. نمونة آماری تحقیق برابر با جامعة آماری و شامل کلیة فضاهای ورزشی منطقة یک تهران (54 فضای ورزشی) است. اطلاعات توصیفی فضاهای ورزشی از اسناد و مدارک موجود در ادارات جمع­ آوری شد. سپس با حضور محقق در مکان­های مورد بررسی با استفاده از دستگاه GPS، موقعیت جغرافیایی (طول و عرض جغرافیایی) این مکان­ها ثبت شد و اطلاعات مکانی منطقه نیز از نقشه­های کاربری اراضی به ­دست آمد. اطلاعات به­ دست­ آمده در محیط نرم ­افزار Arc – GIS 10 تحلیل و بررسی شد. نتایج نشان داد که فضاها و اماکن ورزشی با استانداردهای تعریف­ شده تطابق کامل ندارند و سرانة ورزشی منطقه نیز کمتر از سرانة ورزشی استاندارد است. به­ صورت کلی، استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) روشی مناسب برای تحلیل مکانی فضاهای ورزشی است.

احداث فضاها و اماکن ورزشی، مستلزم صرف هزینه های زیادی است و تعیین مکان بهینه آنها به شیوه ای که تمامی شهروندان به نحو موثر از آن بهره مند شوند ضروری است. فضاهای ورزشی یکی از مکان های عمومی است که با توجه به رشد جمعیت و درصد بالای اوقات فراغت در سطح جامعه، به عنوان یک نیاز مطرح شده است. بنابراین، احداث این گونه مراکز با توجه به جنبه های متعدد و متنوع عملکردی که دارا می باشند، در صورتی که با مدیریت مناسب همراه باشد باعث ارتقای سطح سلامت و کیفیت زندگی در جامعه خواهد شد. بررسی و مطالعات مکانیابی فضاهای شهری در سال های اخیر به عنوان یکی از عناصر کلیدی در موفقیت و بقای مراکز و کاربری های مختلف شهری مطرح است. در این مقاله تلاش شده است تا با بهره گیری از اصول علمی در مکان یابی، مکان بهینه برای فضاهای ورزشی در سطح شهرستان شاهرود انتخاب شود. پس از بررسی معیارهای موثر در مکان یابی این نوع از کاربری و بررسی روش های مختلف تعیین وزن معیارها و انتخاب روش تحلیل سلسله مراتبی AHP به عنوان بهترین روش وزن دهی و بررسی لایه هایGIS ، نقشه مطلوبیت با استفاده از هر کدام از روش ها تهیه گردید. با مقایسه نتایج حاصل شده، گزینه یا سایت نهایی که از لحاظ برخورداری از حداکثر مطلوبیت ها مناسب احداث فضای ورزشی در شهر شاهرود است، معرفی گردید.

کاربری ورزشی در زمره ی کاربری هایی است که از اهمیت بالایی برخوردار بوده و لزوم توجه به آن در فضای شهرها بسیار حائز اهمیت است. استقرار مناسب فضاهای ورزشی و ایجاد آنها متضمن سلامت افراد جامعه و همچنین در دسترس بودن این فضاها برای همه شهروندان به عنوان یک ضرورت اساسی به شمار می رود. تحقیق حاضر به تحلیل وضعیت اماکن و کاربریهای ورزشی در شهر ایذه می پردازد. روش تحقیق از نظر نوع کاربردی و از نظر شیوه انجام توصیفی- تحلیلی بوده و برای گردآوری اطلاعات، از روش کتابخانه ای، پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش،کارشناسان خبره در حوزه شهری و ورزش این شهر می باشد، حجم نمونه از طریق روش تخمین شخصی و27نفر در نظر گرفته شده است، جهت تحلیل داده ها از مدل ویلیامسون و آزمونone Sample-Test استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد:میانگین شاخص ویلیامسون برای شهر ایذه عدد 21/0 می باشد که کمبود و توزیع نامناسب کاربری و فضای ورزشی را در این شهر نشان می دهد. همچنین بر اساس آزمون t ؛ وضعیت تعداد اماکن ورزشی (سالن) با 819/2- ، وضعیت برگزاری مسابقات ورزشی در سطح محلات با 787/2- ، توزیع مناسب کاربری های ورزشی در سطح شهر با 767/2- ، وضعیت ادوات ورزشی در سطح پارک ها و بوستان های شهر با 760/2- به ترتیب دارای شدیدترین عدم رضایت بوده درحالی که مولفه های؛ وضعیت استقبال خیرین در جهت ساخت اماکن ورزشی در سطح شهر با 01/1- ، وضعیت همکاری مالی دوایر دولتی و نیمه دولتی با بخش ورزشی شهر با 023/1- ، وضعیت فعالیت های ورزشی از بعد سلامت در سطح داویر دولتی و نیمه دولتی شهر با 03/1- ، در این زمینه شدت کمتری در عدم رضایت داشتند.